Giờ đây, chúng ta có một vị Giáo hoàng đã tích cực hoạt động trên nhiều nền tảng mạng xã hội trước khi được bầu chọn. Sự am hiểu về công nghệ đã góp phần định hình Giáo huấn của ngài.
(Ảnh: Antoine Mekary | ALETEIA)
Trước khi được bầu chọn làm vị Giáo hoàng thứ 267 của Giáo hội Công giáo, Đức Hồng y Robert Francis Prevost đã có tài khoản cá nhân trên X (trước đây là Twitter). Như thế, ngài trở thành vị Giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử hoạt động tích cực trên mạng xã hội.
Kể từ khi đắc cử Giáo hoàng, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã nhiều lần nói về mạng xã hội, đồng thời nhấn mạnh cả những cơ hội lẫn những nguy cơ mà cuộc cách mạng kỹ thuật số mang lại.
Vị tiền nhiệm của ngài, Đức cố Giáo hoàng Phanxicô, thường thừa nhận rằng ngài không theo kịp mạng xã hội và các phương tiện truyền thông hiện đại. Trái lại, Đức Thánh Cha Lêô XIV thì quen thuộc với internet và điện thoại di động.
“Một lần tôi nhắn tin chúc mừng sinh nhật ngài, và ngài đã trả lời tin nhắn WhatsApp của tôi chỉ trong vòng một phút”, một người bạn thân của ngài chia sẻ với chúng tôi vào ngày 14 tháng 9, khi Đức Thánh Cha Lêô vừa tròn 70 tuổi.
Trong cuốn tiểu sử về Đức Lêô XIV (do Nhà xuất bản Loyola Press xuất bản), chuyên gia Vatican Christopher White cũng kể lại một giai thoại tương tự. Vào thời điểm công bố Habemus Papam, Cha Joseph Farrell, một Linh mục Dòng Augustinô thân cận với Đức Cha Robert Prevost, nhận được rất nhiều lời mời phỏng vấn. Khi một ký giả hỏi về đội bóng chày mà vị Tân Giáo hoàng yêu thích — Cubs hay White Sox? — ngài đã nhắn tin để hỏi cho chắc. Và câu trả lời được đáp lại ngay sau đó: “Một tin nhắn chỉ vỏn vẹn một chữ từ Đức tân Giáo hoàng Lêô XIV: Sox”.
Một sự thay đổi của thời đại
Những câu chuyện về các “cuộc trò chuyện với Đức Giáo hoàng” không chỉ mang tính giai thoại, mà còn minh chứng cho sự thay đổi của thời đại. Đối với nữ ký giả người Mỹ Elise Ann Allen, người thực hiện cuộc phỏng vấn đầu tiên của Triều đại Giáo hoàng đương nhiệm, Đức Lêô XIV là “Vị Giáo hoàng của thế kỷ XXI”.
“Ngài hiểu văn hóa hiện đại bởi vì ngài đang sống và giao tiếp với cùng những phương tiện truyền thông đó. Ngài là vị Giáo hoàng đầu tiên, trước khi đắc cử, đã có tài khoản mạng xã hội cá nhân và đích thân sử dụng”, nữ ký giả Elise Ann Allen chia sẻ với Aleteia, nhắc đến Twitter, Messenger và Facebook.
Đức Lêô XIV, nữ ký giả người Mỹ bổ sung, không chỉ hiện diện trực tuyến mà còn “gắn kết với những thực tại đang diễn ra hôm nay.”. Theo chuyên gia Vatican này, Đức Lêô XIV là “nhà truyền giáo mà chúng ta cần cho thời đại kỹ thuật số.”.
Ngài “hiểu tầm quan trọng của việc Giáo hội phải có tiếng nói trong cuộc thảo luận này” và phải bảo vệ phẩm giá con người trong bối cảnh của sự phát triển công nghệ. Khi ngài lên tiếng về chủ đề này, những lời của ngài “có sức thuyết phục vang dội” bởi vì ngài có “kinh nghiệm thực tế” trong lĩnh vực này, nữ ký giả nhận định.
Vị Giáo hoàng của cuộc cách mạng kỹ thuật số
Cuộc “cách mạng kỹ thuật số” đang diễn ra chính là một trong những lý do khiến Đức Robert Francis Prevost chọn Tông hiệu Giáo hoàng Lêô XIV, tiếp bước Đức Lêô XIII, vị Giáo hoàng được mệnh danh là “Giáo hoàng của giai cấp công nhân” và là cha đẻ của Học thuyết Xã hội Công giáo.
