Phát biểu trước Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ, Đức Cha Frank J. Dewane, Giám mục Địa phận Venice, Fla., và Chủ tịch Ủy ban Công lý và Phát triển Con người trong nước, đã đưa ra một tuyên bố phản ứng trước quyết định của ông Barr: “Vào năm 2015, ĐTC Phanxicô, lặp lại quan điểm của những vị tiền nhiệm của mình, kêu gọi ‘xóa bỏ hoàn toàn án tử hình trên toàn cầu’. Ngài tiếp tục nhấn mạnh rằng, ‘Một hình phạt đích đáng và cần thiết không bao giờ loại trừ chiều kích của hy vọng và mục tiêu của việc phục hồi chức năng’”.
Chạy theo xu hướng quốc gia cả về dư luận xã hội về hình phạt tử hình và các quốc gia lựa chọn chấm dứt sử dụng bản án này, Tổng chưởng lý William Barr đã dọn đường cho chính phủ liên bang khôi phục án tử hình. Sau gần hai thập kỷ trôi qua trong các vụ hành quyết liên bang, động thái này, theo một tuyên bố của Bộ Tư pháp với báo chí, “mang lại công lý cho những nạn nhân của những tội ác kinh hoàng nhất”.
Ông Barr hơn nữa đã chỉ đạo giám đốc của Cục Nhà tù Liên bang (BOP), Hugh Hurwitz, “lên kế hoạch tử hình năm tù nhân bị kết án giết người, và trong một số trường hợp, tra tấn và hãm hiếp những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội của chúng ta – trẻ em và những người lớn tuổi”.
Tổng chưởng lý đã chỉ thị B.O.P. để thông qua một phụ lục được đề xuất cho Nghị định thư thực thi liên bang cho phép các vụ hành quyết trong hệ thống liên bang được tiếp tục, “vốn phản ánh một cách chặt chẽ các giao thức được sử dụng bởi một số tiểu bang, bao gồm Georgia, Missouri và Texas”.
Theo Bộ Tư pháp, giao thức mới thay thế thủ tục bao gồm ba loại thuốc trước đây được sử dụng trong các vụ hành quyết liên bang bằng một loại thuốc duy nhất – ‘pentobarbital’. Theo Bộ Tư pháp, kể từ năm 2010, 14 tiểu bang đã sử dụng thuốc ‘pentobarbital’ trong hơn 200 vụ hành quyết, và các tòa án liên bang, bao gồm cả Tòa án Tối cao, đã nhiều lần duy trì việc sử dụng ‘pentobarbital’ trong các vụ hành quyết phù hợp với lệnh cấm của Tu án chính thứ tám về hình phạt tàn khốc và không thông dụng.
“Quốc hội đã được ủy quyền một cách tuyệt đối đối với án tử hình thông qua luật pháp được thông qua bởi các Dân biểu ở cả hai Nghị viện của Quốc hội và được ký bởi Tổng thống”, Tổng chưởng lý nói. “Theo chính quyền của cả hai bên, Bộ Tư pháp đã theo đuổi án tử hình đối với những tên tội phạm tồi tệ nhất, bao gồm cả năm kẻ giết người này, mỗi người trong số đó đều đã bị một bồi thẩm đoàn kết án sau một quá trình được tiến hành đầy đủ và công bằng. Bộ Tư pháp ủng hộ việc thượng tôn pháp luật và chúng ta mắc nợ các nạn nhân và gia đình của họ để rồi phải thúc đẩy bản án được áp đặt bởi hệ thống tư pháp của chúng ta”.
Phát biểu trước Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ, Đức Cha Frank J. Dewane, Giám mục Địa phận Venice, Fla., và Chủ tịch Ủy ban Công lý và Phát triển Con người trong nước, đã đưa ra một tuyên bố phản ứng trước quyết định của ông Barr:
Vào năm 2015, ĐTC Phanxicô, lặp lại quan điểm của những vị tiền nhiệm của mình, kêu gọi ‘xóa bỏ hoàn toàn án tử hình trên toàn cầu’. Ngài tiếp tục nhấn mạnh rằng, ‘Một hình phạt đích đáng và cần thiết không bao giờ loại trừ chiều kích của hy vọng và mục tiêu của việc phục hồi chức năng’.
