Chiều ngày 4 tháng 6 năm 2025, Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã có cuộc điện đàm đầu tiên với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Cuộc trò chuyện được cả Tòa Thánh và Điện Kremlin xác nhận, và được mô tả là “mang tính xây dựng”. Đây là lần đầu tiên Tổng thống Nga trao đổi trực tiếp với vị đứng đầu Giáo hội Công giáo kể từ tháng 12 năm 2021.
Giám đốc Phòng Báo chí Tòa Thánh, ông Matteo Bruni, cho biết trong tuyên bố chính thức rằng: “Đức Giáo hoàng đã đưa ra một lời kêu gọi Nga thực hiện một cử chỉ nhằm thúc đẩy hòa bình, nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại để thiết lập những liên lạc tích cực giữa các bên và tìm kiếm các giải pháp cho cuộc xung đột.”
Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về tình hình nhân đạo tại Ukraina, đặc biệt về việc cần tạo điều kiện cho viện trợ đến các khu vực bị ảnh hưởng. Họ cũng nói đến những nỗ lực đang diễn ra nhằm trao đổi tù nhân, trong đó Đức Hồng y Matteo Maria Zuppi đang đóng vai trò tích cực. Ông Bruni khẳng định: “Giá trị của công việc mà Hồng y Zuppi đang thực hiện đã được đề cập một cách rõ ràng.”
Đức Giáo hoàng Lêô XIV cũng nhắc đến Thượng phụ Kirill của Chính Thống giáo Nga, bày tỏ lòng biết ơn về lời chúc mừng ngài đã nhận được khi bắt đầu triều đại giáo hoàng, và nhấn mạnh rằng các giá trị Kitô giáo chung có thể là ánh sáng giúp tìm kiếm hòa bình, bảo vệ sự sống và theo đuổi tự do tôn giáo đích thực.
Theo hãng tin Interfax, Tổng thống Putin đã bày tỏ sự trân trọng trước thiện chí của Đức Giáo hoàng trong việc giúp giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraina. Điện Kremlin tuyên bố: “Lòng biết ơn được bày tỏ đối với Đức Thánh Cha về sự sẵn sàng hỗ trợ giải quyết cuộc khủng hoảng, đặc biệt là việc Tòa Thánh tham gia vào các vấn đề nhân đạo khó khăn trên cơ sở phi chính trị.”
Tuy nhiên, phía Nga cũng đồng thời tái khẳng định lập trường của mình. Tuyên bố của Kremlin nêu rõ Tổng thống Putin đã nhấn mạnh với Đức Giáo hoàng rằng “chế độ Kyiv đang trông cậy vào việc leo thang xung đột và đang tiến hành các hành vi phá hoại nhằm vào các cơ sở hạ tầng dân sự trên lãnh thổ Nga,” đồng thời gọi các hành động này là “khủng bố.”
Cuộc điện đàm giữa Đức Giáo hoàng và Tổng thống Nga diễn ra chỉ hơn ba tuần sau cuộc trò chuyện đầu tiên giữa Đức Lêô XIV và Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy, ngày 12 tháng 5. Khi ấy, Đức Giáo hoàng đã bày tỏ mối quan tâm đối với Ukraina trong buổi đọc Kinh Lạy Nữ Vương Thiên Đàng trước khoảng 100.000 người, nói rằng: “Tôi mang trong tim mình những đau khổ của dân tộc Ukraina yêu dấu,” và kêu gọi “mọi điều có thể được thực hiện để đạt đến một nền hòa bình đích thực, công bằng và bền vững càng sớm càng tốt.”
Tổng thống Zelenskyy sau đó chia sẻ rằng ông và Đức Giáo hoàng đã thảo luận về hoàn cảnh của hàng ngàn trẻ em Ukraina bị Nga cưỡng bức đưa đi, đồng thời nói: “Ukraina trông cậy vào sự hỗ trợ của Tòa Thánh để đưa các em trở về với gia đình.” Ông cũng mời Đức Giáo hoàng thực hiện chuyến tông du đến Ukraina.
Đây là lần đầu tiên Tổng thống Putin trò chuyện với vị Giáo hoàng đương nhiệm kể từ sau khi từ chối mọi liên lạc với Đức Phanxicô sau khi cuộc xâm lược Ukraina bắt đầu vào ngày 24 tháng 2 năm 2022. Ông không tham dự tang lễ của Đức Phanxicô, và đại diện cấp cao được chỉ định cũng không đến dự lễ khai mạc sứ vụ của Đức Lêô XIV – chỉ có Đại sứ Nga tại Tòa Thánh, Ivan Soltanovsky, hiện diện trong Thánh lễ.
Trước đó, khi Đức Giáo hoàng Phanxicô cử Hồng y Zuppi làm đặc sứ để thúc đẩy đối thoại nhân đạo giữa Nga và Ukraina, phía Nga chỉ tiếp Hồng y Zuppi ở cấp cố vấn tổng thống. Đồng thời, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cũng từng bác bỏ đề nghị tổ chức đàm phán tại Vatican, gọi đó là “không phù hợp” vì hai quốc gia Chính Thống giáo không nên thảo luận trong một quốc gia Công giáo.
Trong bối cảnh đó, cuộc điện đàm hôm nay giữa Đức Giáo hoàng Lêô XIV và Tổng thống Putin được xem là một diễn biến bất ngờ. Hiện vẫn chưa rõ bên nào khởi xướng cuộc gọi.
Cùng ngày, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cũng điện đàm với ông Putin. Tổng thống Nga được cho là đã tuyên bố “rất kiên quyết” rằng ông sẽ đáp trả vụ tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraina vào các sân bay Nga cuối tuần qua. Tổng thống Trump sau đó đăng trên mạng xã hội rằng cuộc gọi là “một cuộc trò chuyện tốt, nhưng không phải là cuộc trò chuyện sẽ dẫn đến hòa bình ngay lập tức.”
Trong một cuộc gọi trước đó với ông Putin vào ngày 19 tháng 5, ông Trump đã nói rằng “các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraina sẽ bắt đầu ngay lập tức,” đồng thời nhấn mạnh rằng Vatican, dưới sự đại diện của Đức Giáo hoàng, “rất quan tâm đến việc đăng cai các cuộc đàm phán.”
Ngày 27 tháng 5, Đức Hồng y Pietro Parolin – Quốc vụ khanh Tòa Thánh – nói với Vatican News rằng Đức Giáo hoàng Lêô không tự đề nghị mình hoặc bất kỳ vị nào trong Vatican làm trung gian, điều mà không bên nào yêu cầu, mà chỉ đơn giản đề xuất Vatican là một “địa điểm trung lập và được bảo vệ.”
Trong thông điệp Phục Sinh cuối cùng trước khi qua đời, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã cầu nguyện cho Ukraina: “Nguyện xin Đức Kitô Phục Sinh ban tặng cho Ukraina, đang bị chiến tranh tàn phá, hồng ân hòa bình của Ngài, và khích lệ tất cả các bên nỗ lực tìm kiếm một nền hòa bình công bằng và bền vững.”
Ngọc Huỳnh
