Các linh mục “chính thức” và “hầm trú” đã cùng nhau đọc Thông điệp của Đức Giáo Hoàng gửi người Công Giáo Trung Quốc và Giáo Hội hoàn vũ. Sau đó, họ đồng tế phụng vụ Thánh Thể trước mặt dân Chúa, trong giáo phận được đánh dấu bằng hàng thập kỷ phân chia giữa các cộng đồng: “Chúng ta là một Giáo Hội duy nhất. Chúng ta tất cả đều là của Chúa Kitô. Chúng ta hãy cùng nhau đến với Chúa »
Chuyện xảy ra ở Shizhuang, một ngôi làng thuộc Giáo phận Bảo Định, thuộc tỉnh Hà Bắc của Trung Quốc. Ở đó, hai linh mục Trung Quốc, Cha Yang Yi Cun và Cha Jiang Yan Li, đã sống cùng với anh chị em Công Giáo của họ một sự kiện đặc biệt của Giáo Hội. Sự kiện này nói với chúng ta nhiều điều, hơn bất kỳ bản phân tích và bài diễn văn nào, về những gì đang xảy ra trong các cộng đồng những người Công Giáo Trung Quốc.
Trong số hai linh mục, Cha Yang thuộc cộng đồng được gọi là “chính thức” và Cha Jiang thuộc cộng đồng được gọi là “hầm trú”. Cha Yang thuộc về hệ thống của các lập trường và mối liên hệ với các cơ quan “yêu nước”, vốn bị chi phối bởi các chính sách tôn giáo của chính phủ. Cha Jiang, cho đến hiện nay, thực hiện chức vụ linh mục của mình mà không được “đăng ký” bởi các bộ máy tương tự.
Hà Bắc, và đặc biệt là giáo phận Bảo Định, trong nhiều thập kỷ đã là tâm điểm của sự chia rẽ dường như không thể chữa lành được giữa cộng đồng “chính thức” và cộng đồng hầm trú. Các cuộc chiến đấu và các mối hận thù chảy tràn ra từ những câu chuyện đau khổ và cũng từ những cách phản ứng khác nhau đối với sự xâm nhập của các bộ máy chính trị. Những thời kỳ đầy oán giận và khiển trách giữa những người có chung một phép rửa và cùng một đức tin Công Giáo đã kéo dài từ rất lâu.
Nhưng chính ngay tại Bảo Định này, vào những ngày đầu tiên của tháng ba, hai linh mục, một người “hầm trú” và một người “chính thức”, muốn cùng nhau cử hành “thánh lễ hòa giải”. Họ đã được Đức Cha Phanxicô Shuxin, Giám mục Bảo Định và hàng trăm tín hữu Công Giáo hai bên, ủng hộ.
Vào buổi tối, những người Công Giáo tụ tập để đọc kinh Mân côi. Cha Yang Yi Cun đến từ phía đông của quảng trường Shizhuang, mang theo ban nhạc, ca đoàn và các nhạc cụ. Ở phía bên kia, Cha Jiang Yan Li cũng đến với các chú giúp lễ, “ca đoàn” của ngài, các nữ tu và các tín hữu. Hai cộng đồng hợp nhất thành một đám rước duy nhất, tiếp tục cùng nhau rước kiệu với thánh giá, nến và nhang. Mọi người hát bài thánh ca truyền thống mang tên “Đức Giáo Hoàng vĩ đại của chúng ta”, cho đến ngôi nhà tạm thời được sử dụng như một nhà thờ, nơi phụng vụ Thánh Thể được cử hành.
Trước nhà thờ “tạm” ấy, Đức Cha An đang đứng đợi hai linh mục và toàn bộ đám rước. “Trước hết,” Đức Giám mục nói trong bài giảng, “chúng ta phải cảm ơn Chúa. Đã rất nhiều năm chúng ta không ở bên nhau! Và chính tình yêu của Thiên Chúa đã khiến chúng ta đến với nhau để cùng nhau hoàn thành những gì đẹp lòng Ngài”.
Cha Yang, trong bài phát biểu của mình, đã nhắc lại rằng “Chính tình yêu của Thiên Chúa đã đem chúng ta lại với nhau, và bây giờ những trở ngại của con người không còn có thể ngăn cản chúng ta nữa”. Cha Yang cũng nói thêm rằng “các tín hữu theo các linh mục, các linh mục theo giám mục, các giám mục theo Đức Giáo hoàng. Vì vậy, tất cả chúng ta đều theo Đức Giáo Hoàng, hiệp thông, và bây giờ chúng ta sẽ làm việc cùng nhau để ân sủng của Thiên Chúa và sự cứu rỗi của Ngài có thể đến cho tất cả mọi người».
Về phần mình, Cha Jiang đã nhắc lại rằng sau nhiều năm chia ly, “vấn đề không phải là xác định ai thắng và ai thua: vâng theo Giáo hoàng” – vị linh mục được coi là “hầm trú” tiếp tục nói – “chúng ta đều là của Chúa Kitô. Chúa Kitô muốn chúng ta là một, và đức tin của chúng ta nói rằng chúng ta cần vâng nghe Đức Giáo hoàng và hiệp nhất với nhau”.