Các Giám mục Công giáo Hoa Kỳ đã lặp lại lời kêu gọi này trong nhiều năm, trong đó bao gồm tuyên bố vào năm 2005 của họ, ‘Văn hóa Sự sống và Án tử hình’. Trước những lập trường được giữ vững và duy trì lâu dài này, tôi vô cùng lo lắng trước thông báo của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ rằng một lần nữa, sau nhiều năm, chúng ta sẽ khôi phục án tử hình như một hình thức của sự trừng phạt, và thay vào đó kêu gọi để các quan chức liên bang này biết cảm động trước tình yêu của Thiên Chúa, vốn mạnh mẽ hơn sự chết, và đồng thời từ bỏ các kế hoạch đã được tuyên bố để thực hiện các vụ hành quyết.
Helen Prejean, C.S.J., một người Công giáo ủng hộ việc hủy bỏ án tử hình, đang trên đường tới Alaska để tham dự sự kiện kỷ niệm 62 năm không có án tử hình tại tiểu bang khi bà hay tin về kế hoạch của ông Barr nhằm tái khởi động lại các vụ hành quyết vào cuối năm nay. Bà gọi đây là “một sự đau buồn và thất vọng thực sự” khi biết rằng chính quyền đã chọn đi theo con đường của tử thần, trong khi con đường của sự sống mời gọi chúng ta nỗ lực làm việc vì công lý cho tất cả mọi người”.
Trong một tuyên bố được phát hành với báo chí vào ngày 25 tháng 7, bà Helen nói, “Trong nhiều thập kỷ, chúng ta đã dần dần tắt cỗ máy của tử thần cho đến khi nó hiếm khi được sử dụng, một sự quái đản về mặt địa lý được thực hiện bởi các quận ngoại thành. Và giờ đây, ở đây, chính phủ liên bang của chúng ta lại đang nỗ lực nhằm khôi phục cỗ máy tử thần”.
“Tuyên bố dường như đã được cân nhẵ kĩ lưỡng bởi Bộ Tư pháp tin rằng đây là một cuộc tấn công dồn dập: họ lên kế hoạch cho ba vụ hành quyết trong một tuần bằng cách sử dụng quyết nghị tiêm thuốc gây chết người mới, chưa được kiểm chứng và chưa được phê duyệt”.
Krisanne Vaillancourt Murphy là Giám đốc điều hành của Mạng lưới Huy động Công giáo, một tổ chức quốc gia hoạt động nhằm nỗ lực chấm dứt án tử hình vốn có sự hợp tác chặt chẽ vớ HĐGM Hoa Kỳ. “Động thái của chính quyền nhằm nối lại hình phạt tử hình sau hai thập kỷ đơn thuần chỉ là một sự ương ngạnh cố chấp”, bà Vaillancourt Murphy nói. “Nó thúc đẩy nền văn hóa của sự chết chứ không phải là văn hóa của sự sống. Với tư cách là những người Công giáo, chúng ta phải cổ võ việc bảo vệ sự sống một cách vô điều kiện, và động thái này chính là một sự đối đầu với sự tôn nghiêm và thiêng liêng của sự sống con người”.
“Hình phạt tử hình đã được đưa ra khỏi sự ủng hộ của công chúng Hoa Kỳ”, bà Vaillancourt Murphy nói. “Địa hạt này đã di chuyển theo hướng đó trong 10 năm, do đó, tuyên bố này của Tổng chưởng lý là hoàn toàn trái ngược với đường hướng mà quốc gia chúng ta đang hướng đến”.
Bà Vaillancourt Murphy cho biết động lực của từng tiểu bang chống lại án tử hình vẫn đang tiếp tục được xây dựng. Tại Philadelphia, Tổng chưởng lý quận, ông Kevin Krasnner đang yêu cầu Tòa án tối cao của tiểu bang tuyên bố án tử hình ở Pennsylvania là vi hiến, đồng thời cho rằng nó được áp dụng theo cách thức phân biệt chủng tộc và có tính bất thường và phân biệt đối xử với những người bị cáo có thu nhập thấp.
Tiểu bang Washington đã bãi bỏ án tử hình vào năm 2018 và New Hampshire đã bãi bỏ bản án này vào hồi tháng Năm. California, nơi có số người thụ án tử hình nhiều nhất trong cả nước, đã tuyên bố lệnh cấm vào tháng Ba. “Trong vài năm gần đây đã có ít hơn 50 án tử hình và không dưới 30 vụ hành quyết”, bà Vaillancourt Murphy nói. “Chúng ta chỉ đang tiếp tục giảm trên tất cả các mặt trận”.
“Thực tế rằng chính quyền đang di chuyển theo hướng này”, xuất hiện như một sự ngạc nhiên, bà Vaillancourt Murphy nói. “Có vẻ như không thể tưởng tượng được, không hợp thời và không phản ánh cách mà phần còn lại của đất nước chúng ta đang tái cân nhắc về thực tiễn này”.
