Đức Thánh Cha Phanxicô phát biểu tại cuộc gặp gỡ với chính quyền, các nhà lãnh đạo dân sự và các đoàn ngoại giao tại dinh Tổng thống ở Athens, Hy Lạp, ngày 4 tháng 12 năm 2021 (Ảnh: CNS / Paul Haring)
“Ở đây nền dân chủ đã được sinh ra”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói trong một bài phát biểu quan trọng tại Athens, trong đó ngài bày tỏ mối bận tâm sâu sắc của mình rằng “ngày nay, và không chỉ ở châu Âu, chúng ta đang chứng kiến sự thoái lui khỏi nền dân chủ”, và đồng thời nhấn mạnh nhu cầu bức thiết về “một đổi hướng”.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã bày tỏ sự quan ngại khi phát biểu trước các nhà chức trách Hy Lạp, các thành viên của xã hội dân sự và ngoại giao đoàn tại phủ tổng thống ở Athens, ngay khi ngài đến thủ đô của Hy Lạp vào ngày 4 tháng 12.
Đức Thánh Cha Phanxicô phát biểu sau khi nhận được sự chào đón nồng nhiệt từ Tổng thống Hy Lạp, Katerina Sakellaropoulou, người cho biết rằng đất nước này rất vinh dự khi Đức Thánh Cha chọn đến thăm lần thứ hai và nhân dịp kỷ niệm 200 năm bắt đầu cuộc cách mạng Hy Lạp chống lại đế chế Ottoman dẫn đến nhà nước hiện đại ngày nay.
Bằng những lời dường như không chỉ hướng đến người dân Hy Lạp mà còn hướng đến nhiều đối tượng hơn, Đức Thánh Cha Phanxicô nhắc nhở mọi người rằng “nền dân chủ đòi hỏi sự tham gia và của tất cả mọi người; do đó, nó đòi hỏi sự nỗ lực chăm chỉ và kiên nhẫn. Nền dân chủ phức tạp, trong khi chủ nghĩa độc tài là điều tối cần thiết và những câu trả lời dễ dàng của chủ nghĩa dân túy có vẻ hấp dẫn”.
Đức Thánh Cha Phanxicô lưu ý rằng “trong một số xã hội, quan tâm đến vấn đề an ninh và bị lu mờ bởi chủ nghĩa tiêu dùng, sự mệt mỏi và bất mãn có thể dẫn đến một hình thức của sự hoài nghi về nền dân chủ”. Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng “sự tham gia của tất cả mọi người là điều cần thiết; không chỉ đơn giản là để đạt được các mục tiêu chung mà còn vì nó tương ứng với những gì chúng ta đang có: các sinh vật xã hội, đồng thời là duy nhất và phụ thuộc lẫn nhau”.
Đức Thánh Cha thu hút sự chú ý đối với thực tế rằng ngày nay, “chúng ta cũng đang chứng kiến một sự hoài nghi về dân chủ bị kích động bởi khoảng cách của các thể chế, bởi nỗi sợ hãi của việc đánh mất bản sắc, bởi bộ máy quan liêu”.
“Phương pháp khắc phục không được tìm thấy trong một cuộc tìm kiếm ám ảnh về sự nổi tiếng, trong sự khao khát được người ta biết đến, trong một loạt những lời hứa hẹn phi thực tế hoặc tuân theo các hình thức thực dân hóa ý thức hệ nhưng trong một nền chính trị lành mạnh”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói.
Đức Thánh Cha đã tái khẳng định những điều ngài đã nhấn mạnh trong Thông điệp “Fratelli Tutti” của mình:
Chính trị, và lẽ ra trong thực tế là một điều tốt đẹp, là trách nhiệm quan trọng nhất của công dân vì vấn đề công ích. Để những điều tốt đẹp có thể thực sự được chia sẻ, tôi thậm chí có thể nói là cần phải ưu tiên dành sự quan tâm đặc biệt cho những tầng lớp yếu thế trong xã hội. Đây là đường hướng cần thực hiện.
Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh rằng “cần phải thay đổi hướng đi, ngay cả khi nỗi sợ hãi và lý thuyết, được khuếch đại bởi truyền thông ảo, đang lan truyền hàng ngày để tạo ra sự chia rẽ.
