Người dân địa phương mua bánh mì từ một người bán hàng rong ở quận Shule ở khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương phía tây Trung Quốc, thứ Bảy, ngày 20 tháng 3 năm 2021 (Ảnh: Ng Han Guan / AP)
RÔMA – Mặc dù thế giới biết rằng Đức Đạt Lai Lạt Ma sống lưu vong và là gương mặt đối mặt với sự đàn áp của Trung Quốc ở Tây Tạng, và các phương tiện truyền thông đã chú ý đến cuộc bức hại mà người Duy Ngô Nhĩ phải chịu đựng ở khu vực Hồi giáo Tân Cương, nhưng “sự kiểm soát không ngừng nghỉ, mặc dù thầm lặng” mà các Kitô hữu phải chịu đựng ở Trung Quốc cũng đáng được quan tâm, theo các chuyên gia phát biểu tại Rôma.
Nhà báo người Tây Ban Nha Pablo M. Diez, người trong hai thập kỷ đã đưa tin về Trung Quốc cho tờ báo ABC của Tây Ban Nha, hôm thứ Ba cho biết rằng “lịch sử bi thảm của cuộc đàn áp mà các tín hữu Công giáo phải chịu đựng” trong những năm gần đây bắt nguồn từ chiến thắng của nhà cách mạng cộng sản Mao Trạch Đông, người thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào ngày 1 tháng 10 năm 1949. Nhà báo Diez lưu ý rằng hai năm sau, nhà nước cộng sản đã trục xuất Sứ thần của Đức Giáo hoàng về nước, người đã đến Đài Loan, nơi đặt trụ sở của chính phủ dân tộc chủ nghĩa không theo cộng sản.
Nhà báo Diez đã phát biểu tại một cuộc hội thảo về cuộc đàn áp chống Kitô giáo do Tổ chức Liên đới Ba Ngôi Quốc tế (International Trinitarian Solidarity) tổ chức, hoạt động thay mặt cho những người, vì đức tin vào Thiên Chúa mà bị hạ thấp trở thành nô lệ, bị áp bức, bị loại trừ hoặc bị bắt bớ.
Nhà báo Diez phát biểu với Crux rằng Vatican đang cố gắng xây dựng lại quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, với nhận thức rằng nếu hoàn thành, họ sẽ phải cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Trong những thập kỷ qua, Diez chỉ ra rằng, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã và đang nỗ lực xây dựng lại quan hệ ngoại giao với một số quốc gia để có được sự tín nhiệm và cũng nhằm cô lập hơn nữa Đài Loan, nơi mà Trung Quốc coi là một tỉnh nổi loạn.
Hiện nay, và với việc Trung Quốc ngày càng trở nên hùng mạnh hơn, cả về quân sự và kinh tế, Vatican là một trong 14 Quốc gia tiếp tục công nhận Đài Loan là một quốc gia có chủ quyền.
“Nhưng tất cả những điều đó có thể thay đổi nếu cuối cùng, Tòa Thánh thiết lập quan hệ ngoại giao với chế độ Bắc Kinh, vốn áp đặt đối với điều kiện này là phải chấp nhận ‘một Trung Quốc’”, nhà báo Diez nói.
Một sự “mạnh dạn” nhẹ đã được thực hiện với thỏa thuận đạt được vào tháng 9 năm 2018 giữa Vatican và Trung Quốc về việc bổ nhiệm các Giám mục. Thỏa thuận đã được gia hạn vào năm 2020 và được thiết lập cho một lần gia hạn khác vào cuối năm nay.
Đức Thánh Cha Phanxicô chào đón Cha Luigi Buccarello, Bề trên Tổng quyền Dòng Ba Ngôi, trong buổi tiếp kiến với các thành viên của Dòng Ba Ngôi tại Điện Tông Tòa tại Vatican ngày 25 tháng 4 năm 2022 (Ảnh: CNS / Truyền thông Vatican)
Nhà báo Diez lập luận rằng Trung Quốc muốn gia hạn thỏa thuận vì nó làm tăng thêm uy tín của nước này với thế giới phương Tây: Nó không chỉ có khả năng thiết lập quan hệ với các quốc gia muốn kinh doanh, mà còn với thẩm quyền luân lý của Giáo hội Công giáo.
