Chiến thắng của Karol Nawrocki trong cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan không phải là một “thảm họa” như một số nhà hoạt động bênh vực quyền phá thai mô tả, mà đúng hơn là một tiếng nói khẳng định bản sắc truyền thống, sự tôn trọng sự sống con người và ý chí của phần đông người dân Ba Lan.
Bài bình luận này không nhằm phủ nhận sự nhạy cảm của vấn đề phá thai, nhưng cần thẳng thắn chỉ ra rằng việc bảo vệ thai nhi – một con người đang phát triển – là một lập trường đạo đức sâu xa, có chỗ đứng vững chắc trong văn hóa Công giáo và dân tộc Ba Lan. Chiến thắng của Nawrocki, một ứng viên bảo thủ được hậu thuẫn bởi đảng Pháp luật và Công lý (PiS), phản ánh rõ ràng sự ủng hộ của cử tri đối với lập trường này.
Một số nhà hoạt động gọi chiến thắng của Nawrocki là “cú đánh chí tử” vào quyền phá thai và “cái tát” vào mặt những người đấu tranh cho “tự do sinh sản”. Nhưng chính xác thì ai là người bị “đánh”? Phải chăng là các nhóm vận động hành lang quốc tế, thường không có gốc rễ tại cộng đồng địa phương, đang tìm cách áp đặt quan điểm phá thai rộng rãi vào một xã hội vẫn giữ đạo đức truyền thống về sự sống?
Ngược lại, chiến thắng này cho thấy cử tri Ba Lan không dễ dàng bị thuyết phục bởi khẩu hiệu “tiến bộ” nếu nó đồng nghĩa với việc xoá bỏ giới hạn đạo đức. Nawrocki không giấu diếm quan điểm: ông sẽ không ký bất kỳ dự luật nào nhằm mở rộng phá thai. Đây không phải là dấu hiệu của một nhà độc tài, mà là sự nhất quán chính trị và tôn trọng sự sống.
Các nhà hoạt động như Kinga Jelinska thể hiện sự thất vọng vì người dân “không đi bầu”, cho rằng họ “vỡ mộng” với Tusk và Trzaskowski. Nhưng sự thật có thể đơn giản hơn: nhiều người dân không chấp nhận việc phá thai được coi như một quyền vô điều kiện. Những dự luật mở rộng phá thai đã bị bác bỏ – không phải vì thiếu “tiến bộ”, mà vì vấp phải phản ứng mạnh từ chính người dân và các nhà lập pháp có lương tâm.
Nếu một dự luật cho phép phá thai đến 12 tuần thất bại sát nút, và ngay cả các nghị sĩ trong liên minh cầm quyền của Tusk cũng không ủng hộ việc phi hình sự hóa hỗ trợ phá thai – thì vấn đề không phải chỉ là thất bại chính trị, mà là bất đồng căn bản trong xã hội về giá trị đạo đức.
Việc mở một trung tâm phát thuốc phá thai ngay đối diện trụ sở Quốc hội Ba Lan, như nhóm “Abortion Dream Team” đã làm, không chỉ là hành động gây tranh cãi, mà còn bị nhiều người coi là sự khiêu khích chính trị. Phản ứng tiêu cực từ công chúng không chỉ là “quấy rối”, mà còn phản ánh sự khó chịu của một xã hội chưa sẵn sàng chấp nhận việc phá thai như một dịch vụ thông thường.
Jelinska chỉ trích chính quyền Tusk và thị trưởng Trzaskowski vì không bảo vệ trung tâm này. Nhưng liệu thật sự là họ “không làm gì”, hay họ đã thận trọng vì hiểu rằng đa số người dân không muốn phá thai được bình thường hóa giữa thủ đô?
Nhiều người trong giới hoạt động tin rằng “cuộc tranh luận sẽ bùng nổ trở lại” và không ai có thể ngăn cản phong trào nữ quyền. Có thể đúng. Nhưng một cuộc tranh luận thật sự không thể chỉ diễn ra theo một chiều: muốn có đối thoại, phải chấp nhận cả những tiếng nói ủng hộ bảo vệ sự sống, những người không đồng tình rằng quyền cá nhân nên lấn át sinh mạng của người khác – dù người đó chưa được sinh ra.
Chiến thắng của Nawrocki không phải là dấu chấm hết cho quyền phụ nữ, mà là một lời nhắc: trong nền dân chủ, không phải tất cả các giá trị đều có thể “cập nhật” theo xu hướng. Có những giá trị vĩnh cửu, như sự sống, nhân phẩm, và trách nhiệm luân lý, cần được giữ gìn trước sức ép của chủ nghĩa tiêu thụ và cá nhân chủ nghĩa cực đoan.
Ba Lan không quay lưng lại với nữ quyền. Nhưng Ba Lan cũng không chấp nhận nữ quyền đồng nghĩa với việc xoá bỏ ranh giới đạo đức về sự sống con người. Chiến thắng của Karol Nawrocki là minh chứng cho điều đó – rằng trong một thế giới đang trượt dài về phía vô trách nhiệm đạo đức, vẫn còn những quốc gia dám chọn con đường khó hơn: bảo vệ kẻ yếu nhất, ngay từ trong dạ mẹ.
Hoàng Tâm
