Nhà thờ Công giáo La Mã ở Wiejkowo, Ba Lan, thứ Bảy, ngày 30 tháng 7 năm 2022 (Ảnh: AP/ Monika Scislowska)
Một báo cáo mới của các Giám mục Ba Lan, tóm tắt kết quả của các cuộc tham vấn với cả ban lãnh đạo lẫn các thành viên bình thường của Giáo hội Ba Lan, chỉ ra sự chia rẽ sâu sắc giữa hàng giáo sĩ và giáo dân cũng như nhu cầu cấp thiết cần phải xây dựng lại mối quan hệ giữa hai nhóm.
“Đó không phải là một báo cáo về tình hình của Giáo hội”, Đức Tổng Giám mục Adrian Galbas, điều phối viên của Tiến trình Hiệp hành tại Ba Lan, phát biểu với Crux, đề cập đến bản tổng hợp kết quả của các cuộc tham vấn rộng rãi được công bố hôm thứ Năm.
“Đó là một tài liệu mang tính rất cá nhân, đưa ra hình ảnh về Giáo hội”, Đức Tổng Giám mục Galbas nói – và hình ảnh đó thường khá khắc nghiệt.
Tại Tổng Giáo phận Katowice, các tín hữu đã viết rằng Giáo hội, bị chấn động bởi các vụ lạm dụng tình dục, không chỉ “gây tai tiếng và tổn thương cho anh chị em giáo dân trong Giáo hội. Đó là một Giáo hội vô vọng, bị sốc với những thay đổi, và là một Giáo hội khiến các tín hữu thất vọng”.
Tại Tổng Giáo phận Gdańsk, nơi sản sinh ra phong trào Liên đới, những người tham gia nhận xét: “Giáo hội được đặc trưng bởi sự ẩn danh và đối xử với các tín hữu như một tập thể giáo dân, thiếu một cách tiếp cận cá nhân với mọi người”.
“Đúng vậy, đó quả là một điều khó chấp nhận”, Đức Tổng Giám mục Galbas nói, nhưng dù sao Giáo hội cũng tìm thấy niềm hy vọng hay an ủi trong cơn bĩ cực.
“Điều đầy hứa hẹn đối với tôi là những người tham gia vào tiến trình hiệp hành tại Ba Lan là những người bén rễ rất sâu trong Giáo hội; họ là những người trong cuộc quan tâm đến Giáo hội”, Đức Tổng Giám mục Galbas nói.
“Thượng hội đồng không phải là một cuộc kiểm toán”, Aleksander Bańka, một nhà triết học tại Đại học Silesia và là đại biểu của Ba Lan cho Thượng hội đồng về Hiệp hành, cho biết trong buổi trình bày báo cáo tổng hợp.
“Nếu những gì chúng ta học được trong Thượng Hội đồng là để trò chuyện với nhau, thì đó đã là một sự thành công rồi”, ông Bańka nói.
“Thượng hội đồng, trên hết, là về việc lắng nghe Chúa Thánh Thần”, Đức Tổng Giám mục Stanisław Gądecki, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Ba Lan, chia sẻ trong bài thuyết trình tại Jasna Góra.
“Khi chúng ta không lắng nghe”, các tham dự viên tham gia buổi thuyết trình đồng tình, “chúng ta loại trừ, hiểu lầm và gạt dân Chúa ra bên lề”.
Khoảng 100.000 tín hữu đã tham gia các cuộc khảo sát của Thượng hội đồng ở Ba Lan; 39% người Ba Lan tuyên bố mình là người Công giáo, đại diện cho gần 15 triệu người. Các nhà phê bình cho rằng điều đó đồng nghĩa với việc chỉ một số ít người thực hành đức tin Công giáo tham gia quá trình này.
“Điều đó chỉ cho thấy chúng ta còn phải làm bao nhiêu việc nữa”, chị Dorota Abdelmoula, cựu phát ngôn viên của Đại hội Giới trẻ Thế giới ở Krakow, hiện đang làm việc trong Thánh Bộ Giáo dân, Gia đình và sự sống của Vatican, cho biết.