“Thay vào đó, chúng ta hãy giúp nhau chuyển từ tinh thần đảng phái sang sự tham gia; từ việc cam kết chỉ hỗ trợ đảng phái của chúng ta sang việc tham gia tích cực vào việc thúc đẩy sự thăng tiến của tất cả mọi người”.
Đức Thánh Cha chủ trương rằng các nhà lãnh đạo chính trị và xã hội nên chuyển từ tinh thần đảng phái sang sự tham gia vào các vấn đề như “khí hậu, đại dịch, thị trường chung và trên hết là các hình thức nghèo đói đang lan rộng.
“Đây là những thách thức đòi hỏi sự hợp tác cụ thể và tích cực. Cộng đồng quốc tế cần điều này, để mở ra những con đường hòa bình thông qua chủ nghĩa đa phương mà cuối cùng sẽ không bị kìm hãm bởi những đòi hỏi thái quá về tinh thần dân tộc. Chính trị cần điều này, nhằm đặt nhu cầu chung lên trước những lợi ích riêng tư”.
Đức Thánh Cha Phanxicô thừa nhận rằng “điều này có vẻ là một điều không tưởng, một cuộc hành trình vô vọng trên một vùng biển đầy sóng gió, một cuộc phiêu lưu dài đằng đẵng và không thể đến đích. Tuy nhiên, như nhà sử thi Homer vĩ đại đã nói với chúng ta, việc thực hiện cuộc hành trình qua những vùng biển bão tố thường là lựa chọn duy nhất của chúng ta. Và nó sẽ đạt được mục tiêu nếu được thúc đẩy bởi khát vọng cập bến cảng quê hương, bằng nỗ lực cùng nhau tiến về phía trước”.
Trong một bài phát biểu mà Đức Thánh Cha Phanxicô đề cập đến Socrates, Homer, Aristotle và Hippocrates – và đồng thời nhắc lại rằng các sách Phúc Âm được viết bằng tiếng Hy Lạp – Đức Thánh Cha nói, “Nếu không có Athens và không có Hy Lạp, châu Âu và thế giới sẽ không giống như hiện tại. Họ sẽ kém khôn ngoan hơn, kém hạnh phúc hơn”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói.
“Từ Đỉnh Olympus đến Acropolis đến Núi Athos, Hy Lạp mời gọi những người đàn ông và phụ nữ thuộc mọi lứa tuổi hướng cuộc hành trình cuộc đời của họ đến những đỉnh cao. Hướng tới Thiên Chúa, vì chúng ta cần sự siêu việt để trở nên con người thực sự”, Đức Thánh Cha nói. Tuy nhiên, Đức Thánh Cha Phanxicô lưu ý rằng ở phương Tây ngày nay “có một sự lãng quên đối với sự khao khát Thiên đàng của chúng ta, bị mắc kẹt giữa sự điên cuồng của hàng ngàn mối bận tâm trần tục và lòng tham vô độ của chủ nghĩa tiêu dùng phi cá nhân hóa”.
Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết rằng từ Athens “cái nhìn của chúng ta không chỉ hướng đến những gì ở trên cao, mà còn hướng về những người khác”. Đức Thánh Cha nhắc lại rằng “ở đây, theo những lời nổi tiếng của Socrates, mọi người bắt đầu coi mình là công dân không chỉ của một thành phố hay một quốc gia đơn lẻ mà là những công dân của toàn thế giới. Công dân. Ở đây, con người lần đầu tiên nhận thức được mình là ‘một sinh vật mang tính chính trị’ và, với tư cách là thành viên của cộng đồng, bắt đầu coi những người khác không phải là những chủ thể mà là những anh em đồng bào, những người cùng hợp tác trong việc tổ chức thành bang”.
Đức Thánh Cha nhắn nhủ với các khán giả trên toàn cầu của mình, “ở đây nền dân chủ được sinh ra” và “hàng nghìn năm sau” nó trở thành “ngôi nhà vĩ đại của các dân tộc dân chủ”, cụ thể là “Liên minh châu Âu và giấc mơ hòa bình và tình huynh đệ mà nó đại diện cho rất nhiều dân tộc”.
Trong bài phát biểu dài bất thường bằng tiếng Ý, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng nói về cuộc khủng hoảng di cư. Đức Thánh Cha nói: “Đất nước này, về bản chất luôn mang tính chất chào đón, đã chứng kiến trên một số hòn đảo của nó, sự xuất hiện của số lượng anh chị em di cư của chúng ta nhiều hơn số cư dân bản địa của họ; điều này càng làm tăng thêm những khó khăn hiện vẫn còn được cảm nhận sau cuộc khủng hoảng kinh tế”.
