ĐTC Phanxicô sẽ viếng thăm khu vực ngoại vi Chính thống của châu Âu

Vào ngày 5 tháng 5 sắp tới, ĐTC Phanxicô sẽ bắt đầu chuyến viếng thăm kéo dài năm ngày tới Bulgaria và Bắc Macedonia, nơi có tầm ảnh hưởng đáng kể của Nga.

 

Sau khi viếng thăm Bosnia vào năm 2015, Thụy Điển vào năm 2016 và các quốc gia Baltic vào năm 2018, Đức Thánh Cha Phanxicô một lần nữa viếng thăm các khu vực ngoại vi của châu Âu để gặp hai cộng đồng Công giáo nhỏ bé – tại Bulgaria, nơi có 68.000 tín hữu Công giáo, và tại Bắc Macedonia nơi chỉ có 15.000 tín hữu.

Chuyến viếng thăm của ĐTC Phanxicô cũng bao gồm một điểm dừng chân kéo dài 10 tiếng đồng hồ tại Skopje để tỏ lòng tôn kính đối với Mẹ Têrêsa, người sinh ra ở thủ đô Macedonia mặc dù quốc tịch của Mẹ là Albania.

Mặc dù mục đích chính của chuyến hành trình đó chính là đến thăm cộng đồng Công giáo thiểu số, thế nhưng các khía cạnh khác không bị bỏ qua.

“Chuyến đi này sẽ mang một chiều kích đại kết không thể phủ nhận”, theo một quan chức Rôma liên quan đến việc thúc đẩy quan hệ giữa các tín hữu Công giáo và Chính Thống giáo và cũng là người nhận thấy mối liên hệ mạnh mẽ giữa chuyến Tông du này và chuyến Tông du đã được lên kế hoạch cho Rumani vào đầu tháng Sáu.

ĐTC Phanxicô sẽ nhận thấy một Giáo hội Chính thống vững chắc và khá cởi mở hơn ở Romania. Nhưng vấn đề khá khác nhau ở Bulgaria, nơi mà Đức Thượng Phụ Chính thống quyết định vào đầu tháng 4 rằng việc tham gia vào hầu hết các sự kiện của chuyến viếng thăm là điều “không thể”.

“Các Giáo sĩ của Giáo hội Chính thống tại Bulgaria không được phép tham gia”, Đức Thượng Phụ Chính thống nhấn mạnh trong một tuyên bố đầy quả quyết.

Đức Thượng Phụ Chính thống đã đồng ý với chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô tại Nhà thờ Thánh Alexander Nevsky, nhưng đồng thời lưu ý rằng “bất kỳ hình thức cử hành phụng vụ nào đều là không thể chấp nhận đối với chúng tôi”.

Do đó, chương trình chuyến viếng thăm của ĐTC Phanxicô đã được sửa đổi đôi chút vào phút cuối. “Việc cầu nguyện thinh lặng” của ĐTC Phanxicô tại Nhà thờ Thánh Alexander Nevsky đã trở thành “lời cầu nguyện riêng tư”. Và “buổi cầu nguyện cho hòa bình” của ĐTC Phanxicô, được dự kiến vào ngày Chúa nhật, giờ đây được gọi đơn giản là một “cuộc họp”.

Cũng cần nói thêm rằng Giáo hội Chính thống Bulgaria vẫn ở trong tình trạng khó khăn và chưa hoàn toàn hồi phục vì sự chia rẽ vốn đã khiến nó tan nát sau sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản.

Đức Thượng Phụ Chính thống, đã rút khỏi các tổ chức đại kết mà trước đây Giáo hội Chính thống Bulgaria thuộc về, cũng đã từ chối tham gia Đại Hội đồng Toàn Chính thống tại Crete vào năm 2016.

“Đó là một Giáo hội còi cọc và xa lánh, rút lui vào những ký ức huy hoàng của hai Thánh Cyrilô và Methođiô. Giáo hội này có ít ơn gọi, không còn nhiều Tu viện, việc đào tạo thần học yếu kém và ít thực hành”, một quan sát viên lưu ý.

Phạm vi ảnh hưởng

“Nhưng tôi muốn tin rằng chuyến viếng thăm của ĐTC Phanxicô sẽ mang lại nhiều lợi ích và sẽ thay đổi suy nghĩ của mọi người”, một người khác nói.

Tình hình thì khác với ở Bắc Macedonia. Ở đó, Giáo hội Chính thống bao gồm 65% dân số không còn được công nhận bởi phần lớn phạm vi quyền hạn của Chính thống.

Tổng Giáo phận Ohrid, vốn thuộc về Giáo hội Serbia, đã phải chịu sự đàn áp thực sự ở đó. Điều này đã khiến Tòa án Nhân quyền Châu Âu lên án Bắc Macedonia.

Một cách chính thức, và để không gây phẫn nộ cho Giáo hội Serbia vốn có mối quan hệ khó khăn, ĐTC Phanxicô sẽ không gặp gỡ các nhà lãnh đạo của Giáo hội Chính thống ở Skopje mặc dù một số quan chức sẽ có mặt trong số các quan chức mà Ngài sẽ chào đón.

“Nhưng sự nhấn mạnh được đặt lên Mẹ Têrêsa cần phải đặt vấn đề Chính Thống lên cấp độ thứ hai”, một quan chức Vatican lưu ý.

Các vấn đề xã hội sẽ là một ưu tiên cho chuyến viếng thăm này đến khu vực Balkans nghèo nàn với việc Bulgaria trở thành quốc gia nghèo nhất trong Liên minh châu Âu.

Đây cũng chính là một chuyến thăm mang tính chính trị cao đến một khu vực quan trọng nằm giữa các khu vực ảnh hưởng của Nga và Euro-Atlantic.

“Balkan vẫn là khu vực bất ổn nhất ở châu Âu”, theo nhận xét của Linh mục Giovanni Sale trên tờ La Civiltà Cattolica, tạp chí Dòng Tên với các bài viết được xem xét bởi Quốc Vụ Khanh Vatican.

“Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và một số nước phương Tây đều coi Balkan là một khu vực hấp dẫn để thực hiện tham vọng và ảnh hưởng của họ”, Linh mục Giovanni Sale viết.

Trong bối cảnh của “những rắc rối chính trị và kinh tế” ở một số quốc gia Balkan, “Moscow có xu hướng cố gắng làm trung gian giữa các bên”, Linh mục Giovanni Sale cho biết thêm.

“Nga vẫn coi Balkan là vùng ảnh hưởng của mình và dự định thay thế Liên minh châu Âu làm trung gian hòa giải trong các cuộc xung đột khu vực”, Linh mục Giovanni Sale lưu ý.

Bởi vì những người theo chủ nghĩa dân túy châu Âu bị ảnh hưởng bởi Moscow có xu hướng giữ thái độ mang tính quốc quyền chủ nghĩa vốn từ chối người những nước ngoài – một thái độ mà ĐTC Phanxicô một lần nữa lại chỉ trích trong một bài phát biểu trước Viện Hàn lâm Khoa học xã hội vào ngày 2 tháng 5 – chuyến viếng thăm của Ngài đến một trại tị nạn gần Sofia vào sáng thứ Hai sẽ được quan sát một cách kỹ lưỡng với chỉ ba tuần lễ còn lại trước các cuộc bầu cử châu Âu.

Minh Tuệ chuyển ngữ