Mọi người đang tản bộ tại Đền thờ Chúa Quan Phòng, một ngôi Thánh đường nguy nga ở thủ đô Ba Lan, Warsaw, Ba Lan, thứ Hai, ngày 13 tháng 5 năm 2019 (Ảnh: AP/ Czarek Sokolowski)
Trong năm qua, 10 Giám mục ở Ba Lan đã bị cách chức và đã bị Vatican trừng phạt, trong khi Đại diện Đức Giáo hoàng ở nước này đã công khai thừa nhận lý do – trong hầu hết các trường hợp, là do các giáo sĩ bao che hành vi lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên.
Sự liên tiếp nhanh chóng của các biện pháp trừng phạt được đưa ra sau nhiều thập kỷ phủ nhận bất kỳ hành vi sai trái nào của các Linh mục và Tu sĩ Ba Lan liên quan đến vấn nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục, và nó phản ánh sự thay đổi trong não trạng của ít nhất một số trong Hội đồng Giám mục, những người đã yêu cầu Ủy ban Giáo hoàng về Bảo vệ Người chưa thành niên tổ chức một hội nghị của hàng lãnh đạo Giáo hội ở Trung và Đông Âu tại Warsaw.
Ủy ban Giáo hoàng, do Đức Hồng y Sean O’Malley Địa phận Boston người Mỹ đứng đầu, đã đồng ý sắp xếp hội nghị cách gần hai năm trước, khi yêu cầu được đưa ra. Các hạn chế đi lại do đại dịch COVID-19 dẫn đến việc trì hoãn, nhưng hiện tại dự kiến sẽ diễn ra từ ngày 19-22 tháng 9.
“Tôi thiết nghĩ điều này rất quan trọng vì nó cho thấy rằng sự quan tâm của Giáo hội đối với vấn đề phòng chống vấn nạn lạm dụng tình dục trẻ em cần phải thực sự bao phủ toàn thế giới và tất cả mọi khu vực”, Linh mục Hans Zollner người Đức phát biểu với Crux qua điện thoại. “Về cơ bản, Giáo hội Công giáo được đại diện ở tất cả các quốc gia trên thế giới, và điều này có nghĩa là có những điều kiện lịch sử cụ thể [ở những nơi khác nhau]”.
Linh mục Zollner, một thành viên của Ủy ban Giáo hoàng và một chuyên gia về ngăn chặn và chống vấn nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục, cho biết ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản trong nhiều thập kỷ trong khu vực cũng rất đáng chú ý, đặc biệt là vì Giáo hội vẫn giữ được uy tín xã hội vì Giáo hội chính là “thành trì chống lại một nhà nước đang chiếm lĩnh mọi khía cạnh của cuộc sống, bắt bớ những người chống đối. Tôi nói về Giáo hội Công giáo, nhưng điều này cũng đúng với Giáo hội Chính thống”.
“Cần phải tính đến rằng về mặt lịch sử, xã hội và văn hóa rằng ở một số quốc gia, Giáo hội là lực lượng duy nhất nơi mà bạn có thể thở được, nơi bạn có thể dựa vào mọi người bằng cách nào đó và nơi bạn tìm thấy một số không gian cho sự tư duy sáng tạo đột phá, nhưng luôn đứng trước nguy cơ bị bắt bớ và bị trừng phạt nghiêm khắc”, Linh mục Zollner nói.
Theo Linh mục Dòng Tên người Ý, Federico Lombardi, phát ngôn viên của Đức Giáo hoàng dưới thời Đức Nguyên Giáo hoàng Benedict XVI, hội nghị thượng đỉnh tại Warsaw là sự tiếp nối của hội nghị thượng đỉnh năm 2019 được tổ chức tại Roma với các vị Chủ tịch của tất cả các Hội đồng Giám mục và lãnh đạo các Dòng tu để giải quyết vấn nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục.
Trong một bài báo được xuất bản bởi hãng thông tấn của Vatican, Linh mục Lombardi lưu ý rằng mặc dù thực tế là “có thể không ngần ngại tuyên bố rằng Giáo hội hoàn vũ đã và đang đối mặt với vấn đề, rằng họ đã thực hiện các bước cần thiết nhằm thiết lập các chuẩn mực, thủ tục và luật pháp để giải quyết vấn đề này một cách đúng đắn”, vẫn còn cơ sở để đề cập, đặc biệt khi nó không phải là về việc thiết lập các chuẩn mực hoặc tạo ra các khuôn khổ, mà là thực thi những thay đổi đó.
