“ĐTC Phanxicô sẽ đến trong một dấu chỉ của tinh thần bằng hữu để cho thấy rằng Giáo hội Công giáo chính là bằng hữu của họ và đồng thời mong muốn có được các mối quan hệ bình thường với họ và không hề có ý định can thiệp vào các vấn đề nội bộ của họ”, Đức Giám mục Brian Farrell, Thư ký của Hội đồng Giáo hoàng về Cổ võ Sự Hiệp nhất Kitô giáo, phát biểu với tờ America ngay trước chuyến viếng thăm Bulgaria và Bắc Macedonia của ĐTC Phanxicô. “Chuyến thăm của ĐTC Phanxicô sẽ cho thấy rằng Giáo hội Công giáo không phải là đối thủ của họ; mà là bằng hữu của họ”.
ĐTC Phanxicô sẽ đến thăm Bulgaria và Bắc Macedonia từ ngày 5 đến 7 tháng 5, hai quốc gia mà Chính thống giáo chiếm đa số với cộng đồng Công giáo nhỏ bé hiện đang phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp cao, tình trạng nghèo đói cũng như những căng thẳng về vấn đề nhập cư.
ĐTC Phanxicô sẽ đến với tư cách là một sứ giả của hòa bình để ủng hộ các quốc gia đang nổi lên này trong chuyến viếng thăm mang một chiều kích đại kết mạnh mẽ.
Từ ngày 31 tháng 5 đến ngày 2 tháng 6, ĐTC Phanxicô cũng sẽ viếng thăm Rumani, một vùng đất chính thống khác, nâng tổng số các quốc gia Chính thống giáo mà Ngài sẽ viếng thăm lên con số 6 quốc gia. Các chuyến viếng thăm của ĐTC Phanxicô là để nhằm mục đích khuyến khích các nhóm thiểu số Công giáo nhỏ bé ở cả ba quốc gia và đồng thời thúc đẩy mối quan hệ tốt đẹp với các Giáo hội Chính thống như một bước tiến trên con đường đến sự hiệp nhất Kitô giáo.
Bulgaria là một quốc gia nói tiếng Slavơ với 7,4 triệu dân nằm ở phía đông Balkan. Nằm dọc theo bờ biển với Biển Đen ở một bên, nó có chung biên giới với Bắc Macedonia, Romania, Serbia, Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ. Kể từ năm 2007, đây là một trong 28 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu.
Bắc Macedonia, giành được độc lập vào năm 1991 sau khi Nam Tư cũ tan rã, là một quốc gia ở giữa đất liền với dân số hơn hai triệu người. Nằm ở phía đông nam châu Âu, nó có chung biên giới với Bulgaria, Hy Lạp, Albania, Serbia và Kosovo. Quốc gia này đã nộp đơn xin trở thành thành viên của Liên minh châu Âu và chính phủ coi chuyến viếng thăm của ĐTC Phanxicô như là một sự ủng hộ cho mục tiêu đó.
Cả hai quốc gia đều có tỷ lệ thất nghiệp và nghèo đói cao, cũng như tỷ lệ nhập cư cao, chủ yếu đến từ Syria và Iraq. Sự hiện diện của những người di cư, thậm chí ngay cả những người hy vọng chuyển đến các quốc gia khác ở châu Âu, đã tạo ra thêm một số rắc rối cho hai chính phủ.
“ĐTC Phanxicô sẽ đến trong một dấu chỉ của tinh thần bằng hữu để cho thấy rằng Giáo hội Công giáo chính là bằng hữu của họ và đồng thời mong muốn có được các mối quan hệ bình thường với họ và không hề có ý định can thiệp vào các vấn đề nội bộ của họ”, Đức Giám mục Brian Farrell, Thư ký của Hội đồng Giáo hoàng về Cổ võ Sự Hiệp nhất Kitô giáo, phát biểu với tờ America ngay trước chuyến viếng thăm Bulgaria và Bắc Macedonia của ĐTC Phanxicô. “Chuyến thăm của ĐTC Phanxicô sẽ cho thấy rằng Giáo hội Công giáo không phải là đối thủ của họ; mà là bằng hữu của họ”.
Đức Giám mục Farrell nhắc lại rằng khi Thánh Gioan Phaolô II làm Giáo Hoàng, ngài thường chia sẻ trong các cuộc đàm luận riêng tư về cách thức tiếp cận của Giáo hội Công giáo với các Giáo hội Chính thống ở Đông Âu và luôn khẳng định rằng: “Điều mà chúng ta tìm kiếm chính là sự hiệp thông, chứ không phải là quyền tài phán”. Đức Cha Farrell lưu ý rằng theo Ủy ban Đối thoại Thần học Quốc tế giữa Giáo hội Công giáo và Giáo hội Chính thống, “có một thỏa thuận rằng trong thiên niên kỷ thứ nhất [của Kitô giáo] có rất ít quyền tài phán của Giáo hoàng đối với phương Đông; đó chính là một vấn đề về sự hiệp thông”.
