Một nhà hoạt động bên ngoài địa điểm ở Glasgow, nơi đang diễn ra Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc COP26 (Ảnh: AFP)
Ông Nicholas Fitzpatrick, cộng tác viên của Thánh Bộ Cổ võ sự Phát triển Con người Toàn diện, chia sẻ về đóng góp của Đức Thánh Cha Phanxicô và các nhà lãnh đạo tôn giáo khác tại Hội nghị về Biến đổi Khí hậu của Liên hợp quốc COP26.
Làm việc với nhóm hỗ trợ và cung cấp thông tin cho Phái đoàn Tòa Thánh tại COP26 đó là Nicholas Fitzpatrick, một nhà kinh tế sinh thái xã hội và là ứng viên Tiến sĩ tại Đại học Nova ở Lisbon. Ông hiện đang cộng tác với Thánh Bộ Cổ võ sự Phát triển Con người Toàn diện và giải thích rằng nhóm của Thánh Bộ hướng tới Glasgow sau Hội nghị vào ngày 4 tháng 10, trong đó Đức Thánh Cha Phanxicô và các nhà lãnh đạo tôn giáo khác đã ký lời kêu gọi chung kêu gọi các quốc gia ký kết COP26 đưa ra các giải pháp cụ thể để cứu hành tinh khỏi “một cuộc khủng hoảng sinh thái chưa từng có”.
3 điểm chính yếu
Lời kêu gọi đó và một loạt tài liệu được trình bày trong bối cảnh đó tiết lộ điều mà Vatican và các tôn giáo khác đang mong đợi hoặc hy vọng, ông Fitzpatrick giải thích, tóm tắt những kỳ vọng đó trong ba điểm chính yếu:
Trước hết, ông Fitzpatrick nói: “Chúng ta cần duy trì quan điểm về các mục tiêu 1,5°C, được viết trong Thỏa thuận Paris, Điều 2.2, trái ngược với 2°C là giới hạn trên ”, và chúng ta biết rằng mỗi phần mười độ đều quan trọng.
“Thứ hai là trong Thỏa thuận Paris có nghĩa vụ của các Quốc gia thu nhập cao (…), họ phải cung cấp tài chính và hỗ trợ các nước có thu nhập thấp đến trung bình trong quá trình chuyển đổi sinh thái của họ, ông Fitzpatrick giải thích, đồng thời cũng cho biết thêm rằng điều này có thể bao gồm quyền tiếp cận với công nghệ, việc chia sẻ kiến thức hoặc chuyên môn, trong nước và quốc tế.
Ông Fitzpatrick cho biết cũng có một sự thừa nhận rằng “trách nhiệm mang tính lịch sử nắm giữ một phần lớn trong sự phá vỡ khí hậu (climate breakdown): kể từ năm 1850, 92% lượng khí thải nhà kính toàn cầu do các nước thu nhập cao gây ra, 40% trong số đó xuất phát từ Hoa Kỳ, 29% xuất phát từ các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu, khoảng 10% xuất phát từ phần còn lại của các quốc gia châu Âu, phần còn lại xuất phát từ các quốc gia có thu nhập cao khác như Nhật Bản và Úc”. Vì vậy, ông Fitzpatrick cho biết thêm, nếu chúng ta thực sự nghiêm túc trong việc nói về công lý và tính bền vững, “các quốc gia này cần phải bồi thường những thiệt hại sinh thái của họ”.
Ông Fitzpatrick lưu ý rằng Đức Thánh Cha Phanxicô thừa nhận và thường kêu gọi sự cần thiết phải trả món nợ sinh thái này: “Một phần ngài đề cập đến món nợ carbon này dưới dạng khí thải”, nhưng ngài cho biết nó cũng liên quan đến “món nợ tài nguyên và các món nợ khí hậu”.
Điểm cuối cùng, ông Fitzpatrick nói, đó là trong tất cả những điều này “Chúng ta cần đảm bảo một quá trình chuyển đổi sinh thái công bằng”, và để làm được điều này, chúng ta cần chấm dứt việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, đừng bao giờ quên rằng công việc của nhiều người phụ thuộc vào các loại nhiên liệu hóa thạch và các ngành liên quan của chúng.
Trong khi mục tiêu cuối cùng là chấm dứt việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, ông Fitzpatrick nói, một quá trình chuyển đổi sinh thái công bằng cũng có nghĩa là cung cấp các lựa chọn thay thế cho những người có sinh kế có thể bị đe dọa.
