Một nhóm các tín hữu Công giáo Nga đang cầu xin Đức Thánh Cha nhìn nhận họ nhiều hơn nữa. Họ cho rằng sự thỏa hiệp của Vatican với Moscow đang đe doạ sự tồn tại của họ. Các nhà lãnh đạo Giáo hội Công giáo Byzantine Nga, với con số gần 30.000 thành viên trên toàn thế giới, đang có mặt tại Ý trong Thượng Hội đồng đầu tiên của họ kể từ một thế kỷ nay.
Theo chương trình nghị sự, Thượng Hội đồng sẽ bàn về một yêu cầu đã có từ lâu liên quan đến Giám mục của Giáo hội Công giáo Byzantine Nga, và về các phương sách đào tạo hàng giáo phẩm của riêng họ. Các nhà lãnh đạo Giáo hội cho rằng ĐTC Phanxicô đã không chú ý đến lời kêu gọi của họ khi theo đuổi các mối quan hệ gần gũi hơn với Giáo Hội Chính thống Nga, vốn chiếm đa số trong nước Nga.
“Sự sống còn của Giáo hội Công giáo Nga hiện đang bị đe dọa”, Linh mục Lawrence Cross – một linh mục Công giáo Nga có trụ sở gần Melbourne, Australia cho biết. “Một trong những điều thiết yếu mà chúng ta cần cho sự sống còn của chúng ta, cũng như của bất kỳ một Giáo hội hay bất kỳ một gia đình nào, đó là có một người cha”.
Đức TGM Cyril Vasil – thư ký của Thánh Bộ về Giáo hội Đông Phương của Vatican, cho biết văn phòng của ngài đã được biết về cuộc gặp gỡ của các tín hữu Công Giáo Nga, nhưng ngài từ chối bình luận.
Những phàn nàn của Giáo hội Công giáo Byzantine Nga đã hòa cùng với những phàn nàn của các nhóm khác, những người cảm thấy như thể Tòa Thánh đang sẵn sàng hy sinh sự thịnh vượng của họ để mưu cầu những ưu tiên khác.
Các tín hữu Công giáo tại Ukraine than phiền rằng Tòa Thánh đang xem nhẹ cuộc xâm lăng của Nga đối với đất nước họ nhằm thỏa hiệp với Giáo hội Chính Thống Nga, vốn đã chỉ trích sự phản đối của người Công giáo Ukraine đối với những người ly khai ủng hộ Nga. Tổng thống Nga Vladimir Putin coi mối quan hệ chặt chẽ với Giáo Hội Chính Thống như là một phần của chiến dịch quốc gia.
Và một số thành viên của Giáo hội Công giáo hầm trú Trung Quốc, những người vẫn trung thành với Rôma qua hơn nửa thế kỷ bị bách hại, lo ngại rằng Tòa Thánh sẽ phản bội lòng trung thành của họ trong việc theo đuổi một thỏa thuận với Bắc Kinh và với Giáo hội Công giáo “chính thức” do chính phủ cộng sản kiểm soát.
Vatican đã tìm kiếm những mối liên kết mạnh mẽ hơn với các Giáo hội Chính Thống Đông phương kể từ Công Đồng Vatican II (1962-1965), nhằm mục đích chấm dứt một cuộc phân ly xảy ra vào thế kỷ thứ 11. ĐTC Phanxicô đã tạo ra những mối quan hệ gần gũi với Giáo hội Chính Thống Nga, đại diện cho 2/3 trong tổng số 250 triệu Kitô hữu Chính Thống trên toàn thế giới. Đây là một ưu tiên đặc biệt cấp bách vì lý do cuộc bách hại hiện đang ngày càng gia tăng đối với các Kitô hữu trên toàn thế giới. Năm 2016, ĐTC Phanxicô đã trở thành vị Giáo hoàng đầu tiên gặp gỡ một Thượng phụ của Moscow.
Trong bối cảnh của những hoạt động tiếp cận này, các tín hữu Công giáo Byzantine Nga đặc biệt cảm thấy như bị bỏ rơi. Cuộc bầu cử của ĐTC Phanxicô, người đã có một hồ sơ ủng hộ những người Công giáo Đông Phương ở quê hương Argentina của mình, đã làm dấy lên hy vọng rằng ngài sẽ làm điều tương tự khi đảm nhận Tòa Phêrô. Thế nhưng những hy vọng đó, bao gồm cả ước muốn có được một vị Giám mục Công giáo Byzantine Nga, đều chưa thành hiện thực.
Đức Cha Ronald Roberson, một cố vấn về các vấn đề đại kết thuộc Hội đồng Giám mục Công giáo Hoa Kỳ, cho biết: Tòa Thượng phụ Moscow đã chấp nhận sự hiện diện của hàng giáo phẩm Công giáo để phục vụ các dân tộc thiểu số như người Đức và Ba Lan tại Nga. “Nhưng nếu như Rôma chỉ định một người nào đó dẫn dắt các tín hữu Công giáo Nga tại Nga, Giáo hội Chính Thống Nga sẽ trở phản ứng mạnh ngay”, Đức Cha Roberson nói.
Mặc dù ĐTC Phanxicô vẫn thường xuyên gặp gỡ hàng giáo sĩ Chính Thống tại Vatican, nhưng những lời xin yết kiến ĐTC Phanxicô của những người Công giáo Byzantine Nga đã không được Tòa Thánh trả lời, linh mục Cross cho biết.
“Chúng tôi thất vọng”, linh mục Cross cay đắng nói. “Chúng tôi đang bị đối xử một cách ghẻ lạnh”.
Hầu như tất cả 1.3 tỷ người Công giáo trên toàn thế giới thuộc Giáo hội La tinh hoặc Tây Phương. Trong khi đó, một phần nhỏ thuộc về khoảng hai chục Giáo hội Công giáo Đông Phương, nhìn nhận Đức Giáo hoàng là thẩm quyền cao nhất nhưng lại có các nghi lễ, luật lệ và truyền thống riêng của họ.
Giáo hội Công giáo Byzantine Nga là một trong những Giáo hội nhỏ nhất trong các Giáo hội này. Họ sử dụng lịch phụng vụ giống như Giáo hội Chính Thống Nga và tìm cách phục vụ như một cầu nối khoảng cách ngàn năm giữa Giáo hội Công giáo và Giáo hội Chính Thống.
Tuy nhiên mối quan hệ với cả hai Giáo hội hiện đang gặp rắc rối. Các tín hữu Công giáo Nga bị bách hại và tử đạo cùng với các Kitô hữu Chính Thống dưới chế độ Xô viết. Tuy nhiên, Đức Thượng phụ Chính thống Moscow lại coi Giáo hội Công giáo Byzantine Nga, cũng giống như các Giáo hội Đông phương khác, như một phương tiện để Roma lôi kéo các thành viên Chính Thống về đàn chiên Công giáo.
Linh mục Roberson cho biết rằng trong khoảng 919.000 tín hữu Công giáo tại Liên bang Nga hiện nay, những người Công giáo Latinh, chủ yếu là gốc Đức và Ba Lan, chiếm đa số áp đảo. Các tín hữu Công giáo Byzantine Nga bên trong lãnh thổ Nga chỉ chiếm số lượng rất nhỏ, hoạt động dưới sự lãnh đạo của một Giám mục nghi thức Latin tại Siberia.
Hầu hết các tín hữu Công giáo Byzantine Nga hiện nay sống bên ngoài lãnh thổ Liên bang Nga, với các cộng đồng rải rác khắp Tây Phương.
Minh Tuệ (theo WSJ)
