Các sĩ quan an ninh Nigeria trong một chiến dịch quân sự trước cuộc bầu cử thống đốc tại Thành phố Benin, Edo, Nigeria, vào ngày 17 tháng 9 năm 2020 (Ảnh: Oluwafemi Dawodu/ Shutterstock)
Cha Matthew Eya đang trên đường trở về Giáo xứ Thánh Charles ở Eha-Ndiagu, Nigeria, vào đêm ngày 19 tháng 9 thì ít nhất hai kẻ có vũ trang đi xe máy đã bắn thủng lốp xe của ngài. Bị buộc phải dừng lại, Cha Eya đã bị chúng bắn nhiều phát ở cự ly gần và thiệt mạng. Theo lời các nhân chứng được hãng tin Fides dẫn lại, cái chết của ngài không phải là một vụ bắt cóc thất bại, mà là một vụ ám sát có chủ đích.
Cha Matthew Eya, người bị sát hại khi đang trên đường trở về Giáo xứ Thánh Charles ở Eha-Ndiagu, Nigeria, vào đêm ngày 19 tháng 9 (Ảnh: Fides)
Khi đó, Cha Eya đang di chuyển trên tuyến đường Ehalumona-Nsukka, thuộc bang Enugu, một khu vực vốn bị tàn phá bởi bạo lực từ các nhóm dân quân Fulani và các tổ chức cực đoan.
Bạo lực nhắm vào các Linh mục Công giáo tại Nigeria tiếp tục gia tăng, đặc biệt ở miền đông đất nước. Theo báo cáo của Tổ chức Phi chính phủ “Hiệp hội Quốc tế vì Quyền Tự do Dân sự và Pháp quyền” (Intersociety), được công bố vào tháng 8 và cập nhật trong tuần này, ít nhất 15 Linh mục đã bị bắt cóc chỉ tính riêng từ tháng 1 đến tháng 9.
Theo Hội đồng Giám mục Công giáo Nigeria (CBCN), kể từ năm 2015 đã có ít nhất 145 Linh mục bị bắt cóc, 11 Linh mục bị sát hại và 4 người vẫn mất tích. Tuy nhiên, Intersociety cho rằng tình hình còn nghiêm trọng hơn nhiều. Theo thống kê của tổ chức này, có ít nhất 250 giáo sĩ Công giáo bị tấn công, ngoài ra còn có 350 giáo sĩ thuộc các hệ phái Kitô giáo khác.
Quan tài của các nạn nhân vụ thảm sát tại Nhà thờ Công giáo Ondo, tháng 6 năm 2022 (Ảnh do tổ chức phi chính phủ Intersociety cung cấp)
Bản báo cáo nhận định hiện tượng này là hệ quả của sự kết hợp giữa các vụ tấn công do các nhóm thánh chiến tiến hành và các băng nhóm tội phạm có tổ chức nhằm trục lợi. Các Linh mục vừa là nạn nhân của những vụ phục kích bạo lực vừa bị tống tiền.
“Nhiều người bị bắt cóc để đòi tiền chuộc lên tới hàng chục triệu naira (tiền Nigeria) hoặc hàng ngàn đô la. Trong những trường hợp khác, những kẻ tấn công nhằm chiếm đoạt các xe sang của các giáo sĩ để bán lại cho các băng nhóm tội phạm, Intersociety cho biết chi tiết trong báo cáo.
Một trong những vụ việc gần đây là trường hợp Cha Wilfred Ezemba, Cha sở Giáo xứ Thánh Phaolô tại Agaliga-Efabo (bang Kogi), bị các tay súng tình nghi là thánh chiến bắt cóc hôm 12 tháng 9 cùng với một số hành khách khác và được trả tự do vào ngày 16 tháng 9.
3 nhà thờ bị tàn phá mỗi ngày tại Nigeria
Bản báo cáo cũng ước tính rằng từ khi bùng phát phong trào Boko Haram vào tháng 7 năm 2009 đến tháng 9 năm nay, đã có 19.100 nhà thờ Kitô giáo tại Nigeria bị phá hủy, cướp bóc hoặc đóng cửa bởi bạo lực. Con số này tương đương trung bình 1.200 nhà thờ mỗi năm, 100 nhà thờ mỗi tháng, tức hơn 3 nhà thờ mỗi ngày bị phá hủy.
Tình hình bạo lực ảnh hưởng đến cả các nhà thờ Công giáo lẫn các “nhà thờ áo trắng” thuộc Tổ chức Các Giáo hội được thành lập tại Châu Phi (OAIC) cũng như nhiều hệ phái Kitô giáo khác.
Cuộc di tản quy mô lớn: gần 15 triệu người phải rời bỏ nhà cửa
Tình trạng đàn áp Kitô giáo tại Nigeria cũng đã dẫn đến một cuộc di tản quy mô lớn: ít nhất 15 triệu người đã phải rời bỏ làng mạc, quê hương và nhà thờ của mình để chạy trốn khỏi các vụ thảm sát.
Intersociety cũng nhấn mạnh trong báo cáo rằng có những cáo buộc liên quan đến nhân viên các đơn vị đặc biệt của quân đội và cảnh sát Nigeria, cùng với chỉ huy của họ, tham gia vào các vụ bắt cóc, giết hại và cưỡng bức mất tích các mục tử của nhiều hệ phái Kitô giáo khác nhau. Theo tổ chức phi chính phủ này, họ tuyên bố đang tiến hành các chiến dịch chống nổi dậy tại miền đông nam đất nước nhằm chống lại các cá nhân hoặc nhóm cổ vũ cho phong trào ly khai của vùng Biafra, nơi đã nỗ lực tìm cách giành độc lập khỏi Nigeria vào năm 1967 nhưng thất bại sau một cuộc chiến đẫm máu kéo dài đến năm 1970.
Các chiến dịch này khởi sự vào tháng 10 năm 2020 tại Obigbo (bang Rivers) và tháng 1 năm 2021 tại Orlu (bang Imo). Những vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm Taraba, Adamawa, Borno, Kaduna, Benue, Plateau, Enugu, Imo, Niger, Kogi, Nasarawa, Bauchi, Yobe và miền Nam Kaduna, nơi các nhóm thánh chiến – như Boko Haram, ISWAP (Tỉnh bang Hồi giáo Tây Phi), và những kẻ chăn gia súc và cướp bóc Fulani – đã kết hợp chủ nghĩa khủng bố tôn giáo với động cơ tội phạm.
Trại tập trung thánh chiến giam giữ ít nhất 850 Kitô hữu
Một trong những khía cạnh nghiêm trọng nhất được ghi nhận trong báo cáo là sự tồn tại của các trại tập trung thánh chiến, chẳng hạn như ở Rijana, bang Kaduna, nơi ít nhất 850 Kitô hữu đang bị giam giữ trong điều kiện khắc nghiệt, nhiều người trong số họ bị tra tấn hoặc bị sát hại nếu gia đình không trả tiền chuộc. Những trường hợp gần đây bao gồm cả các Nữ tu bị bắt cóc và chỉ được thả sau khi nộp tiền chuộc, cũng như các vụ sát hại và bắt cóc các linh mục ở bang Enugu và Kogi trong tháng 9.
Ngoài ra, còn có những vụ bắt cóc có hệ thống nhắm vào trẻ em Kitô giáo ở miền đông Nigeria, bị đưa đến các trại mồ côi Hồi giáo ở miền bắc để buộc cải đạo sang Hồi giáo, tác động trực tiếp đến các trường học và cộng đồng Công giáo.
Minh Tuệ (theo CNA)