“Thượng hội đồng không đòi hỏi nhiều nguồn lực và thời gian từ các tín hữu. Nó chỉ yêu cầu sự quan tâm đến thực tế xung quanh chúng ta”, chị Abdelmoula viết trên các phương tiện truyền thông Ba Lan.
35 Giáo phận đã chính thức xuất bản báo cáo tổng hợp của họ tại Ba Lan. 3 Giáo phận chỉ công bố thông cáo báo chí, và 4 Giáo phận không cung cấp báo cáo tổng hợp cho nhóm làm việc của Thượng hội đồng trong Hội đồng Giám mục Ba Lan.
Một than phiền khác thường xuất hiện trong các bình luận là các bài giảng hoặc sử dụng ngôn ngữ trừu tượng, hoặc có chất lượng rất kém.
Đức Tổng Giám mục Galbas cho biết rằng sự phê bình của các tín hữu, có thể nhìn thấy ở cấp Giáo phận của Thượng Hội đồng ở Ba Lan, “là một sự phê bình của lòng yêu mến”.
“Họ không muốn phản đối Giáo hội. Ngược lại, cơ sở phê bình của họ là lòng yêu mến đối với Giáo hội”, Đức Tổng Giám mục Galbas nói.
Đức Tổng Giám mục Bańka cũng cho biết thêm rằng những người thực sự tham gia Thượng hội đồng đã sẵn sàng thực hiện những thay đổi cần thiết.
“Từ khóa cho tất cả các Giáo phận là ‘mối liên hệ’. Tiềm năng thay đổi Giáo hội là rất lớn – chúng ta chỉ cần đáp ứng được điều đó”, Đức Tổng Giám mục Bańka nói.
Trong 4 năm qua, Giáo hội thể chế ở Ba Lan, một trong những cộng đồng Công giáo lớn nhất của châu Âu, đã trải qua cơn địa chấn sau trận động đất liên quan đến các vụ bê bối lạm dụng tình dục.
Trong một cuộc thăm dò dư luận gần đây, lý do phổ biến nhất được đưa ra đối với việc rời bỏ Giáo hội ở Ba Lan là cách tiếp cận chỉ trích đối với Giáo hội (12%) và giáo sĩ (10%). 7% những người rời bỏ Giáo hội cho thấy sự thiếu tin tưởng đối với Giáo hội và các linh mục, và 5% viện dẫn các vụ bê bối lạm dụng tình dục.
Điểm cuối cùng thường được đề cập trong các cuộc khảo sát của Thượng hội đồng, anh chị em giáo dân ở Ba Lan cũng đang bị tổn thương bởi đời sống “trần tục” của hàng giáo sĩ, bản báo cáo tổng hợp cho biết.
“Họ bám víu vào những thứ vật chất, đắm chìm trong đó và quên đi đời sống thiêng liêng và hoạt động tông đồ”, một trong những cuộc khảo sát của Giáo phận cho biết.
Các tín hữu cũng than phiền rằng Giáo hội Ba Lan thường xuyên vận dụng con bài chính trị.
“Tôi muốn các linh mục đọc kỹ bản báo cáo tổng hợp”, Đức Tổng Giám mục Galbas phát biểu với Crux.
“Điều chúng ta quên”, Đức Tổng Giám mục Galbas nói, “đó là Giáo hội là một Giáo hội truyền giáo. Chúng ta lao sâu vào guồng quay hiện đại, hàng ngày của những tin tức, và chúng ta quên mất nhiệm vụ nền tảng của Giáo hội là chia sẻ Chúa Kitô với nhau”, Đức Tổng Giám mục Galbas nói.
Điều phối viên quốc gia của Thượng hội đồng cho biết Giáo hội không cần phải đợi cho đến khi Thượng hội đồng kết thúc rồi mới làm điều gì đó về kết quả của báo cáo tổng hợp của Giáo phận.
“Thời gian hanh động là ngay bây giờ; chúng ta có thể bắt đầu ngay lập tức”, Đức Tổng Giám mục Bańka nói.
Minh Tuệ (theo Crux)