Trong buổi tối công bố kết quả của Mật nghị Hồng y bầu chọn Giáo hoàng, ông Matteo Bruni, Giám đốc Phòng Báo chí Tòa Thánh, cho biết Đức Lêô XIV đã chọn Tông hiệu của mình khi nghĩ đến người lao động “trong thời đại trí tuệ nhân tạo.”.
Đức Hồng y Ladislav Nemet, Tổng Giám mục Belgrade, người ngồi cạnh Đức Tân Giáo hoàng trong bữa tối sau ngày bầu chọn, cũng kể lại: “Ngài nói […] rằng chúng ta đang ở giữa một cuộc cách mạng mới. Vào thời Đức Lêô XIII, đó là cuộc cách mạng công nghiệp; còn nay chúng ta đang ở giữa cuộc cách mạng kỹ thuật số”.
“Ngày nay, cũng như thời Đức Lêô XIII, vẫn tồn tại vấn đề về việc làm — bởi vì tin học hóa dẫn đến việc cắt giảm lực lượng lao động”, vị Hồng y người Serbia nhấn mạnh.
Những dè dặt của Đức Lêô XIV về trí tuệ nhân tạo
Trong cuộc phỏng vấn với nữ ký giả Allen, Đức Lêô XIV bày tỏ sự phản đối đối với một số cách sử dụng trí tuệ nhân tạo. Ngài tiết lộ rằng đã có đề xuất tạo ra một “Giáo hoàng ảo” để mọi người có thể tham dự một buổi yết kiến trực tuyến và nhận được câu trả lời cho những thắc mắc.
“Và tôi đã nói: ‘Tôi sẽ không cho phép điều đó’. Nếu có người nào đó không nên được đại diện bởi một avatar, thì chắc chắn Giáo hoàng phải đứng đầu danh sách ấy”, ngài khẳng định.
Người Kế vị Thánh Phêrô cũng kể lại rằng có lần một người đối thoại tỏ ra lo lắng cho sức khỏe của ngài. “Tôi nói: ‘Vâng, tôi vẫn ổn, sao vậy?’. Người ấy đáp: ‘Vì Đức Thánh Cha bị té bậc thang’. Tôi nói: ‘Không, tôi đâu có bị ngã’, nhưng hóa ra có một đoạn video nào đó được tạo dựng, trong đó ‘vị Giáo hoàng ảo’ — tức là tôi — bị té khi đang đi bọ đến đâu đó, và nó quá thật đến nỗi người ta tưởng đó là tôi.”.
Thứ Bảy tuần trước, Đức Lêô XIV đã mời gọi các nhà thần học chia sẻ suy tư của họ về “thế giới phức tạp của trí tuệ nhân tạo”, đồng thời nhắc nhớ rằng phẩm giá con người “không thể nào dung hòa với một người máy kỹ thuật số”.
Thuật toán và những mối tương quan chân thành
Trong cuộc gặp gỡ gần một triệu bạn trẻ vào ngày 2 tháng 8 nhân dịp Đại hội Giới trẻ Năm Thánh tại Tor Vergata, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã nhìn thấy nơi sự phát triển của internet và mạng xã hội một “cơ hội phi thường.”. Tuy nhiên, ngài cũng cảnh báo Thế hệ Z về “chủ nghĩa thương mại và những lợi ích” có thể ẩn sau các công cụ ấy và sau cùng làm con người bị biến thành “những món hàng hóa”.
“Hiện nay có những thuật toán cho chúng ta biết phải xem gì, phải nghĩ gì và bạn bè của chúng ta nên là ai”, vị lãnh đạo Giáo hội Công giáo nhận định. “Chỉ có những mối tương quan chân thành và những gắn kết bền vững mới có thể xây dựng nên cuộc sống tốt đẹp”.
Vài ngày trước đó, trong cuộc gặp gỡ một ngàn người có ảnh hưởng Công giáo, Đức Lêô XIV đã mời gọi họ đừng chỉ dừng lại ở việc sản xuất nội dung, nhưng hãy kiến tạo “một cuộc gặp gỡ của con tim”.
Minh Tuệ (theo Aleteia)
