Trong bức ảnh do hãng thông tấn nhà nước Nga Sputnik phát hành, các tín hữu Chính thống giáo tham dự buổi cử hành phụng vụ Lễ Phục sinh của Giáo hội Chính thống giáo tại Nhà thờ Chúa Cứu Thế ở Moscow vào sáng sớm ngày 5 tháng 5 (Ảnh: AFP)
Chính phủ Nga đang có hành vi đàn áp có tính hệ thống các cộng đồng Kitô giáo và các cộng đồng tôn giáo khác ở các khu vực bị chiếm đóng của Ukraine, các chuyên gia nói với các nhà lập pháp Hoa Kỳ.
“Bố mẹ tôi đã sống qua thời Liên Xô, và họ nói rằng điều kiện sống hiện nay ở Ukraine bị Nga chiếm đóng còn tệ hơn đối với những người có đức tin so với thời Liên Xô”, Mark Sergeev, một tuyên úy quân đội Ukraine và là người dẫn đầu nghi lễ thờ phượng, từng là mục sư về thanh thiếu niên của Giáo hội Melitopol cho đến khi thành phố này bị quân đội Nga chiếm đóng, cho biết.
Ông Sergeev đã làm chứng về những trải nghiệm của chính mình khi chạy trốn khỏi sự đàn áp của Nga vào ngày 24 tháng 7 trước Ủy ban Helsinki của Hoa Kỳ tại Washington. Còn được gọi là Ủy ban An ninh và Hợp tác ở Châu Âu, ủy ban liên bang độc lập này được thành lập vào năm 1976 để duy trì các nguyên tắc của Hiệp định Helsinki năm 1975 không ràng buộc, nhằm xoa dịu căng thẳng Chiến tranh Lạnh thông qua việc chấp nhận trật tự sau Thế chiến II ở Châu Âu.
Cùng đứng ra làm chứng trước ủy ban với ông Sergeev là Catherine Wanner, Giáo sư về lịch sử, nhân chủng học và nghiên cứu tôn giáo tại Đại học Tiểu bang Pennsylvania và là chuyên gia về tôn giáo ở Ukraine thời Liên Xô và hậu Xô Viết; và Steven E. Moore, cựu Chánh văn phòng Hạ viện Hoa Kỳ và là người sáng lập Dự án Tự do Ukraine, một tổ chức phi chính phủ mang viện trợ nhân đạo đến tuyến đầu trong cuộc chiến của Nga tại Ukraine.
Ông Moore cũng ra mắt trang web RussiaTorturesChristians.org nhằm nhấn mạnh tình trạng đàn áp các Kitô hữu ở các khu vực do Nga chiếm đóng tại Ukraine.
Sergeev — người mà ông cố của ông đã bị giết hại vì đức tin của mình dưới thời nhà độc tài Liên Xô Joseph Stalin — đã kể lại với ủy ban rằng vào tháng 3 năm 2022, ông đã bị quân đội Nga lôi ra khỏi nhà.
“Họ đưa tôi ra ngoài, đạp tôi xuống đất. Lúc đó tôi chỉ mặc đồ lót”, Sergeev nói. “Họ đánh thức đứa con trai lớn của tôi. Nó mới 9 tuổi … chĩa khẩu súng AK-47 vào mặt”.
Sergeev cho biết cha của ông, mục sư cấp cao của nhà thờ, đã được quân lính cho 72 giờ để “quay một đoạn video ở phía trước tòa nhà nhà thờ và nói rằng đây đã là lãnh thổ của Nga và Putin là Tổng thống của chúng tôi”.
Những người lính đe dọa rằng cứ mỗi ngày cha của ông chậm trễ trong việc quay video, họ sẽ chặt một ngón tay của ông.
Sergeev nói với ủy ban rằng “quả là phép lạ của Thiên Chúa khi lính Nga không quay lại” — nhưng quân đội đã chiếm lấy nhà thờ, phá bỏ cây Thánh giá cao 40 feet ở phía trước và cắm cờ Nga.
