Lễ tấn phong Giám mục của Đức Giám mục Stephen Chow Sau-yan tại Nhà thờ Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội ở Hồng Kông, ngày 4 tháng 12 năm 2021 (Ảnh: Sunday Examiner)
Bốn giáo sĩ đã phát biểu với Reuters rằng một số Giám mục và các quan chức khác từ Hiệp hội Yêu nước Công giáo Trung Quốc đã gặp gỡ các giáo sĩ cấp cao của Giáo phận Hồng Kông vào tháng 10 để trò chuyện với họ về vấn đề Hán hóa, một chiến dịch của chính phủ Trung Quốc nhằm đưa tôn giáo vào tầm nhìn văn hóa, xã hội và chính trị.
“Tất cả chúng ta đều biết từ Hán hóa mang một chương trình nghị sự chính trị đằng sau nó, và họ không cần phải giải thích chi tiết về điều đó”, một trong bốn giáo sĩ Hồng Kông phát biểu với Reuters về cuộc gặp gỡ này.
Việc Hán hóa đã được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đề xuất vào năm 2015. Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ đã gọi nỗ lực này là “một chiến lược sâu rộng nhằm kiểm soát, chi phối và thao túng tất cả các khía cạnh của đức tin vào một khuôn mẫu xã hội chủ nghĩa thấm nhuần ‘bản sắc Trung Quốc’”.
Báo cáo của Reuters về cuộc gặp gỡ vào ngày 31 tháng 10 đã được công bố vào ngày 30 tháng 12.
Văn phòng Liên lạc Hồng Kông, cơ quan đại diện cho chính phủ Trung Quốc tại đặc khu hành chính, đã sắp xếp và theo dõi cuộc gặp gỡ. Tham gia cuộc gặp gỡ này có ba Giám mục và “khoảng 15 nhân vật tôn giáo” đến từ Hiệp hội Yêu nước, và “khoảng 15 giáo sĩ cao cấp” của Giáo phận Hồng Kông.
Hai trong số các vị Giáo sĩ trò chuyện với Reuters cho biết các quan chức đến Giáo hội được chính phủ hậu thuẫn đã nói về khả năng tương thích của việc Hán hóa và sự hội nhập văn hóa, và một Giáo sĩ đã mô tả Chủ tịch Tập là “một vấn đề lớn” trong cuộc trò chuyện.
“Đây chỉ là bước đầu tiên và tôi cảm thấy họ biết rằng họ không thể thừa hưởng điều này một cách thái quá”, một Giáo sĩ khác nói.
Một số người nói với Reuters rằng Đức Giám mục Stêphanô Chu Thủ Nhân, SJ (Stephen Chow Sau-yan) Địa phận Hồng Kông chỉ tham dự cuộc họp trong một thời gian ngắn. Vị Giám chức Dòng Tên đã được truyền chức Giám mục vào ngày 4 tháng 12.
Về mặt lịch sử, người dân Hồng Kông phần lớn được hưởng quyền tự do chính trị và tự do thờ phượng và truyền giáo, trong khi ở Trung Quốc đại lục có một lịch sử lâu dài về việc đàn áp những người theo tôn giáo chống lại chính quyền.
Trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã thắt chặt quyền kiểm soát đối với lãnh thổ hòn đảo và thẳng tay đàn áp những người bất đồng chính kiến.
Giáo phận Hồng Kông đã bị chia rẽ trong những năm gần đây do phản ứng trước phong trào phản đối việc Trung Quốc gia tăng quyền kiểm soát đối với khu vực hành chính đặc biệt này.
Giáo hội Công giáo ở Trung Quốc đã bị chia rẽ giữa Hiệp hội Công giáo Yêu nước Trung Quốc được chính phủ hậu thuẩn và Giáo hội hầm trú, vốn bị đàn áp và việc bổ nhiệm Giám mục thường không được chính quyền Trung Quốc thừa nhận.
Năm 2018, Vatican đã đạt được thỏa thuận với chính phủ Trung Quốc về việc bổ nhiệm các Giám mục nước này; các điều khoản của thỏa thuận, vốn đã được gia hạn vào tháng 10 năm 2020 thêm hai năm, chưa bao giờ được tiết lộ đầy đủ. Nó có nghĩa nhằm giúp thống nhất Hiệp hội Yêu nước và Giáo hội hầm trú.
Cuộc họp vào tháng 10 tập trung vào sự tương thích của tiến trình Hán hóa và sự hội nhập văn hóa không phải là điều mới lạ.
Cha Benoit Vermander, một Linh mục Dòng Tên ở Trung Quốc, đã nỗ lực vạch ra một đường hướng cho việc “Hán hóa” tôn giáo trong số báo được phát hành vào tháng 3 năm 2018 của tờ La Civiltà Cattolica, ấn phẩm được giám sát bởi Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh.
Mặc dù có những “nguy cơ hiển nhiên” khi tuân theo chính sách từ trên xuống vốn có thể dẫn đến việc “đánh mất bản sắc đáng kể”, Linh mục Vermander lập luận, nhưng người Công giáo không nên né tránh việc Hán hóa đơn giản chỉ vì nó được chính phủ hậu thuẫn. Thay vào đó, bất chấp những vấn đề do chính sách tạo ra, cần có sự đối thoại giữa người Công giáo và chính quyền cộng sản.
Linh mục Vermander lập luận rằng các Kitô nên lắng nghe lời kêu gọi của chính phủ về việc Hán hóa và “xem xét kiểu thay đổi nào mà nó có thể khiến họ hình dung và thực hiện”, đồng thời “nhận thức được mối nguy hiểm”.
Và vào tháng 5 năm 2019, Đức Hồng y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh Vatican, cho biết rằng sự hội nhập văn hóa và Hán hóa có thể “bổ sung cho nhau” và “có thể mở ra những đường hướng cho việc đối thoại”.
“Hai thuật ngữ này, ‘hội nhập văn hóa’ và ‘Hán hóa’, đề cập đến nhau mà không gây nhầm lẫn và không có sự đối lập”, Đức Hồng y Parolin phát biểu với Hoàn cầu Thời báo, tờ báo tiếng Anh thuộc sở hữu của Nhân dân Nhật báo, tờ báo chính thức của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.
“Trong tương lai, chắc chắn điều quan trọng là phải làm sâu sắc hơn chủ đề này, đặc biệt là mối tương quan giữa ‘sự hội nhập văn hóa’ và ‘Hán hóa’, ghi nhớ việc giới lãnh đạo Trung Quốc có thể nhắc lại sự sẵn sàng của họ để không làm suy yếu bản chất và Giáo lý của mỗi tôn giáo”, Đức Hồng y Parolin nói.
“Sự hội nhập văn hóa là điều kiện thiết yếu cho việc loan báo Tin Mừng một cách đúng đắn mà, để sinh hoa trái, một mặt, đòi hỏi phải bảo vệ sự thuần khiết và toàn vẹn đích thực của nó, mặt khác, trình bày Tin Mừng theo kinh nghiệm cụ thể của mỗi dân tộc và mỗi văn hóa”, Đức Hồng y Parolin nói.
Minh Tuệ (theo CNA)
