Đức Cha Pavlo Honcharuk, Giám mục Địa phận Kharkiv-Zaporizhia Nghi lễ Latinh.
Một Giáo phận lớn nhất của Ukraine nằm trong số những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc xung đột và phần lớn do quân đội Nga chiếm đóng. Đức Cha Pavlo Honcharuk, Giám mục Địa phận Kharkiv, người đã từng là tuyên úy quân đội và quen thuộc với những đau khổ do chiến tranh gây ra, đã mô tả cách thức người dân đang phải trải qua những thời điểm này được đánh dấu bởi những nhu cầu về vật chất cũng như nhu cầu được an ủi: “Đôi khi tất cả những điều cần thiết là một cái ôm và một lời nhắc nhở rằng Thiên Chúa đang ở gần bên”.
“Giáo phận của tôi rất rộng lớn, nằm trên một vùng lãnh thổ rộng 196.000 km vuông, phần lớn đã bị quân đội Nga chiếm đóng”, theo Đức Cha Pavlo Honcharuk, Giám mục Giáo phận Kharkiv-Zaporizhia Nghi lễ Latinh, đã vượt qua nhiều phần bởi chiến tuyến. Khu vực này bao gồm bảy trong số 25 khu vực của Ukraine. Tòa Giám mục Giáo phận nằm ở Kharkiv và Nhà thờ Chính tòa phụ nằm ở Zaporizhia, nơi Đức Giám mục phụ tá Jan Sobilo cư ngụ, hai thành phố quan trọng trong cuộc xung đột vốn đã tiếp diễn kể từ khi bắt đầu cách đây hơn 100 ngày trước.
“Các Linh mục của chúng tôi không nằm trong những khu vực bị chiếm đóng”, Đức Giám mục Honcharuk giải thích, “trong khi đối với những Linh mục ở những khu vực không bị chiếm đóng, nhiệm vụ quan trọng nhất là hiện diện với mọi người, tiếp cận họ và cùng cầu nguyện với họ. Đây là sự phục vụ mà họ mong đợi từ Giáo hội”.
Tình hình nhân đạo và khả năng tiếp cận
“Ở những khu vực có giao tranh”, Đức Giám mục Honcharuk nói, “tình hình nhân đạo quả thực hết sức bi thảm bởi vì việc đến đó và mang theo thức ăn hoặc thuốc men cực kỳ nguy hiểm. Tính mạng của bạn có thể bị đe dọa, và rất ít người có thể đến được đó”. Ở những nơi xa chiến tuyến hơn một chút, cách đó 10-20 km, người dân có vẻ khấm khá hơn một chút, chẳng hạn như ở Kharkiv, nơi gần đây nhiều người đã trở về. “Đã có nhiều người trở về thành phố”, Đức Giám mục Honcharuk nói, “nhưng vấn đề là nhiều người đã mất nhà cửa. Rất nhiều người không có công ăn việc làm: một số cơ sở kinh doanh đã bị phá hủy hoàn toàn, ngay cả những khu chợ, nơi cư dân từng làm việc, đã bị thiêu hủy hoặc bị hư hỏng. Nhiều người thậm chí không có tiền để mua bánh mì, và họ cần quần áo, giày dép, thực phẩm, thuốc men và chỗ ở. Họ cũng cần sự thông cảm và sự hỗ trợ. Vì vậy, họ rất cần sự giúp đỡ”.
Nhiều tổ chức nhân đạo khác nhau và Giáo hội đang hỗ trợ những người này. Giáo phận Kharkiv-Zaporizhia đã làm được điều này là nhờ vào viện trợ đến từ Ba Lan và các Giáo xứ ở miền tây Ukraine. Thực phẩm, thuốc men và nhiều thứ khác được phân phát thông qua tổ chức Caritas của Giáo phận. Nhiều anh chị em tình nguyện viên cũng đến để chung tay giúp đỡ và vận chuyển đồ dùng đến cho những người có nhu cầu ở các làng mạc lân cận. Cảnh sát địa phương cũng tham gia cùng với các sĩ quan phân phối viện trợ từ Caritas và đưa trực tiếp đến nhà của những người cần được giúp đỡ nhất.