Đồng thời, Đức Thánh Cha nói, “cộng đồng châu Âu, con mồi của các hình thức tư lợi dân tộc, thay vì trở thành động cơ của tinh thần liên đới, đôi khi bế tắc và không có sự phối hợp”. Đức Thánh Cha nhắc lại rằng vào thế kỷ 20 “các cuộc xung đột ý thức hệ đã ngăn cản việc xây dựng cầu nối giữa Đông và Tây Âu”, và đồng thời cũng cho biết rằng “ngày nay vấn đề di cư cũng dẫn đến mối bất hòa giữa miền Nam và miền Bắc”.
Đức Thánh Cha kêu gọi “một tầm nhìn mang tính chất cộng đồng và toàn cầu về vấn đề di cư”, và đồng thời kêu gọi rằng “cần chú ý đến những người có nhu cầu cao nhất, sao cho tương ứng với khả năng của mỗi quốc gia, để họ sẽ được chào đón, bảo vệ, khuyến khích và hội nhập , tôn trọng đầy đủ các quyền con người và phẩm giá của họ”.
“Thay vì sự trở ngại hiện tại”, Đức Thánh Cha nói, “điều này thể hiện sự đảm bảo cho một tương lai được đánh dấu bằng sự chung sống hòa bình với tất cả những người ngày càng buộc phải chạy trốn để tìm kiếm một ngôi nhà mới và hy vọng mới. Họ là những nhân vật chính của một cuộc phiêu lưu hiện đại khủng khiếp”.
Đức Thánh Cha kể lại rằng “khi Ulysses đặt chân đến Ithaca, anh được nhận ra, không phải bởi các lãnh chúa địa phương, những kẻ đã chiếm đoạt nhà cửa và hàng hóa của anh, mà bởi người chăm sóc anh, người y tá đã từng chăm sóc anh. Người này đã nhận ra Ulysses bằng cách nhìn vào những vết thương của anh”.
“Đau khổ đưa chúng ta đến với nhau”, Đức Thánh Cha nói. “Việc nhận thức rằng tất cả chúng ta đều là một phần của cùng một nhân loại mong manh sẽ giúp chúng ta xây dựng một tương lai hòa bình và hòa nhập hơn. Chúng ta hãy biến những gì tưởng như chỉ là một thảm họa bi thảm trở thành một cơ hội táo bạo!”.
Đức Thánh Cha cũng nói về đại dịch, “một thảm họa nghiêm trọng” vốn “đã khiến chúng ta tái khám phá điểm yếu của bản thân và nhu cầu của chúng ta đối với người khác”. Đức Thánh Cha khuyến khích chiến dịch tiêm chủng của chính phủ ở Hy Lạp là “điều cần thiết”, nhưng đồng thời cũng lưu ý rằng giữa những khó khăn nghiêm trọng, “đã có sự phát triển đáng kể về tinh thần liên đới”, mà theo ngài, Giáo hội Công giáo Hy Lạp nhỏ bé rất vui được đóng góp.
Đức Thánh Cha Phanxicô khen ngợi Hy Lạp về đức tin và truyền thống Kitô giáo, và đồng thời khuyến khích nước này tiếp tục “theo đuổi những cách thức của sự cởi mở, hòa nhập và công bằng”.
Đức Thánh Cha Phanxicô kết thúc bài phát biểu của mình với những lời sau:
“Từ thành phố này, từ cái nôi của nền văn minh này, có thể sẽ tiếp tục vang lên một thông điệp khiến chúng ta ngước nhìn cả lên trời cao lẫn hướng về những người khác; nền dân chủ có thể là phản ứng của những giai điệu mê hoặc của chủ nghĩa độc tài; và chủ nghĩa cá nhân và sự thờ ơ có thể được khắc phục bằng sự quan tâm đến người khác, quan tâm đến người nghèo và công trình sáng tạo. Vì đây là những nền tảng thiết yếu đối với nhân loại đổi mới mà thời đại của chúng ta, và châu Âu của chúng ta, đang rất cần. Nguyện xin Thiên Chúa tuôn đổ muôn phúc lành xuống trên Hy Lạp!”
Minh Tuệ (theo America)
