Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican News, Đức Cha Pavlo Honcharuk, Giám mục Địa phận Kharkiv-Zaporizhzhia, người vừa gặp gỡ Đức Thánh Cha Lêô XIV trong buổi Tiếp kiến chung, chia sẻ rằng ngài sẽ mang phép lành của Đức Thánh Cha về cho quê hương đau khổ của mình. Vị Giám chức kể lại hình ảnh một “thành phố tan hoang, nơi cả những sân chơi trẻ em cũng bị oanh kích, càng khoét sâu nỗi sợ của thường dân và nỗi đau của các binh sĩ”, nhưng cũng là nơi “các Nữ tu và Linh mục vẫn kiên cường ở lại, bất chấp mọi hiểm nguy”.
Đức Giám mục Pavlo Honcharuk Địa phận Kharkiv-Zaporizhzhia (Ảnh: Vatican News)
Đây là năm thứ tư của cuộc chiến, và cường độ các cuộc oanh kích – không chỉ ở Kharkiv mà trên khắp lãnh thổ Ukraine – vẫn không ngừng gia tăng.
Trong cuộc trò chuyện với Vatican News, Đức Cha Pavlo Honcharuk, Giám mục nghi lễ Latinh của Giáo phận Kharkiv-Zaporizhzhia, cho biết: “Tên lửa đạn đạo bay tới, hàng trăm máy bay không người lái mang theo chất nổ”.
Vị Giám chức Ukraine đã tham dự buổi Tiếp kiến chung hôm thứ Tư ngày 18 tháng 6, trong đó Đức Thánh Cha Lêô XIV đã nhắc đến những đau khổ của Ukraine trong các lời kêu gọi của ngài.
Phép lành của Đức Thánh Cha
Ngay sau đó, Đức Cha Honcharuk đã có cơ hội ngắn ngủi trò chuyện với Đức Thánh Cha trong nghi thức hôn nhẫn truyền thống. “Tôi cảm nhận được một bầu khí bình an và thanh thản bao trùm nơi đây”, ngài chia sẻ khi hồi tưởng về cuộc gặp gỡ với Đức Thánh Cha Lêô XIV.
“Khi Đức Thánh Cha bước ra, chính sự hiện diện của ngài, khuôn mặt ngài, đã toát lên sự bình an và dịu hiền” Đức Cha Honcharuk nói, “đó là ấn tượng đầu tiên của tôi”.
“Tôi chào ngài và xin ngài ban phép lành – cho chính tôi, cho các Linh mục, các Nữ tu, cho Giáo phận và cho toàn thể dân tộc Ukraine. Và ngài trả lời: ‘Cha ban phép lành cho con’. Tuy ngắn ngủi, nhưng khoảnh khắc ấy đã để lại một dấu ấn rất tích cực trong tâm hồn tôi”.
Nỗi đau của thường dân dưới làn bom
Sự bình an và thanh tĩnh nơi Quảng trường Thánh Phêrô đối lập hoàn toàn với thực tại mà vị Giám mục 47 tuổi đã bỏ lại nơi quê hương Ukraine.
“Quân đội Nga”, ngài kể, “oanh kích vào các khu dân cư. Nhiều người không ngờ mức độ tàn phá lại lớn như vậy, và không phải lúc nào cũng kịp chạy vào hầm trú ẩn. Gần tiền tuyến đặc biệt nguy hiểm vì bom hàng không dẫn đường có thể xuyên sâu. Hố bom có thể sâu tới 8 mét và rộng tới 30 mét. Nếu bom rơi trúng một căn nhà thì chẳng còn gì cả – chẳng còn nhà cửa, chẳng còn người”.
Sự sống và cái chết kề cận
Tình hình ở Kharkiv, chỉ cách biên giới Nga khoảng 30km, đang ở mức vô cùng bi đát.
“Sân chơi nơi trẻ em tụ họp, các nhà máy, nông trại – tất cả đều bị phá hủy”, Đức Cha Honcharuk cho biết.
“Nhiều làng mạc và thị trấn đã bị xóa sổ hoàn toàn”, ngài đau buồn nói. “Kharkiv của chúng tôi cũng bị tàn phá nặng nề, dù chính quyền địa phương đang nỗ lực hết sức để dọn dẹp sau các đợt oanh kích. Sau mỗi vụ nổ, hàng trăm ngôi nhà bị thổi bay cửa sổ. Nếu điều đó xảy ra trong mùa lạnh thì nhà cửa không thể ở được. Nhiều người đã phải di tản. Họ mất tất cả”.