Chính phủ của cả hai nước cũng như các Giám mục Công giáo đã mời ĐTC Phanxicô tới thăm quốc gia của mình, trong khi các nhà lãnh đạo Chính thống cũng đã cầu chúc cho chuyến viếng thăm này. ĐTC Phanxicô đã chấp nhận lời mời, một phần, để ghi nhận thực tế rằng trong 33 năm qua, các phái đoàn do chính phủ lãnh đạo từ cả hai quốc gia bao gồm các nhà lãnh đạo tôn giáo đã đến Roma nhân dịp lễ hai Thánh Cyrilô và Mêthôđiô vào ngày 24 tháng Năm. Các vị thánh này đã được chôn cất tại Vương cung thánh đường Thánh Clêmentê, gần Đấu trường La Mã ở Roma.
Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã đến thăm Bulgaria vào năm 2002, nhưng cả Đức Phanxicô và Đức Bênêđictô XVI đều không chấp nhận lời mời của chính phủ Bắc Macedonia để đến thăm đất nước đó.
Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ thực hiện chuyến bay kéo dài hai tiếng từ Roma đến Bulgaria vào sáng Chủ nhật, ngày 5 tháng Năm. Logo cho chuyến viếng thăm này với dòng chữ “Pacem in Terris” (Hòa Bình trên Trái Đất), chủ đề Thông điệp nổi tiếng của Đức Giáo hoàng Gioan XXIII. ĐTC Phanxicô nhận thấy chuyến viếng thăm của mình như một sự tiếp nối bước chân của vị Giáo hoàng thánh thiện, Đức Tổng Giám mục Angelo Roncalli, với tư cách là Đặc phái viên Giáo hoàng và sau đó kể từ năm 1931 đến 1934 là Đại diện Tông Tòa tại Bulgaria và vẫn được mọi người ngưỡng mộ vì những công việc tốt lành ở đây.
ĐTC Phanxicô sẽ di chuyển từ sân bay đến Sofia, thành phố thủ đô với 1,3 triệu dân, có nguồn gốc từ gần hai thiên niên kỷ. Khi đó, ĐTC Phanxicô sẽ có chuyến thăm chính thức ngài Tổng thống và có bài phát biểu với các nhà chức trách dân sự và chính trị của đất nước trong một bài diễn văn được truyền hình trực tiếp toàn quốc.
Từ đó, ĐTC Phanxicô sẽ di chuyển đến Dinh thự của Hội đồng quản trị Giáo hội Chính thống để tham dự khoảnh khắc đại kết quan trọng nhất trong chuyến viếng thăm của mình. Ở đó, vào buổi trưa giờ địa phương, ĐTC Phanxicô sẽ gặp gỡ Đức Thượng Phụ Neofit và các Giám mục Chính thống, và sẽ có một cuộc trò chuyện riêng với Đức Thượng Phụ. Sau đó, ĐTC Phanxicô sẽ viếng thăm Nhà thờ Chính thống St. Alexander Nevsky, có niên đại từ những năm 1880, và thinh lặng cầu nguyện trước Thánh tích của hai Thánh Cyrilô và Mêthôđiô.
Giáo hội Chính thống Bulgaria không tham gia vào bất kỳ cuộc đối thoại đại kết nào. Giáo hội này không phải là thành viên của cuộc đối thoại thần học Công giáo-Chính thống quốc tế và cũng không phải là thành viên của Hội đồng các Giáo hội Thế giới. Hơn nữa, Giáo hội này đã không tham dự Hội đồng liên Chính thống giáo tại Bêlarut vào tháng 6/2016. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Đức Thượng Phụ, người đã có thời gian nghiên cứu ở Roma, mở cửa cho các mối liên hệ đại kết, nhưng hầu hết các giám mục của Thượng hội đồng thì không.
Tuy nhiên, Thượng hội đồng Chính Thống (Holy Synod) sẽ chào đón ĐTC Phanxicô vào Chúa nhật tới, với một nghĩa cử đầy ý nghĩa của sự thân mật, giống như Thánh Gioan Phaolô II đã thực hiện vào năm 2002. Ngay trước chuyến viếng thăm, Thượng hội đồng Chính thống đã đưa ra một tuyên bố xác nhận rằng Đức Thượng phụ Neofit và ĐTC Phanxicô sẽ có cuộc gặp gỡ riêng. Nhưng họ cũng tuyên bố “quyết định nhất trí” của mình rằng sẽ không có khả năng có một hoạt động kỷ niệm hay cầu nguyện chung nào cùng với ĐTC Phanxicô, bởi vì “điều này bị nghiêm cấm bởi các luật lệ thiêng liêng của Giáo hội”.