Sau thánh lễ, được Đức Giám mục chúc lành, hai linh mục với một số thành viên của cộng đồng và chính quyền địa phương đã gặp nhau để thảo luận về các công trình của giáo xứ, trở thành một cam kết được chia sẻ giữa các cộng đồng đã từng như bị chia rẽ một cách vô vọng. Và điều đầu tiên tất cả mọi người đều đồng tâm là giao phó chính mình cho Chúa trước những khó khăn trong tương lai, và cùng nhau cầu nguyện để một ngôi nhà thờ mới và lớn hơn sẽ sớm được xây dựng.
Thánh lễ ở Shizhuang không phải là một sự kiện biệt lập. Đây là một phần của quá trình hòa giải được thực hiện bởi bốn linh mục và tất cả những người được rửa tội tại ba giáo xứ Công giáo của Giáo phận Bảo Định, bắt đầu từ việc đọc chung Thông điệp Đức Giáo hoàng Phanxicô gửi cho những người Công giáo Trung Quốc và Giáo hội toàn cầu sau khi thỏa thuận giữa Bắc Kinh và Tòa Thánh về việc bổ nhiệm các giám mục Công giáo tại Trung Quốc được ký kết.
Bốn linh mục và giáo dân của họ đã cô đọng những suy tư chung của họ vào một số điểm đơn giản của định hướng thực tế, trong đó họ hứa sẽ luôn “trao cho Caesar những gì thuộc về Caesar, và dâng cho Thiên Chúa những gì là của Thiên Chúa”, để tuân theo sự hiệp thông phẩm trật với Đức cha An, không còn nhìn vào những sai lầm của quá khứ. “Chúng tôi hiệp nhất trong tinh thần của thông điệp của Đức Giáo hoàng”, đó là một trong những xác quyết có thể đọc thấy trong cuốn sổ tay nhỏ về các đề nghị mục vụ. “Một trong những việc chúng tôi làm là nói rõ rằng chúng tôi không còn chuyện phân biệt “bí mật” và “chính thức”, không còn “những người trung thành” và những người không trung thành. Chúng tôi là một Giáo hội. Chúng ta tất cả là của Chúa Kitô, chúng ta hãy cùng nhau đến với Chúa ».
Trước thánh lễ ở Shizhuang, các cử hành Thánh Thể hoà giải tương tự đã được cử hành vào dịp lễ Giáng Sinh năm ngoái tại giáo xứ Gao Bei Dian và sau đó, vào ngày 17 tháng 1, tại giáo xứ Zuozhou. Những người cổ vũ cho con đường hòa giải lưu ý đến những sự kháng cự và cả những lời chỉ trích nhận được từ các anh em khác trong đức tin, nhưng họ đặt niềm tin vào “lòng bác ái chữa lành vết thương” và có thể khiến mọi người tăng triển trong sự hiệp thông, đến mức trở thành “chỉ một đàn chiên theo một chủ chiên».
Các thánh lễ hòa giải được cử hành trong Giáo phận Bảo Định cho thấy đâu là yếu tố quyết định mà theo thời gian sẽ có thể chữa lành những tương phản và vết thương vẫn còn rỉ máu trong cộng đồng Công giáo Trung Quốc. Sự đồng lòng giữa những người Công giáo Trung Quốc không thể có được nhờ các điều khoản Giáo Luật của Vatican, chứ đừng nói đến những áp lực và biện pháp cưỡng chế được thực hiện bởi bộ máy chính trị. Nó chỉ có thể phát triển từ bên dưới, từ mong muốn hiệp nhất và từ sự nhạy cảm của chính người Công giáo Trung Quốc. Một quá trình đi kèm với sự kiên nhẫn, bởi vì sự thống nhất trong đức tin không bao giờ là chuyện tự động, và chỉ có thể phát triển chỉ từ sự nhưng không của sự tha thứ lẫn nhau.
Giáo phận Bảo Định đại diện cho một trong những vị trí quan trọng trong lịch sử Công giáo Trung Quốc gần đây và cho sự rách nát của nó. Đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, Đức Cha Phêrô Fan Xueyan, khi ấy là Giám mục Bảo Định, đã bắt đầu phong chức cho các Giám Mục “hầm trú” đầu tiên vượt ra khỏi sự kiểm soát của chính phủ, và ngài đã bị cầm tù, rồi vào năm 1992, các thành viên gia đình ngài đã được chính quyền trao trả thi hài của ngài bọc trong một túi nhựa. Hiện nay, Giám mục Bảo Định là Đức Cha Phanxico An Shuxin, bị chính quyền cộng sản giam giữ mười năm, và sau đó bị các cơ quan Công giáo và các nhóm Công giáo Trung Quốc “lăng mạ” khi vào năm 2006, ngài quyết định rời khỏi tình trạng hầm trú và từ năm 2010 thi hành chức vụ giám mục với sự đồng ý của Tòa thánh và sự công nhận của các bộ máy chính quyền.
Sau rất nhiều chia rẽ đau thương, các thánh lễ hòa giải trong Giáo phận Bảo Định là sự bắt đầu một con đường mới để mọi người cùng nhau bước đi. Để không cản trở các tín hữu lãnh nhận các bí tích và các phương tiện khác của đời sống ân sủng, và để ủng hộ một cách kiên nhẫn, bất chấp những áp lực vô ích từ bên ngoài, phép màu của sự hòa giải chỉ có thể đi qua trái tim và lương tâm của các cá nhân.
Hoàng Tiến