“Trước đây, nhà thờ này là nơi dùng để… ca ngợi và thờ phượng Thiên Chúa”, nhưng giờ đây nó đã trở thành hội trường “dành cho các buổi hòa nhạc quân đội Nga và kỷ niệm các ngày lễ của Nga”, Sergeev, người đã trốn thoát đến nơi an toàn cùng với gia đình, cho biết.
Các nhà lãnh đạo tôn giáo khác đã không được may mắn như vậy: ông Wanner nói với ủy ban rằng kể từ năm 2022 – khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine, các cuộc tấn công liên tục bắt đầu từ năm 2014 – “hơn 40 giáo sĩ đã phải đối mặt với sự trả thù và năm người đã bị giết hại”.
Tương tự như vậy, Đức Tổng Giám mục Sviatoslav Shevchuk, người đứng đầu Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ukraine, cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 25 tháng 6 với hãng truyền thông Ukrinform rằng “không có một Linh mục Công giáo nào ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng hiện nay – dù là Công giáo Hy Lạp hay Công giáo La Mã”, trong khi lực lượng Nga phá hủy hoặc chiếm đoạt các nhà thờ, đồng thời trục xuất các giáo sĩ.
Hai Linh mục Công giáo Hy Lạp người Ukraine, Cha Ivan Levitsky và Cha Bohdan Geleta thuộc Dòng Chúa Cứu Thế, đã được trả tự do sau một năm rưỡi bị giam cầm ở Nga vào ngày 28 tháng 6, sau khi bị lực lượng Nga bắt giữ khỏi nhà thờ của họ ở Berdyansk vào tháng 11 năm 2022. Cả hai Linh mục đều bị sụt cân đáng kể trong thời gian bị giam cầm và đã bị tra tấn, theo Đức Tổng Giám mục Shevchuk.
Trong cùng cuộc phỏng vấn, Đức Tổng Giám mục Shevchuk cũng lưu ý rằng các quan chức Nga ở khu vực bị chiếm đóng thuộc vùng Zaporizhzhia của Ukraine đã chính thức cấm Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ukraine bằng sắc lệnh thành văn, cũng như Tổ chức Hiệp sĩ Columbus và Caritas Ukraine, một phần của mạng lưới các tổ chức viện trợ nhân đạo toàn cầu Caritas Internationalis của Giáo hội hoàn vũ.
Ông Wanner nói với ủy ban rằng cơ cấu dân số tôn giáo của Ukraine – bao gồm các cộng đồng Chính thống giáo, Công giáo, Tin lành, Hồi giáo và Do Thái – phản ánh “sự khoan dung, đa dạng tôn giáo và chủ nghĩa đa nguyên tôn giáo là những nguyên tắc quản lý” của quốc gia này, với các biểu tượng và hoạt động tôn giáo “được chấp nhận rộng rãi trong các tổ chức công cộng và không gian công cộng”.
Bản thân những người theo Chính thống giáo ở Ukraine cũng tham gia vào một số Giáo hội. Lilia Kovalyk-Vasyuta, Tổng biên tập của Dịch vụ thông tin tôn giáo Ukraine, trước đây đã làm rõ với OSV News rằng các Giáo hội đó bao gồm Giáo hội Chính thống giáo Ukraine – Tòa Thượng phụ Moscow, Giáo hội Chính thống giáo Ukraine -Tòa Thượng phụ Kiev và Giáo hội Chính thống giáo Ukraine (được Thượng phụ Đại kết Bartholomew I của Constantinople chính thức công nhận độc lập vào năm 2019), cũng như Giáo hội Chính thống giáo Độc lập Ukraine, Giáo hội Chính thống giáo Ukraine Tự trị và Giáo hội Chính thống giáo Ukraine Đích thực.
