Đại sứ Ukraine tại Vatican: Chuyến viếng thăm của Đức Phanxicô tới Kyiv sẽ là thông điệp yêu cầu chấm dứt chiến tranh

RÔMA – Khi ông Andrii Yurash được đề cử để đại diện Ukraine với tư cách là đại sứ tại Vatican, ông đã hình dung ra một quá trình chuyển đổi kéo dài hai tháng, học tiếng Ý, thưởng thức đồ uống vào buổi chiều muộn và đi dạo hàng đêm qua những con phố hấp dẫn ở Rôma.

Nhưng sau đó khi Nga xâm lược đất nước của ông vào ngày 24 tháng 2, và ông buộc phải bắt đầu mọi thứ mà không được lãng phí thời gian: Vài giờ sau khi hạ cánh xuống Rôma vào ngày 6 tháng 3, ông đã gặp gỡ Đức Tổng Giám mục Paul Gallagher, Ngoại trưởng Vatican, và Đức Hồng y Leonardo Sandri, người đứng đầu văn phòng về các Giáo hội Đông phương. Ông cũng tổ chức các cuộc họp với một danh sách dài các đại sứ.

Nghi thức ngoại giao đã được bỏ qua, và thay vì có nhiều tháng trời để chuẩn bị đệ trình ủy nhiệm thư của mình cho Đức Thánh Cha Phanxicô, ông Yurash đã chỉ có vài ngày chuẩn bị. Ông hoan nghênh quá trình được đẩy nhanh này, đồng thời cũng cho biết rằng đó là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy Tòa Thánh thực sự hiểu được tầm quan trọng của cuộc khủng hoảng.

Tuy nhiên, ông Yurash cảm thấy nhớ quê nhà, có lẽ nhiều hơn hầu hết những người sinh sống ở hải ngoại, ông chia sẻ. Mặc dù hai con trai của ông đã ở Ý, nơi chúng bắt đầu đi học vào thứ Hai, vợ của ông, bà Diana phải ở lại Ukraine để thu xếp nhiều thứ mà một người phải lo khi chuyển ra nước ngoài.

“Nhưng tất cả những lời cầu nguyện, mọi lo lắng và suy nghĩ của tôi đều dành cho đứa con trai lớn của tôi”, ông Yurash phát biểu với Crux hôm thứ Hai. “Sviatoslav đang ở Kyiv. Con tôi là đại biểu quốc hội, người trẻ tuổi nhất. Sviatoslav đã được bầu chọn cách đây 3 năm, khi chỉ mới 23 tuổi. Nhưng cậu đã quyết định nhập ngũ một cách có ý thức”.

Đơn vị của con trai tôi là một trong những đơn vị đầu tiên tiến vào một trong những thị trấn mới được giải phóng gần Kyiv, và đã chứng kiến những hành động tàn bạo do quân đội Nga gây ra, bao gồm cả việc hành quyết thường dân và tấn công tình dục phụ nữ.

Là một học giả nghiên cứu tôn giáo và nhà khoa học chính trị, ông Yurash đã đến Rôma để hoàn thành “không phải một công việc mà là một sứ mạng”.

“Tôi đang nỗ lực làm mọi thứ có thể trong hoàn cảnh của tôi, từ vị trí của tôi, để giúp đỡ đất nước của mình”, ông Yurash nói. “Trước khi tôi được bổ nhiệm ở đây, tôi đã tưởng tượng rằng mình sẽ có vài tháng để ổn định cuộc sống, thong thả tận hưởng những bữa cơm trưa, học tiếng Ý, đi dạo trên đường phố Rôma vào buổi tối. Nhưng tôi rất biết ơn, vì từ những giờ phút đầu tiên ở đây, tôi đã nhận được sự ủng hộ đáng kinh ngạc từ mọi người”.

Ông Yurash đã tham dự hai cuộc họp song phương với tất cả các đại sứ của Liên minh châu Âu tại Tòa Thánh và đã hội kiến Đức Thánh Cha Phanxicô, các cố vấn hàng đầu của ngài, và hơn 15 đại diện của Vatican. Ông Yurash cũng đã trò chuyện qua điện thoại với đại sứ tân cử của Hoa Kỳ tại Vatican và đã tham dự một chuỗi vô tận các sự kiện diễn ra từ các cuộc hội thảo phản ánh về cuộc chiến tranh cho đến việc thánh hiến hai quốc gia Nga và Ukraine tại Vương Cung Thánh Đường Thánh Phêrô.

Trong cuộc trò chuyện kéo dài 40 phút với Crux, điện thoại của đại sứ Ukraine đã không ngừng đổ chuông. Ông Yurash từ chối uống cà phê vì ông tự giới hạn ở mức sáu ly mỗi ngày và cho đến buổi trưa theo giờ Rôma, ông đã uống đến ly thứ tư.

“Tôi đang phải làm việc 20 giờ mỗi ngày, cố gắng trả lời đồng ý đối với bất kỳ yêu cầu hoặc lời mời nào”, ông Yurash nói. “Tôi hoàn toàn cống hiến hết mình và làm mọi thứ có thể để giúp đất nước của mình trong giai đoạn khủng khiếp trong lịch sử này”.