Nhà báo Diez cho biết mối quan hệ không phải là không có “tranh cãi”. Nhiều người trong Vatican từ chối sự công nhận về mặt ngoại giao đối với Trung Quốc, cho rằng điều đó sẽ mang lại tính hợp pháp cho một chế độ độc tài thường xuyên vi phạm nhân quyền.
“Mặc dù chi tiết của thỏa thuận chưa được tiết lộ”, nhà báo Diez giải thích, vì nó là viết tắt của “Thỏa thuận Trung Quốc” về cơ bản bao gồm một thỏa thuận về việc bổ nhiệm các Giám mục mang tính đồng thuận. Đây là trở ngại chính giữa Vatican và chế độ Trung Quốc do sự chia rẽ giữa chính quyền và Giáo hội hầm trú, gây ra sự ly giáo trên thực tế trong Giáo hội Công giáo Trung Quốc.
Các Giám mục bị vạ tuyệt thông sau khi được Hiệp hội Công giáo Yêu nước truyền chức mà không có sự chấp thuận của Đức Giáo hoàng đã được gia nhập Giáo hội, và tương tự, Trung Quốc đã công nhận gần 30 Giám mục thuộc Giáo hội “hầm trú” do Rôma bổ nhiệm nhưng không được Chính quyền Trung Quốc công nhận.
Kể từ sau thỏa thuận, đã có 6 Giám mục được bổ nhiệm theo thỏa thuận của hai bên.
Tuy nhiên, thỏa thuận đã giúp giảm bớt sự quấy rối ngày càng tăng đối với các Kitô hữu dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, người mà nhà báo Diez gọi là “nhà lãnh đạo độc tài nhất kể từ thời Mao Trạch Đông”.
Nhà báo Diez cho biết bằng chứng về điều này là các trường hợp như “các Giám mục tử vì đạo bị giam cầm và bị tra tấn José Fan Zhonglian và Cosme Shi Enxiang, những người đã bị quản thúc 14 năm cho đến khi qua đời”, và của Đức Giám mục Jaime Su, người “đã mất tích từ năm 2003 và hiện không biết ngài còn sống hay đã chết. ” Nếu như vẫn còn sống, “ngài sắp bước sang tuổi 90 và đã bị tước đoạt tự do trong phần lớn cuộc đời của ngài”.
Theo nhà báo Diez, không chỉ có các Giám mục Công giáo phải trả giá đắt nhất vì là người Kitô hữu: “Một trong những nạn nhân gần đây nhất của chế độ độc tài Trung Quốc” là nhà hoạt động Li Qiaochu, bị cáo buộc vào cuối tháng 2 vì “kích động lật đổ nhà nước”, một tội danh, nhà báo Diez nói, “thường được sử dụng để loại bỏ những người bất đồng chính kiến”.
Trong bài phát biểu của mình tại hội nghị, nhà báo Diez cũng đã đề cập đến “chiến dịch quy mô lớn nhắm vào các nhà thờ ở tỉnh ven biển công nghiệp hóa Chiết Giang”, với khoảng 1.800 cây Thánh giá đã bị dỡ bỏ và hàng chục địa điểm thờ phượng bị phá bỏ.
Khi chưa bị phá bỏ, các địa điểm thờ phượng này bị chính quyền giám sát, “với vô số camera bao quanh các nhà thờ”, đôi khi ngang nhiên, như trường hợp một nhà thờ mà nhà báo Diez biết ở Thượng Hải, với hàng chục camera chĩa thẳng vào của nhà thờ.
“Mục tiêu có vẻ rõ ràng: không chỉ để ghi lại bất kỳ ai dám bước vào, mà còn để răn đe bất kỳ ai muốn làm như vậy”, nhà báo Diez nói. Tương tự, vào tháng 11 năm 2017, chính quyền tỉnh Giang Tây đã “buộc những người Công giáo ở quận nông thôn Yugan phải tháo bỏ những hình ảnh về Chúa Kitô tại tư gia của họ và thay vào đó phải treo chân dung của Chủ tịch Tập Cận Bình”.
Khi được hỏi liệu ông có ủng hộ thỏa thuận giữa Trung Quốc và Tòa thánh hay không, nhà báo Diez cho biết rằng ông “chẳng là gì cả” để đưa ra lời khuyên cho Đức Giáo hoàng.
“Như chúng ta đã biết, đường lối của Thiên Chúa không thể dò xét được”, nhà báo Diez nói. “Ở Trung Quốc thậm chí còn hơn cả như thế”.
Minh Tuệ (theo Crux)