Nhưng sự đa dạng đó “xung đột với sự áp đặt hệ tư tưởng thế giới của Nga đi kèm với sự cai trị của Nga”, ông Wanner cho biết trong lời khai trước ủy ban.
Một ý thức hệ như vậy — cho rằng Nga là một nền văn minh vượt trội có quyền mở rộng theo ý muốn, vì nước này tuyên bố bảo vệ các giá trị bảo thủ và Chính thống giáo — “biện minh cho việc đàn áp các nhóm tôn giáo thiểu số và coi trọng Chính thống giáo Nga như một người bảo vệ được nhà nước bảo vệ các giá trị truyền thống về đạo đức công cộng và trật tự xã hội và chính trị”, ông Wanner cho biết.
Ông Moore, người đã dành phần lớn thời gian ở Ukraine kể từ cuộc xâm lược toàn diện, đã nói với ủy ban rằng Giáo hội Chính thống giáo Nga “không phải là một Giáo hội như chúng ta nghĩ, mà là một nhánh hoạt động của Điện Kremlin”.
Ông lưu ý rằng Đức Thượng phụ Kirill của Giáo hội Chính thống giáo Nga “gần đây đã tuyên bố một cuộc thánh chiến chống lại Ukraine và phương Tây” trong một sắc lệnh được ban hành trong đại hội từ ngày 27-28 tháng 3 của Hội đồng Nhân dân Nga Thế giới.
Ông Moore cũng giải thích rằng Đức Thượng phụ Kirill trước đó đã “hứa rằng những người Nga tử trận khi chiến đấu với Ukraine sẽ được xóa sạch mọi tội lỗi”, ám chỉ đến những bình luận mà vị Thượng phụ này đưa ra trong bài giảng vào Chủ nhật tháng 9 năm 2022.
“Chiến lược tạo ra những người tử vì đạo cũng giống như (chiến lược) của ISIS”, ông Moore cho biết, ám chỉ nhóm Nhà nước Hồi giáo, một tổ chức chiến binh Hồi giáo từng chiếm đóng những vùng đất rộng lớn ở Syria và Iraq và đã thực hiện các cuộc tấn công khủng bố trên toàn thế giới.
Ông Moore kể lại một số trường hợp các mục sư Ukraine bị các điệp viên và quan chức Nga đánh đập và tra tấn, đồng thời nhấn mạnh rằng “hầu hết các Kitô hữu Ukraine không thể lên tiếng”, ngay cả khi ở nước ngoài, vì các thành viên trong gia đình họ bị các quan chức Nga đe dọa bằng bạo lực.
Ông cũng cảnh báo các thành viên ủy ban về những nỗ lực của Nga nhằm che giấu cuộc đàn áp này thông qua các chiến dịch thông tin sai lệch nhắm vào các Kitô hữu bảo thủ ở Hoa Kỳ, và tuyên bố rằng Ukraine đang đàn áp các Kitô hữu – đặc biệt là khi Ukraine đã điều tra thành công một số giáo sĩ của Giáo hội Chính thống giáo Ukraine có quan hệ lâu dài với Giáo hội Chính thống giáo Nga, những người đã báo cáo với Nga về các vị trí quân sự của Ukraine và phát tán tài liệu tuyên truyền của Nga để gây mất ổn định an ninh.
“Các thành viên nổi tiếng của giới truyền thông và thậm chí một số thành viên Quốc hội vẫn tiếp tục nói với người Mỹ rằng chính phủ Ukraine đàn áp các Kitô hữu”, ông Moore cho biết.
“Nga và Tổng thống Vladimir Putin phải chịu trách nhiệm về nhiều tội ác chiến tranh của họ ở Ukraine”, ông Wanner nói với ủy ban, “để họ không còn nỗ lực lợi dụng tôn giáo nhằm kích động bạo lực và … biện minh cho việc đàn áp các nhóm tôn giáo thiểu số như họ đang làm ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Ukraine”.
Minh Tuệ (theo UCA News)
