Một người đàn ông ở Tijuana, Mexico, đang đứng trước bức tường biên giới vào ngày 11 tháng 7 năm 2021 (Ảnh: CNS / Jorge Duenes, Reuters)
Tại Tijuana, phía Mexico của biên giới Mỹ-Mexico, Linh mục Pat Murphy đánh giá ít nhất 2.000 người di cư đang phải cắm trại bên ngoài một cơ sở nhập cư. Cơ sở trú ẩn dành cho người di cư của Cha đã chật kín, và thậm chí có nhiều người đang phải sống trên đường phố.
Cha Murphy và những người ủng hộ nhập cư khác hiện lo ngại các thành phố biên giới Mexico sẽ trở nên quá tải hơn nữa sau khi Tòa án Tối cao vào ngày 24 tháng 8 đã duy trì phán quyết của tòa án cấp thấp hơn yêu cầu chính quyền Biden khôi phục chính sách của chính quyền Trump buộc những người xin tị nạn phải ở lại Mexico cho đến khi trường hợp của họ được quyết định.
“Tôi không biết họ sẽ đưa tất cả mọi người đi đâu”, Cha Murphy, Giám đốc của Casa del Migrante, một nhóm phi lợi nhuận hỗ trợ những người di cư, cho biết.
“Không gian trú ẩn chắc chắn đã không mở rộng. Rất nhiều người đang phải sống trên đường phố. Rất nhiều người đang phải sống trong những tình huống không an toàn. Những kẻ duy nhất sẽ đạt được lợi ích là những kẻ buôn lậu sẽ tìm kiếm những cách thức mới để lôi kéo mọi người”, Cha Murphy phát biểu với Crux.
Phán quyết với tỉ lệ biểu quyết 6-3 của tòa án cấp cao đã ngăn chặn nỗ lực của Tổng thống Joe Biden nhằm hủy bỏ chính sách “Ở lại Mexico” (Remain in Mexico), chương trình chính thức được gọi là “Giao thức Bảo vệ Người di cư” (Migrant Protection Protocols – MPP). Tòa án chỉ đưa ra một lời giải thích ngắn gọn, bằng văn bản không ký tên rằng chính quyền “đã không cho thấy khả năng thành công khi tuyên bố rằng biên bản ghi nhớ hủy bỏ các Nghị định thư Bảo vệ Người di cư không phải là tùy tiện và bất thường”.
Biden đã đình chỉ chương trình do Tổng thống Donald Trump thiết lập vào năm 2019, vào ngày đầu tiên ông nhậm chức. Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ đã chấm dứt chương trình vào tháng Sáu. Sau đó, Thẩm phán Tòa án quận Hoa Kỳ Matthew Kacsmaryk ở Amarillo đã ra lệnh khôi phục chương trình theo quyết định từ một vụ kiện do các bang Texas và Missouri đệ trình, điều mà Tòa án Tối cao ủng hộ.
Các nhà lãnh đạo nhập cư Công giáo, nhiều người trong số họ đã tận mắt chứng kiến những tác động của chính sách này, đã hết sức bàng hoàng, đau buồn và tức giận trước phán quyết này.
“Với lời tuyên bố này, tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn”, Đức Tổng Giám mục Gustavo García-Siller Địa phận San Antonio phát biểu với Crux. “Điều này không nhằm mục đích mang lại những thứ tốt đẹp hơn cho người dân. Nó không vì một quốc gia tốt đẹp hơn trong việc tuân thủ luật pháp quốc tế và thực tế rằng di cư là một vấn đề toàn cầu, chúng ta đã không thể hiện vai trò dẫn đầu trong lĩnh vực đó. Thực tế hết sức bi thảm”.
Đức Tổng Giám mục John Wester Địa phận Santa Fe cho biết chính sách này “đi ngược lại” luật pháp quốc tế và trong nước bởi vì mọi người đều có quyền tị nạn. Ông ấy không hiểu bằng cách nào mà chính phủ có thể sẵn sàng đưa những người di cư vào tình thế nguy hiểm.
“Từ quan điểm của tôi với tư cách là một Mục tử, điều khiến tôi phiền muộn nhất đó là chính sách này khiến mọi người gặp nguy hiểm ngay lập tức”, Đức Tổng Giám mục Wester phát biểu với Crux. “Chính sách ‘Remain in Mexico’ rất nguy hiểm đối với những người này, vì vậy họ không những không được xét xử ở đây theo quy định của pháp luật mà còn bị đẩy vào một tình huống khủng khiếp”.
Ông Dylan Corbett, Giám đốc điều hành của Viện Biên giới Hy vọng ở El Paso, nhắc lại cảnh những người di cư mà ông làm việc cùng ở Ciudad Juárez chết trong bệnh viện vì thiếu dịch vụ chăm sóc sức khỏe vốn tồn tại trên khắp biên giới sau khi chính sách được ban hành. Ông Corbett cho biết tổ chức đã chôn cất những người khác, và đã chứng kiến những đứa trẻ không được học hành trong nhiều tháng liền.