“Sự ủng hộ công chúng đối với hình phạt tử hình lên đến đỉnh điểm vào năm 1994 ở mức 80% nhưng đã giảm dần kể từ đó. Theo công ty phân tích Gallup, sự ủng hộ của công chúng đối với án tử hình – 56% ủng hộ bản án này vào năm ngoái – đã đạt đến mức thấp chưa từng thấy kể từ năm 1972. Bà Vaillancourt Murphy lưu ý rằng thông báo của Tổng chưởng lý đã được đưa ra chỉ vài ngày trước ngày kỷ niệm sự phản đối kịch liệt của ĐTC Phanxicô đối với án tử hình và việc sửa đổi Sách Giáo lý của Giáo hội Công giáo về án tử hình. Vào ngày 2 tháng 8 năm 2018, ĐTC Phanxicôtuyên bố rằng việc sử dụng hình án tử hình hoàn toàn không phù hợp với Giáo huấn Công giáo, đồng thời gọi bản án này là “không thể chấp nhận được vì đây là một sự công kích nhằm vào quyền bất khả xâm phạm và phẩm giá của con người”.
“Chúng ta biết rằng án tử hình là một sự rạn nứt vô cùng sâu sắc, với một lịch sử khủng khiếp về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và một lịch sử sai lầm khủng khiếp không kém, dẫn đến việc nhiều người vô tội bị kết án tử hình”, Nữ tu Prejean nói. “Chúng ta cũng biết rằng nó không mang lại sự chữa lành cho gia đình của các nạn nhân như được hứa hẹn”.
Nhận thấy “thẩm quyền được phép tước đoạt sự sống của các anh chị em đồng bào của chúng ta”, được đặt vào tay chính phủ, Nữ tu Prejean chất vấn: “Liệu chúng ta có thể tin tưởng rằng chính phủ của chúng ta có thể được tin cận với thẩm quyền như vậy? Khi một hình phạt cuối cùng được đưa ra, chắc chắn chúng ta phải tìm kiếm một hệ thống hoàn hảo, và chính phủ nào, nhóm người nào, có thể cung cấp điều đó?”.
Ông Barr là người Công giáo và theo một bảng câu hỏi khảo sát mà ông đã hoàn thành trong phiên điều trần xác nhận trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện hồi đầu năm nay, ông là thành viên của Tổ chức Hiệp sĩ Columbus và phục vụ trong ban điều hành của Trung tâm Thông tin Công giáo tại Washington, DC , từ 2014 đến 2017. Ông cũng phục vụ trong các ủy ban chính trị “National Catholics for McCain” và “Catholics for Romney” .
Vào năm 2014, sau một cuộc hành quyết của tiểu bang bị thất bại ở Oklahoma, Tổng thống Barack Obama khi đó đã chỉ đạo bộ này tiến hành đánh giá rộng rãi về hình phạt tử hình và các vấn đề xung quanh các loại thuốc độc dùng để tử hình. Hiện nay vẫn chưa rõ điều gì xảy ra từ sau đánh giá đó và liệu nó có thay đổi cách chính phủ liên bang thực hiện các vụ hành quyết hay không. Đánh giá đó đã được hoàn thành và các vụ hành quyết có thể tiếp tục, bộ này cho biết.
Các vụ hành quyết ở cấp liên bang là rất hiếm. Chính phủ chỉ thi hành án tử hình đối với ba bị cáo kể từ khi khôi phục án tử hình liên bang năm 1988, lần gần đây nhất xảy ra vào năm 2003, khi Louis Jones bị xử tử vì tội bắt cóc, hãm hiếp và giết hại một nữ quân nhân trẻ tuổi vào năm 1995.
Các vụ hành quyết hàng năm ở Hoa Kỳ kể từ khi hình phạt tử hình được khôi phục bởi Tòa án Tối cao vào năm 1976 lên đến đỉnh điểm vào năm 1999 với 98 vụ hành quyết. Việc sử dụng hình phạt tử hình kể từ đó đã đạt mức thấp chỉ có 20 vụ trên toàn quốc vào năm 2016. Trong năm 2017, 23 người đã bị xử tử và 25 người phải chịu khung hình phạt cao nhất vào năm 2018. 9 người đã bị xử tử từ đầu năm đến nay tại Hoa Kỳ.
Hình phạt tử hình đã bị bãi bỏ hoặc đình chỉ trên khắp Tây Âu và tại 170 quốc gia trên thế giới. Hoa Kỳ là một trong số ít các quốc gia, bao gồm Trung Quốc, Ả Rập Saudi, Iran, Ai Cập, Iraq, vẫn tiếp tục thi hành bản án này.
Minh Tuệ (theo Amerrica)