Tính khả thi của chuyến Tông du của Đức Thánh Cha Phanxicô tới Kyiv, điều mà ngài đã nói là “hiện đang được bàn tính” khi ngài đnag thăm Malta vào cuối tuần qua, đã xuất hiện trong cuộc trò chuyện.

“Tôi biết rằng Nga đang cố gắng truyền đạt bằng mọi cách thức có thể, cả chính thức lẫn không chính thức, rằng một chuyến viếng thăm của Đức Giáo hoàng sẽ không được chấp nhận đối với họ, bởi vì đó sẽ là một dấu hiệu rõ ràng về sự ủng hộ đối với Ukraine”, ông Yurash nói. “Nhưng tôi chắc chắn rằng tất cả các quốc gia khác đều ủng hộ ý tưởng này. Tôi đã trò chuyện với đại sứ Hoa Kỳ mới được bổ nhiệm; tôi đã hai lần gặp gỡ tất cả các đại sứ của Liên minh Châu Âu, và tất cả họ đều bày tỏ sự ủng hộ đối với chuyến viếng thăm của Đức Giáo hoàng. Và Đức Thánh Cha cho biết chuyến viếng thăm ‘hiện đang được bàn tính’, và đây là một diễn đạt mà tôi đã nghe cách đây hơn hai tuần: ‘Điều đó hiện đang được bàn tính’”.

“Điều này quả thực hết sức tuyệt vời, bởi vì nó có nghĩa là họ nhận thức được thực tế, và tôi hy vọng rằng ngài sẽ quyết định một cách nhanh chóng rằng đã đến lúc thực hiện bước quan trọng này, đó sẽ là một dấu hiệu hoàn toàn dễ hiểu đối với xã hội Ukraine”, ông Yurash lưu ý. “Lời cầu nguyện của nhà lãnh đạo tôn giáo có ảnh hưởng nhất trên thế giới trên mảnh đất của chúng tôi, bên trong Nhà thờ Santa Sophia lâu đời nhất ở Kyiv, có hơn 1.000 năm tồn tại liên tục, sẽ không chỉ là lời cầu nguyện cho hòa bình mà còn là lời kêu gọi tất cả các quốc gia trợ giúp Ukraine, cũng như để tái thiết đất nước”.

“Đó sẽ là một thông điệp để chấm dứt chiến tranh”, ông Yurash nói.

Về những lo ngại về vấn đề an ninh xung quanh chuyến viếng thăm như vậy, đại sứ Yurash cho biết rằng Ukraine sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình để đảm bảo an toàn cho Đức Thánh Cha Phanxicô và ông tin tưởng rằng “Nga cũng sẽ làm như vậy”.

“Tôi cũng chắc chắn rằng Nga sẽ nhận ra tầm quan trọng của biểu tượng này”, Đức Thánh Cha nói. “Tôi không thể tưởng tượng rằng họ sẽ để cho Đức Giáo hoàng bị sát hại. Tôi nghĩ rằng họ hiểu rằng, nếu họ làm điều đó, đó sẽ là kết thúc của họ trong thế giới văn minh. Vì vậy, mặc dù Nga không muốn chuyến viếng thăm này xảy ra, nhưng tôi thiết nghĩ thậm chí họ sẽ đảm bảo mọi thứ an toàn nếu thực tế là Đức Giáo hoàng thực hiện chuyến viếng thăm”.

Ông Yurash cũng cho biết trong 40 ngày qua, ông đã quan sát thấy sự thay đổi về “nhận thức” từ Vatican liên quan đến cuộc xung đột. Lúc đầu, có cảm giác rằng đây là một “cuộc xung đột thường trực”, nhưng hơn một tháng nay, rõ ràng là Giáo hội nhận thức rằng đây là một “cuộc chiến khủng khiếp, man rợ”, như Đức Thánh Cha Phanxicô đã đề cập.

“Hầu như mỗi ngày, Đức Thánh Cha hoặc ai đó thân cận với ngài đều lên tiếng về vấn đề này”, ông Yurash nói, và đồng thời cũng chỉ ra rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đã đưa ra một loạt thông điệp rõ ràng, vốn quan trọng không chỉ đối với Ukraine mà còn đối với toàn thế giới. “Đây là một cuộc chiến tranh phi nghĩa với sự đau khổ khủng khiếp của người dân Ukraine và những hậu quả có thể xảy ra đối với nền chính trị thế giới”.

Lời kêu gọi của Đức Thánh Cha Phanxicô cũng rất quan trọng đối với Liên minh châu Âu và NATO – hai tổ chức mà Ukraine muốn tham gia, nhưng đã không thể thực hiện được. “Nga đã trở thành ‘cửa ải’; không ai muốn xảy ra xung đột nghiêm trọng với Nga. Chúng tôi được yêu cầu chờ đợi, rằng có lẽ trong 20 hoặc 30 năm nữa, hoàn cảnh sẽ khác”.