Một dòng sông của sự khổ đau
Dòng chảy của những đau thương, những câu chuyện bi thương ấy không ngừng lại, ngược lại, còn lớn dần thêm, vị Giám chức chia sẻ.
“Nghĩa trang ngày càng mở rộng, ngày càng có nhiều cờ Ukraine phủ trên các phần mộ của những binh sĩ tử trận”, ngài nói, và đồng thời nhấn mạnh: “Nỗi đau là vô cùng lớn, và dường như sự đau khổ không có điểm dừng. Chúng tôi đang sống trong một thực tại nơi sự sống và cái chết đi song hành – có thể một con đường vừa bị đánh bom, trong khi con đường bên cạnh có trẻ em đang đi bộ. Đó là thực tại của chúng tôi”.
Nói về những người còn ở lại Kharkiv, Đức Cha Honcharuk đã nhắc lại số liệu mà Thị trưởng thành phố công bố cách đây khoảng một tháng rưỡi trước: trong số 2,7 triệu cư dân trước cuộc chiến toàn diện, hiện chỉ còn khoảng 500.000 người. Thêm vào đó, có khoảng chừng ấy người di tản từ các vùng lân cận đổ về.
Ở lại với người dân
Ngay từ những ngày đầu của cuộc xâm lược của Nga, vị Giám chức Công giáo nghi lễ Latinh thuộc Địa phận Kharkiv-Zaporizhzhia đã kiên quyết ở lại với người dân của mình.
Các Linh mục trong Giáo phận vẫn tiếp tục sứ vụ, dù số Giáo xứ đã giảm sút đáng kể.
“Nhiều thị trấn bị phá hủy hoàn toàn, và các Giáo xứ cũng vậy. Ví dụ”, ngài nói, “ở Pokrovsk – nơi chúng tôi có một Giáo xứ – khu vực này vẫn do Ukraine kiểm soát, nhưng gần như đã bị xóa sổ khỏi bản đồ. Giáo xứ không còn, nhà nguyện bị phá hủy, không còn giáo dân, và Linh mục buộc phải rời đi vì máy bay không người lái có gắn cáp quang nguy hiểm liên tục bay trên đầu. Nhưng nhìn chung, các Linh mục vẫn tiếp tục ở lại, nâng đỡ người dân – dâng Thánh lễ, hướng dẫn cầu nguyện, giải tội, thăm bệnh nhân và đơn giản là hiện diện ở đó”.
Nhân tính bị tổn thương nơi người lính
Đức Cha Honcharuk cho biết, các binh sĩ thường tìm đến các Linh mục để tâm sự. Bên cạnh những mệt mỏi thể lý và nỗi đau mất đồng đội, họ còn mang một gánh nặng khác: nhân tính bị tổn thương, linh hồn bị thương tích – vì buộc phải cầm lấy vũ khí.
“Các binh sĩ Ukraine chiến đấu để bảo vệ quê hương”, ngài nói, “vì yêu gia đình và đất nước, họ buộc phải làm điều họ không bao giờ chọn – là tước đi mạng sống của người khác”.
“Giống như khi thấy một nồi nước sôi đổ vào ai đó, bạn lao đến chặn lại – người kia không bị bỏng, nhưng tay bạn thì bị phỏng”.
“Binh sĩ chúng tôi cũng vậy”, Đức Cha Honcharuk nói, “nhân tính của họ bị thiêu đốt. Họ đến với chúng tôi mang theo những vết thương tâm hồn, để được lắng nghe, được nâng đỡ”.
Nguy cơ thiếu hụt viện trợ nhân đạo
Vị Giám chức Địa phận Kharkiv cũng đã nhấn mạnh đến nhu cầu cấp thiết về viện trợ nhân đạo, vốn đã sụt giảm nghiêm trọng.
“Hiện giờ viện trợ ít đi nhiều”, ngài nói, “và lại thêm rủi ro cao nếu tích trữ hàng hóa trong kho, vì nếu quân đội Nga phát hiện, họ sẽ oanh kích phá hủy. Họ làm mọi cách để khiến cuộc sống trở nên không thể chịu đựng, để đẩy dân chúng rơi vào tuyệt vọng. Nhưng giữa tất cả những điều này, Giáo hội vẫn hiện diện: các Linh mục và Nữ tu, được hỗ trợ bởi các nhóm thiện nguyện”.
Ngài cho biết họ có các tổ chức lớn như Caritas, nhưng cũng có nhiều nhóm quy tụ tại Giáo xứ rất hiệu quả.