Quen thuộc với việc đối phó với chiến tranh
Ở tuổi 44, Đức Cha Pavlo Honcharuk là một trong những Giám mục Công giáo trẻ nhất thế giới. Ngài được bổ nhiệm làm Giám mục Giáo phận Kharkiv-Zaporizhia vào tháng Giêng năm 2020. Hai năm sau khi được tấn phong Giám mục, cuộc chiến toàn diện đã bắt đầu ở Ukraine. Công việc mục vụ của Đức Giám mục Honcharuk trước khi trở thành Giám mục bao gồm việc phục vụ với tư cách là một tuyên úy quân đội.
“Kinh nghiệm đó chắc chắn giúp ích cho tôi vào lúc này”, Đức Giám mục Honcharuk nhấn mạnh, “bởi vì khi chiến sự bắt đầu, những tiếng nổ và tất cả những thứ khác, cú sốc không quá mạnh đến mức khiến tôi trật bánh. Tôi có thể thực hiện nhiệm vụ của mình một cách bình thường, đưa ra quyết định và phục vụ mọi người, vì vậy tôi không cần quá trình thích nghi với hoàn cảnh mới, nơi có những mối đe dọa, những tiếng nổ và nơi cái chết đang ở rất gần. Tất cả những điều này tôi đã trải qua trước đây với tư cách là một tuyên úy”.
Kinh nghiệm tương tự cũng dạy cho vị Giám chức cách giao tiếp với quân đội, hiện diện dày đặc ở vùng Kharkiv. “Có rất nhiều người ở đây đang bị căng thẳng”, Đức Giám mục Honcharuk tiếp tục, “và với tư cách là một tuyên úy, tôi đã học được cách giúp họ: cần chú ý điều gì, nên nói gì, nói khi nào và khi nào thì chỉ cần ôm họ… Tôi đã học được những gì mình phải làm và quan trọng nhất là không nên làm gì, bởi vì bạn có thể giúp đỡ rất nhiều bằng cách không làm những điều không đúng. Vì vậy, tôi thiết nghĩ Thiên Chúa trong sự Quan phòng của Người đã trang bị cho tôi điều này”.
Đối mặt với những vấn đề nan giải
Trước những đau khổ và những đau đớn không thể kể xiết, nhiều câu hỏi nảy sinh trong chiến tranh, nhiều người cũng đã chất vấn Thiên Chúa.
“Từ kinh nghiệm của tôi khi trò chuyện với mọi người”, Đức Giám mục Honcharuk tâm sự, “Tôi có thể nói rằng khi một người tin tưởng mạnh mẽ vào Thiên Chúa và có mối tương quan với Ngài, những câu hỏi như: ‘Tại sao? Đó là lỗi của ai? Chúng ta có phải là những tội nhân xấu xa như vậy hay không? Phải chăng cũng có những tội nhân khác …Thiên Chúa ở đâu? Những người có đức tin nhận thức được nguyên nhân nằm ở đâu: đó là do tội lỗi, và con người thông qua tội lỗi cho phép quyền lực của bóng tối xâm nhập. Khi chúng ta làm điều gian ác, chúng ta cho phép ma quỷ xuất hiện và lấy đi mạng sống của chúng ta. Đức tin vào Thiên Chúa là nền tảng vững chắc giúp chúng ta mang lấy gánh nặng của sự bất công và tồn tại không chỉ trong chiến tranh, mà còn trong cuộc sống nói chung. Và chúng ta có thể làm chứng ở đây cùng với các Linh mục đức tin của chúng ta vào Thiên Chúa, sự hiện diện của Thiên Chúa, ở những nơi rất, rất cần đến, điều này mang lại cho chúng ta sức mạnh để chống chọi với bất kỳ cuộc tấn công nào. Chúng ta không thể giải thích tất cả mọi thứ và ngay cả một lời giải thích cũng không làm giảm gánh nặng. Nhưng khi Thiên Chúa ban sức mạnh cho trái tim tôi, thì gánh nặng này có thể được đón nhận”.