Giải pháp không thể là “kinh doanh như bình thường”
Trả lời một câu hỏi về việc ông nghĩ mục tiêu này thực tế đến mức nào, ông Fitzpatrick cho biết rằng chúng ta thực sự phải hiểu rằng “giải pháp phi thực tế duy nhất đó là kinh doanh như bình thường”.
Ông Fitzpatrick giải thích rằng chúng ta đã nhận thức được các xu hướng công nghiệp hiện nay đã làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia, và lượng khí thải đã gia tăng đều đặn mặc dù nhận thức được nâng cao ở cấp độ thể chế khi vào năm 1990, Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) công bố báo cáo đánh giá đầu tiên của mình, và năm 1992, Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) – vốn là cơ quan tổ chức COP26 – được thành lập.
Kể từ đó, ông Fitzpatrick nói, lượng khí thải thực sự đã tăng 60%, nhưng nếu bạn nhìn vào con số tuyệt đối, lượng khí thải thực sự đã tăng gấp bốn lần. Điều này nhấn mạnh một thực tế là các công ước quốc tế như COP trước đây không phải là nơi “các mục tiêu quốc tế và việc giảm phát thải đã đạt được thành quả”, nhưng chúng là nơi “quyền lực và chính sách kết hợp với nhau”.
Hệ sinh thái toàn diện
Thỏa thuận được hy vọng ở Glasgow dựa trên Thỏa thuận Paris 2015 mang tính chất quyết định. Trong Hội nghị đó, Thông điệp Laudato Sì, Về việc Chăm sóc Ngôi nhà Chung của Chúng ta của Đức Thánh Cha Phanxicô đã cung cấp nguồn sức sống cho tư tưởng và các chỉ thị đạo đức và luân lý. Ông Fitzpatrick cũng bày tỏ sự xác tín của mình rằng thẩm quyền luân lý của Đức Thánh Cha Phanxicô, cũng như tiếng nói của các nhóm dựa trên đức tin và các nhà lãnh đạo tôn giáo khác, là vô cùng quan trọng:
“Chúng ta cần xây dựng một câu chuyện bao gồm nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, và chúng ta cần hướng tới một mục tiêu và đó là hệ sinh thái toàn diện”.
Ông Fitzpatrick nhắc lại rằng chúng ta đã có những dữ kiện khoa học về vấn đề biến đổi khí hậu và sự nóng lên toàn cầu trong nhiều thập kỷ nay, rõ ràng là chúng chưa đủ, bởi vì nếu thực tế là như vậy và “bạn và tôi quan tâm đến sự công bằng và tính bền vững, chúng ta sẽ giảm đáng kể mức tiêu thụ : chúng ta sẽ từ bỏ việc bay, chúng ta sẽ không ăn thịt nữa, chúng ta sẽ không sử dụng ô tô… vì vậy rõ ràng là các yếu tố đạo đức này, đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của rất nhiều người trên thế giới, để hiểu rõ về sự chuyển đổi công bằng” và thực hiện công lý xã hội.
Ông Fitzpatrick cũng đồng ý rằng lời nhắc nhở liên tục của Đức Thánh Cha Phanxicô rằng tất cả mọi thứ được kết nối với nhau và không ai được cứu một mình là điều cơ bản nói lên sự cần thiết của công lý môi trường và việc “chúng ta không thể đối phó với sự bền vững từ quan điểm sinh thái mà quên mất quan điểm về tính toàn vẹn của con người”.
“Đằng sau tất cả cuộc trò chuyện về tính bền vững này đó là con người và công lý xã hội, vì vậy mọi giải pháp và cuộc thảo luận mà chúng ta đưa ra cần phải tập trung vào vấn đề này”, ông Fitzpatrick nói.
Cuối cùng, ông Fitzpatrick cho biết rằng ông “lạc quan” về kết quả cuối cùng của quá trình này vì các giải pháp sẽ xuất phát từ những con người hàng ngày đến với nhau trong “cuộc hoán cải môi sinh” đang được Đức Thánh Cha Phanxicô ủng hộ và việc triển khai Nền tảng Hành động Laudato Sì và các dự án khác như vậy.
“Thay đổi xã hội có xu hướng đến từ bên dưới, vì vậy nó nói về việc truyền cảm hứng cho những người khác, đến với nhau và phát triển các giải pháp với tư cách là một cộng đồng, (…) vì vậy ý tưởng đó là xây dựng ý thức và hành động dựa trên tinh thần vì công ích”, ông Fitzpatrick kết luận, “đó là lý do tại sao tôi nghĩ rằng Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi tất cả những người có tinh thần thiện chí khi ngài nói về các cuộc chuyển đổi trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu”.
Minh Tuệ (theo Vatican News)