Có khoảng 68.000 người Công giáo ở Bulgaria, và Đức Thánh Cha sẽ cử hành Thánh lễ cho nhiều người trong số họ tại thủ đô ở Quảng trường Knyaz Alexander vào chiều Chúa nhật.
Vào sáng thứ Hai, ĐTC Phanxicô sẽ đến thăm một trại tị nạn do tổ chức Caritas Bulgaria điều hành, trước khi di chuyển 128 dặm về phía thành phố Rakovsky nhỏ bé, nơi Ngài sẽ cử hành Thánh Lễ cho khoảng 50.000 tín hữu và nghi thức Rước Lễ lần đầu cho một số trẻ em. Chiều hôm đó, ĐTC Phanxicô sẽ gặp gỡ cộng đồng Công giáo tại Nhà thờ Tổng lãnh Thiên thần Micael. Trên đường trở về Sofia, ĐTC Phanxicô sẽ tham dự “một cuộc gặp gỡ vì hòa bình”, với sự tham dự của đại diện của tất cả các tôn giáo trong nước.
Vào sáng thứ ba, ngày 7 tháng 5, ĐTC Phanxicô sẽ thực hiện chuyến bay kéo dài 20 phút từ Sofia đến Skopje, thủ đô của Bắc Macedonia. Người dân đã sinh sống ở khu vực này kể từ năm 4.000 trước Công nguyên, và Mẹ Têrêsa Calcutta được sinh ra ở đây bởi cha mẹ là người Albania. Logo cho chuyến viếng thăm của ĐTC Phanxicô nơi đây với những lời trích từ Tin Mừng theo Thánh Luca 12:32, “Đừng sợ, hỡi đàn chiên nhỏ bé”.
Sau khi gặp gỡ Tổng thống Bắc Macedonia và phát biểu các cơ quan dân sự vào buổi sáng, Đức Thánh Cha sẽ đến viếng đài tưởng niệm Mẹ Têrêsa trước sự chứng kiến của các nhà lãnh đạo tôn giáo của đất nước và gặp gỡ những người dân sống trong nghèo đói.
Ở đây, cũng vậy, tình hình tôn giáo quả thực hết sức tế nhị và ĐTC Phanxicô biết mình đang trong một tình huống hết sức nguy hiểm, bởi vì Giáo hội Chính thống địa phương không được bất kỳ Giáo hội Chính thống nào khác công nhận, mặc dù họ đang tìm kiếm sự công nhận từ Giáo hội Bulgaria, vốn đã bị cắt đứt khỏi Giáo hội Serbia. ĐTC Phanxicô dự kiến sẽ không có một cuộc trò chuyện riêng với vị Giáo sĩ Chính thống giáo, Đức Tổng Giám mục Stefan, bởi vì điều này sẽ làm đảo lộn và gây trở ngại sâu sắc các Giáo hội Chính thống khác và đặc biệt là Giáo hội Chính thống Serbia, vốn coi Giáo hội Macedonia là một Giáo hội ly khai. Thượng hội đồng Chính thống Serbia đã không mời Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II hoặc Đức Nguyên Giáo Hoàng Bênêđictô đến thăm nước này và cho đến nay, họ vẫn chưa mời ĐTC Phanxicô và khả năng đó gần như chắc chắn sẽ bị loại trừ nếu như ngài gặp gỡ riêng với Đức Tổng Giám mục Stefan.
Sau khi viếng thăm đài tưởng niệm dành để tưởng nhớ vị Thánh của các khu ổ chuột, ĐTC Phanxicô sẽ cử hành Thánh lễ cùng với 15.000 tín hữu Công giáo tại Quảng trường Macedonia của thành phố. Chiều hôm đó, ĐTC Phanxicô sẽ tham gia một cuộc gặp gỡ đại kết và liên tôn với những người trẻ tuổi và sau đó sẽ gặp gỡ các linh mục, tu sĩ và các gia đình tại Nhà thờ Chính Tòa trước khi lên máy bay để thực hiện chuyến bay kéo dài 460 dặm trở về Roma. Với khoảng thời gian bay ngắn ngủi, không rõ liệu ĐTC Phanxicô thực hiện cuộc họp báo trên chuyến bay lần này không, và nếu có, chắc chắn cuộc họp báo lần này sẽ hết sức ngắn gọn.
Đây sẽ là cuộc hành trình thứ 29 của ĐTC Phanxicô bên ngoài nước Ý kể từ khi được bầu làm Giáo hoàng vào tháng 3 năm 2013. Bulgaria và Bắc Macedonia sẽ lần lượt là quốc gia thứ 41 và 42 ĐTC Phanxicô đã đến thăm. Chuyến Tông du tiếp theo của ĐTC Phanxicô là đến thăm Romania vào ngày 31 tháng Năm.
Minh Tuệ chuyển ngữ