Đức Giám mục Honcharuk chia sẻ rằng đôi khi người ta vẫn hỏi ngài những câu hỏi đó. Trong những trường hợp này, Đức Giám mục Honcharuk nói, cần có sự lắng nghe và lòng trắc ẩn. Có ai đó có lẽ đã mất đi những người thân yêu của họ, có người đã từng chứng kiến hoặc trải qua những điều khủng khiếp …. “Đôi khi bạn chỉ cần ôm lấy người này, để họ khóc, để họ trút bầu tâm sự, bởi vì có quá nhiều sự đau đớn”, vị Giám chức tiếp tục. “Và tôi nói với người ấy những lời này: ‘Thiên Chúa ở bên cạnh bạn, giờ đây bạn có thể hướng về Ngài, Ngài sẽ ôm lấy bạn, Ngài sẽ ban cho bạn sức mạnh …’ Và ở đây thường có một phép màu xảy ra: người đó bắt đầu khóc và sau đó nói, ‘Xin cảm ơn, tôi cảm thấy tốt hơn nhiều’. Vì vậy, trong những tình huống này, rất khó để tìm kiếm những giải thích mang tính thần học, v.v., bởi vì nỗi đau rất lớn. Nhưng Thiên Chúa luôn kề bên chúng ta và ôm lấy chúng ta, bạn chỉ cần cảm nhận và nhận ra sự hiện diện này của Thiên Chúa”.
Nỗi sợ hãi và ý chí sống
Khi được hỏi, “Ngài có sợ không?”, vị Giám mục trẻ tuổi của Kharkiv-Zaporizha trả lời: “Tất nhiên là tôi sợ chứ. Có sự sợ hãi hiện hữu, có rất nhiều nguy hiểm, nhưng cũng có ý thức đầy đủ về sứ mạng, trách nhiệm và nhiệm vụ của mình. Chúng tôi ở lại đây và tiếp tục làm việc và phục vụ những người khác. Quân đội cũng sợ, nhưng họ phải phòng thủ”. Tất cả mọi người ai ai cũng đều muốn sống, bất kể già trẻ lớn bé. Mọi người đều đang trải qua cùng một mối đe dọa, trải qua cùng một đau khổ, mỗi người theo cách riêng của họ, mỗi người có một mức độ phục hồi tâm lý khác nhau.
Vào ngày 31 tháng 5, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chủ sự buổi lần chuỗi Mân Côi cầu nguyện cho hòa bình tại Vương Cung Thánh Đường Đức Bà Cả tại Rôma, với sự tham dự của các tín hữu trên khắp thế giới, bao gồm cả cộng đồng người Ukraine ở Rôma. Buổi cầu nguyện này, cũng như những cử chỉ và lời nói của Đức Thánh Cha Phanxicô bày tỏ sự gần gũi của ngài với những người đau khổ đã được các tín hữu Công giáo cũng như toàn thể người dân Ukraine vô cùng hoan nghênh.
“Lời cầu nguyện của Giáo hội hoàn vũ”, Đức Giám mục Pavlo Honcharuk nói, “là lời cầu nguyện của Chúa Giêsu Kitô. Qua lời cầu nguyện, chúng ta đến gần Thiên Chúa hơn và Thiên Chúa trở nên gần chúng ta hơn, tức là chúng ta đắm chìm trong Ngài hơn, và trong Ngài là tất cả những gì chúng ta cần. Vì vậy, ý thức về sự kiện mà toàn thể Giáo hội cầu nguyện mời gọi chúng ta nhận ra rằng chúng ta đang tham gia vào một điều gì đó rất lớn lao, đó là sự phong phú được chứa đựng trong Thân thể mầu nhiệm của Chúa Giêsu Kitô. Ngài hiện diện ở đây, chúng ta không hề cô đơn, Ngài luôn kề bên và toàn thể Giáo hội đang cầu nguyện. Đây chính là sự hiệp nhất. Tôi khó tìm ra từ ngữ thích hợp để diễn đạt điều này, nhưng sự ủng hộ này làm gia tăng thêm đức tin mà sau hết cho phép Thiên Chúa tuôn đổ ân sủng vốn mang lại sức mạnh, sự bình an, sự can đảm mạnh mẽ nội tâm. Ý nghĩa của lời cầu nguyện phổ quát này của Giáo hội quả thực hết sức sâu sắc”.
Minh Tuệ (theo Vatican News)