“Giáo hội”, ngài nói tiếp, “vẫn sống động. Giáo hội sống động vì dân Chúa chính là Giáo hội – không chỉ là các Linh mục. Giáo hội là tất cả chúng ta, những người đã lãnh Bí tích Thánh Tẩy. Và hôm nay, tại Ukraine, Giáo hội đang sát cánh cùng với người dân. Giáo hội hiện diện nơi người lính, nơi các tình nguyện viên, nơi các bác sĩ và nhân viên y tế. Giáo hội hiện diện nơi các Giáo xứ, trên từng nẻo đường”.
Hỗ trợ các Linh mục gánh vác trọng trách nặng nề
Sứ vụ của một Giám mục, Đức Cha Honcharuk tái khẳng định, là chăm sóc cho các Linh mục, và dù trong điều kiện khắc nghiệt, điều đó vẫn luôn là ưu tiên hàng đầu đối với ngài.
“Các Linh mục”, ngài nhấn mạnh, “là những cộng sự gần gũi nhất của tôi. Một Linh mục hiểu biết người dân, nâng đỡ họ, khóc với họ, chia sẻ sự đau khổ với họ. Ngài hứng chịu những cú đánh nặng nề mà không phải lúc nào cũng có người để chia sẻ”.
“Vai trò của tôi”, Đức Cha Honcharuk suy tư, “là nâng đỡ các Linh mục. Tôi cố gắng gần gũi với họ, đến thăm họ, cầu nguyện với họ. Chúng tôi cũng tổ chức các buổi huấn luyện thường xuyên để giúp họ hiểu điều gì đang xảy ra với một con người – cả thể lý lẫn tâm lý – trong thời chiến”.
“Khi một Linh mục hiểu được điều gì đang diễn ra nơi chính mình và nơi người khác”, Đức Cha Honcharuk nhận định, “thì ngài sẽ có đủ khả năng để vượt qua. Không gì có thể phá vỡ một con người nhanh hơn việc trốn chạy khỏi một vấn đề mà họ không hiểu”.
Cái giá của sự sống và sự tự do
Trước khi trở thành Giám mục, Cha Honcharuk từng là tuyên úy quân đội, nên ngài quen thuộc với việc đối thoại cùng binh sĩ, và ngài luôn cảm tạ Chúa vì sự hiện diện của họ.
Sau khi nhớ lại những khuôn mặt kiệt sức và những câu chuyện đớn đau mà các binh sĩ chia sẻ, Đức Cha Honcharuk giải thích một hiện tượng thường xảy ra.
“Nhưng rồi – điều này khiến tôi vô cùng cảm phục – có điều gì đó bừng sáng trong họ, và họ nói: ‘Nếu không phải tôi thì là ai?’ Những lời ấy hàm chứa tất cả, kể cả ý thức rằng họ có thể sẽ chết, như nhiều đồng đội khác”.
Chẳng hạn, Đức Cha Honcharuk kể, ngài không hỏi: “Đồng đội anh đâu rồi?” – vì có thể người ấy đã hy sinh. Họ chỉ xin ngài cầu nguyện – và ngài cầu nguyện. Ngài cũng không hỏi là cầu nguyện cho người còn sống hay đã qua đời, “vì câu hỏi ấy đau đớn lắm. Đó là một vết thương sâu hoắm”.
Dấu chỉ tình yêu của Thiên Chúa
“Các binh sĩ của chúng tôi là những con người mạnh mẽ”, Đức Cha Honcharuk nói, “bởi chính sự hy sinh vì tha nhân làm cho họ mạnh mẽ. Họ sẵn sàng từ bỏ cả sự bình an nội tâm. Thiên Chúa không dựng nên con người để tàn sát lẫn nhau. Và khi một người cướp đi sự sống của người khác, điều đó để lại một dấu tích. Đó là cái giá phải trả cho sự sống và sự tự do của chúng ta. Vì thế, chúng tôi tôn vinh các binh sĩ, cầu nguyện cho họ, cho các tù nhân, cho những người đã mất người thân – biết bao gia đình, biết bao trẻ em, biết bao trẻ mồ côi”.
Đức Cha Honcharuk kể lại việc gần đây ngài có xem những video lan truyền ghi lại các buổi lễ tốt nghiệp ở Ukraine, trong đó nhiều em gái khiêu vũ trong chiếc quân phục của người cha đã hy sinh của mình.
“Rất xúc động. Điều đó nói lên một nỗi đau lớn lao. Nhưng giữa tất cả những điều ấy”, Đức Cha Honcharuk nói, “chúng tôi vẫn thấy dấu chỉ của tình yêu Thiên Chúa, sự hiện diện của Ngài, và lòng nhân hậu của Ngài – và chúng tôi tiếp tục bước đi”.
Thiên Ân (theo Vatican News)