“Những cộng đồng biên giới [phía Mexico] này chỉ đơn giản là không có khả năng tiếp nhận một lượng lớn những người xin tị nạn một cách nhân đạo và có phẩm giá”, ông Corbett phát biểu với Crux. “Họ thiếu cơ sở hạ tầng cơ bản, nơi ở, đất đai và khả năng đáp ứng các nhu cầu riêng của gia đình” .
Bà Joanna Williams, Giám đốc điều hành của Sáng kiến Biên giới Kino hoạt động ở Nogales thuộc Arizona và Mexico, cho biết chương trình này đã tạo ra sự hỗn độn và làm tăng đáng kể số lượng những người mà họ hỗ trợ.
Bà Williams cũng cho biết các nhà chức trách Hoa Kỳ đã thực hiện các hành vi lạm dụng trong suốt quá trình này, bao gồm thiếu thông dịch ngôn ngữ, chia tách các gia đình, thông tin sai lệch, lạm dụng bằng lời nói và ít nhất một trường hợp tấn công tình dục được ghi nhận.
“Việc chấm dứt chương trình này không hề tùy tiện và bất thường như các thẩm phán đã nói, mà trên thực tế, nó rất có lý và dựa trên những bằng chứng mà chúng tôi và các nhóm khác đưa ra trong những lời phàn nàn này”, bà Williams phát biểu với Crux.
Hiện vẫn chưa rõ chính quyền Biden sẽ tái triển khai chương trình khi nào và như thế nào. Chính quyền Trump phần lớn đã ngừng sử dụng nó kể từ khi bắt đầu đại dịch.
Phán quyết này cũng không ngăn được việc chính quyền Biden nỗ lực một lần nữa chấm dứt chương trình. Bộ An ninh Nội địa đã cho biết họ có kế hoạch làm như vậy khi viết trong một tuyên bố sau phán quyết rằng họ “lấy làm tiếc vì Tòa án Tối cao đã từ chối cấp lệnh lưu trú” và sẽ tiếp tục “mạnh mẽ thách thức” chỉ thị của tòa án quận.
Những người ủng hộ vấn đề nhập cư đã phát biểu với Crux cho biết họ hiểu rằng chính quyền Biden không thể kiểm soát quyết định của Tòa án Tối cao, tuy nhiên, họ đã buộc chính quyền Biden giữ nguyên Chuẩn luật số 42 (Title 42) – một chính sách thời Trump cho phép các nhà chức trách Hoa Kỳ trục xuất người di cư vì lý do sức khỏe cộng đồng, hạn chế quyền xin tị nạn hợp pháp của họ – và không sửa đổi quy trình xin tị nạn.
“Chính quyền cần phải khắc phục điều này”, ông Corbett nói. “Tổng thống cần đưa ra một lập luận thuyết phục mạnh mẽ về việc tị nạn ở biên giới, và ông ấy cần phải biến nó thành hiện thực. Điều đó bao gồm việc phục hồi Chuẩn luật số 42 (Title 42) và bao gồm việc quay trở lại chính sách ‘Remain in Mexico’ một cách đúng đắn”.
Cha Murphy giải thích lý do ngày càng có nhiều người vượt biên là vì họ không nhận thấy có cách thức hợp pháp nào để giải quyết các tình huống của mình. Cha Murphy cho biết ngài phải trả lời 15-20 tin nhắn Facebook mỗi ngày, trong đó mọi người hỏi về việc làm thế nào họ có thể xin tị nạn chính trị, và ngài trả lời: “quy trình đã chấm dứt và chúng tôi không biết khi nào nó sẽ tiếp tục”.
“Người dân đang tuyệt vọng, và chính phủ đã không thể hiện bất kỳ ý định nào để mở lại quy trình xin tị nạn, vốn là một quyền quốc tế. Có thể quý vị không thể bắt đầu nó theo cách thức mà nó nên được bắt đầu, nhưng ít nhất hãy cho chúng tôi hy vọng rằng quý vị có một kế hoạch trong đầu”, Cha Murphy nói.
Cha Murphy cũng cho biết thêm rằng vì chính sách ‘Remain in Mexico’ là một thỏa thuận song phương, chính phủ Mexico chỉ nên từ chối tiếp nhận người di cư từ chương trình; tuy nhiên, Cha Murphy cho biết rằng ngài không nghĩ rằng “Mexico sẽ có đủ can đảm để làm điều đó”.
Đức Tổng Giám mục García-Siller lưu ý rằng bất kể điều gì xảy ra ở cấp chính quyền, Giáo hội sẽ tiếp tục vận động thay mặt cho những người di cư.
“Chúng tôi sẽ không ngừng cung cấp cho những người cần sự giúp đỡ”, Đức Tổng Giám mục García-Siller nói. “Chúng tôi sẽ tận dụng cơ hội này để kêu gọi tiếng nói lương tâm của nhiều người hơn về thực tế của những người di cư và sự chuyển đổi cần phải diễn ra nơi quả tim và tâm trí của mọi người”.
Minh Tuệ (theo Crux)