“Hội nghị tháng 9 sắp tới của Giáo hội ở Trung và Đông Âu tại Warsaw về bảo vệ trẻ vị thành niên và những người dễ bị tổn thương, trên thực tế, đang đi theo hướng này”, Linh mục Lombardi viết. “Mọi khu vực địa lý và Giáo hội đều có những điểm chung nhất định theo quan điểm lịch sử và văn hóa cần phải suy ngẫm về vị trí của họ và cần xác định những gì cần phải thực hiện cụ thể để thực thi hiệu quả các hướng dẫn của Giáo hội hoàn vũ ở cấp địa phương”.
Mặc dù được nhắm mục tiêu đến các Giám mục ở Trung và Đông Âu, hội nghị thượng đỉnh nhằm mục đích thúc đẩy đối thoại giữa các Giám mục và các nhà lãnh đạo tôn giáo và giáo dân của cả Giáo hội Latinh và Đông phương trong khu vực, để họ có thể hiểu rõ hơn về những nhu cầu và thách thức trong việc thúc đẩy các chiến lược ngăn chặn vấn nạn lạm dụng và để giúp đỡ những người bị tổn thương bởi những tội ác này.
Linh mục Zollner phát biểu với Crux rằng một số thành viên của ủy ban dự kiến sẽ tham dự, bao gồm cả Đức Hồng y O’Malley, nhưng sự hiện diện của họ sẽ phụ thuộc vào các biện pháp hạn chế đi lại do đại dịch COVID-19 thay đổi gần như hàng tuần, với suy đoán mới nhất là khả năng đóng cửa với Hoa Kỳ và các các quốc gia ngoài Châu Âu.
Nói về tình hình ở Ba Lan, Linh mục Zollner chỉ ra rằng “vào năm 2013, khi tôi lần đầu tiên được mời đến đó để tổ chức hội nghị về vấn đề lạm dụng, cốt truyện diễn ra như sau: ‘Vì chúng tôi không nghe thấy vấn đề này dưới thời Cộng sản, nên không có bất kỳ trường hợp nào, bởi vì nếu Cộng sản biết, họ sẽ gây ra một vụ bê bối và tấn công Giáo hội'”.
“Tôi nghe một số lãnh đạo Giáo hội nói điều này không chính xác, rằng có một số trường hợp, nhưng Giáo hội và công chúng vẫn chưa sẵn sàng” đưa những vụ việc này ra ánh sáng, Linh mục Zollner nói.
Vài tháng sau chuyến viếng thăm đầu tiên đó, đã có những tin tức về Đại diện của Đức Giáo hoàng lúc bấy giờ tại Cộng hòa Dominica, Đức Tổng giám mục Józef Wesołowski người Ba Lan, người bị cáo buộc lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên và sở hữu nội dung khiêu dâm trẻ em trên máy tính của mình. Vị Giám chức này đã bị buộc hoàn tục và qua đời trong khi chờ đợi một phiên tòa hình sự của Vatican.
“Đó là một cú sốc ở Ba Lan, bởi vì đây là một vị Tổng giám mục, một Sứ thần và một người được đánh giá cao, ít nhất là tại một số khu vực”, Linh mục Zollner nói. “Một năm sau khi tôi quay lại, một số người đã kể một câu chuyện khác, đó là: ‘Tất nhiên Cộng sản họ biết về những tội ác này, nhưng họ sẽ gọi cho các Linh mục hoặc Tu sĩ, nói với họ rằng họ biết những gì họ đã làm và đe dọa sẽ công khai. Hoặc mấy người sẽ bị cách chức khỏi vị trí của mình hoặc phải cộng tác với chúng tôi và chúng tôi sẽ giữ im lặng’”.
Một số bộ phim và phim tài liệu được phát hành trong 3-5 năm qua, không chỉ bao gồm các nạn nhân lạm dụng mà còn cả những kẻ thủ phạm, đã giúp thay đổi suy nghĩ của nhiều người dân Ba Lan, bao gồm cả một số Giám mục.
“Tôi không biết một quốc gia khác có rất nhiều Giám mục bị trừng phạt vì thiếu thi hành luật của Giáo hội”, Linh mục Zollner nói. “Có thể là do Sứ thần, hoặc bất kỳ ai, đang thực sự coi trọng việc này, và việc báo cáo và tài liệu đang diễn ra, cả hai đều cần thiết để nắm được sự thật và đủ bằng chứng để ai đó bị trừng phạt”.
Minh Tuệ (theo Crux)