“Rõ ràng là chính sách ngoại giao của Châu Âu và NATO đã thất bại”, ông Yurash nói. “Những chính sách tìm kiếm điểm chung này với [Tổng thống Nga Vladimir] Putin rõ ràng chẳng đi đến đâu”.

Khi được hỏi về việc ông nghĩ lịch sử sẽ đánh giá nỗ lực của Tòa Thánh thế nào trong việc cứu nhiều mạng sống nhất có thể, ông Yurash đã đưa ra một câu trả lời gồm hai mặt. Một mặt, ông Yurash nói, Vatican đã “triển khai đầy đủ kho vũ khí tinh thần của mình”, với một sự kiện tôn giáo lớn hướng về Ukraine mỗi tuần, bao gồm các ngày ăn chay và cầu nguyện, và các Thánh lễ được cử hành cả ở Vatican lẫn ở Vương Cung Thánh Đường Santa Sophia ở Rôma, trung tâm tinh thần của cộng đồng người Ukraine ở Rôma.

“Vatican có cách thức riêng để gây ảnh hưởng đối với một tình huống: Về mặt tâm linh, sử dụng các công cụ tâm linh, ảnh hưởng đến lĩnh vực tâm linh”, ông Yurash nói.

Mặt khác, có một tình huống đại kết: “Tôi đã nghe một số nhà thần học ở đây nói rằng những nỗ lực đại kết của Tòa Thánh đang phải chịu áp lực nghiêm trọng. Họ không thể tìm ra lời biện minh nào về việc Giáo hội Chính thống Nga ủng hộ chiến tranh, để giải thích tại sao người đứng đầu Giáo hội Chính thống Nga ủng hộ cuộc xâm lược, nhấn mạnh vào sự chiến thắng của Nga”.

“Bởi vì chúng ta chứng kiến việc ‘chiến thắng ’này có thể đạt được như thế nào: thông qua các ngôi mộ tập thể của dân thường, bởi sự tàn phá kinh hoàng của các thành phố và thị trấn, như Mariupol. Người đứng đầu Giáo hội Nga hiển nhiên đang chúc phúc cho chiến tranh và việc tàn sát người dân. Có điểm tương đồng nào giữa quan điểm của ông và quan điểm của Đức Kitô? Tuyệt nhiên là không. Hoàn toàn không”.

Đối với các đối tác truyền thống của Giáo hội Nga trên phạm vi quốc tế, ông Yurash cho biết, hiện nay rất khó để tìm ra lời giải thích và tiếp tục đối thoại đại kết.

“Làm thế nào bạn có thể đối thoại đại kết với một người mà trên thực tế, không có mối liên hệ nào với Kitô giáo?”, ông Yurash nói. “Đúng, có thể có một cuộc đối thoại chính thức, gói gọn, nhưng không có cuộc đối thoại thực sự.” Đại sứ Ukraine cho biết việc theo dõi Vatican và phương Tây nói chung đề cập đến tình hình như thế nào trong những tháng và năm sắp tới sẽ rất quan trọng.

Ông Yurash cũng chia sẻ ba cách thức cụ thể để mọi người có thể giúp đỡ Ukraine trong thời gian này: “Trước hết, hãy cầu nguyện. Tôi thực sự tin vào sức mạnh của lời cầu nguyện, và nếu cả thế giới cùng cầu nguyện, chúng ta có thể mong đợi những điều bất ngờ, không thể đoán trước vốn không thể được hình dung theo lý trí. Thông qua lời cầu nguyện của hàng tỷ người, tôi tin rằng chúng ta có thể hoàn thành một điều gì đó mang tính lịch sử”.

Thứ hai, Ukraine cần nhiều hình thức viện trợ về vật chất, và mặc dù họ có thể mong đợi sự hỗ trợ tinh thần, các thông điệp, và thậm chí cả viện trợ nhân đạo từ Vatican, quốc gia này cũng cần vũ khí để tự vệ. Đặc biệt là máy bay, vì rào cản lớn nhất mà quân đội tìm thấy trong việc đánh bại Nga là “bầu trời”.

“Hãy tưởng tượng chúng ta có thể mua bao nhiêu máy bay nếu cứ hai người ở mỗi quốc gia ủng hộ Ukraine thì có một người ủng hộ một đô la”, ông Yurash nói.

Cuối cùng, cần phải gây áp lực để các nhà lãnh đạo của mỗi quốc gia tích cực hơn trong việc cung cấp viện trợ quân sự, đồng thời cô lập hoàn toàn không chỉ Nga mà còn từng cá nhân người Nga. Hiện nay, ông Yurash nói, các cuộc thăm dò cho thấy nhiều người ủng hộ Putin.

“Có lẽ nếu tất cả họ bị loại khỏi thế giới, chế độ sẽ thay đổi”, ông Yurash nói. “Chúng ta cần cho họ thấy rằng Putin không chỉ gây ra sự chết chóc cho hàng nghìn người dân ở Ukraine và sự cô lập của đất nước chúng tôi, mà còn là một vấn đề cụ thể đối với mỗi người dân nước Nga”.

Minh Tuệ (theo Crux)