Hôm thứ Hai, ngày 29 tháng 9, Văn phòng Báo chí Tòa Thánh đã công bố chủ đề do Đức Thánh Cha Lêô XIV chọn cho Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 60.
Trong hệ sinh thái truyền thông ngày nay, công nghệ ảnh hưởng đến sự tương tác nhiều hơn bao giờ hết – từ các thuật toán sắp xếp các bảng tin cho đến trí tuệ nhân tạo soạn thảo toàn bộ các văn bản và các cuộc trò chuyện.
Nhân loại thời đại ngày hôm nay có được những khả năng từng không thể tưởng tượng được chỉ mới vài năm trước đây. Tuy nhiên, mặc dù những công cụ này mang lại hiệu quả và tầm ảnh hưởng, chúng không thể thay thế các khả năng độc đáo của con người như sự cảm thông, đạo đức và trách nhiệm luân lý. Truyền thông đại chúng đòi hỏi sự phán đoán của con người, chứ không chỉ dựa vào các mô hình dữ liệu. Thách đố đặt ra là phải bảo đảm rằng chính con người mới là tác nhân định hướng. Tương lai của truyền thông phải là nơi máy móc đóng vai trò công cụ để kết nối và phục vụ đời sống con người, chứ không làm xói mòn tiếng nói của con người.
Chúng ta có những cơ hội tuyệt vời. Đồng thời, những rủi ro cũng hiện hữu thực tế. Trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra những nội dung hấp dẫn nhưng sai lệch, mang tính thao túng và gây hại; có thể sao chép các định kiến và khuôn mẫu từ dữ liệu huấn luyện; và có thể khuếch đại thông tin sai lệch qua việc mô phỏng giọng nói và khuôn mặt con người. Nó cũng có thể xâm phạm đời tư và quyền riêng tư của con người mà không cần sự đồng thuận của họ. Sự lệ thuộc quá mức vào trí tuệ nhân tạo làm suy yếu khả năng tư duy phản biện và sáng tạo, trong khi việc kiểm soát độc quyền các hệ thống này làm dấy lên lo ngại về sự tập trung quyền lực và bất bình đẳng.
Vì thế, việc đưa Giáo dục Truyền thông vào hệ thống giáo dục, thậm chí là Giáo dục về Truyền thông và Trí tuệ Nhân tạo (MAIL), đã trở nên cấp thiết. Với tư các là những người Công giáo, chúng ta có thể và phải đóng góp, để mọi người – đặc biệt là giới trẻ – có được khả năng tư duy phản biện và phát triển trong sự tự do tinh thần.
Minh Tuệ (theo DFC)
