Một người biểu tình ném đá vào cảnh sát trong cuộc biểu tình tại một khu phố ở Dakar, Senegal, thứ Bảy, ngày 3 tháng 6 năm 2023. Các cuộc đụng độ lần đầu tiên nổ ra vào cuối tuần qua sau khi thủ lĩnh phe đối lập Ousmane Sonko bị kết tội làm lệch lạc thanh thiếu niên và bị kết án hai năm tù (Ảnh: Leo Correa/AP)
YAOUNDÈ, Cameroon – Các Giám mục Công giáo ở quốc gia Senegal, Tây Phi có đa số người Hồi giáo, đã kêu gọi “lý trí, kiềm chế và có trách nhiệm” trong bối cảnh bạo lực chính trị đang gia tăng.
Theo các nhà chức trách quốc gia, ít nhất 15 người đã thiệt mạng trong vụ bạo lực đó trong vài ngày qua. Bạo lực nổ ra khi thủ lĩnh phe đối lập Ousmane Sonko đã bị kết án 2 năm tù từ ngày 2 tháng 6 vì bị cáo buộc “hối lộ” một phụ nữ trẻ, sau khi ban đầu bị buộc tội hiếp dâm.
Về mặt lý thuyết, bản án có thể khiến Sonko, 48 tuổi, không thể tranh cử trong cuộc bầu cử Tổng thống ở Senegal được ấn định vào năm 2024. Sonko và những người ủng hộ ông cáo buộc rằng bản án có động cơ chính trị.
Sau đó, những người ủng hộ nhà lãnh đạo phe đối lập đã nổi cơn thịnh nộ, đốt lốp xe trên đường cao tốc và đối đầu với cảnh sát ở thủ đô quốc gia Dakar và một số nơi khác. Đó là một bầu không khí đáng lo ngại đối với một quốc gia được coi là một trong những nền dân chủ ổn định nhất ở Tây Phi.
Trong một tuyên bố tập thể vào ngày 2 tháng 6, các thành viên của Hội đồng Giám mục Senegal, Mauritania, Cape Verde và Guinea Bissau cho biết họ “hết sức lo ngại về môi trường xã hội và chính trị hiện đang phổ biến ở đất nước chúng tôi, đặc biệt là với những sự kiện mà chúng tôi đang trải qua”.
Các Giám mục cho biết họ lo ngại về “nhiều nạn nhân, cũng như tất cả các hành vi phá hoại tài sản công và tư” và “bầu khí của sự sợ hãi và bất an” chung hiện đang phổ biến ở một quốc gia thường được hưởng những giai đoạn hòa bình kéo dài.
“Chúng tôi kêu gọi tất cả những người liên quan đến bạo lực phải có lý trí, kiềm chế và chịu trách nhiệm”, các Giám mục nói.
Các Giám mục nhấn mạnh sự cần thiết phải “cùng nhau xây dựng và phát triển đất nước của chúng ta, trong hòa bình, trung thành và tôn trọng lẫn nhau”. Và một cách dứt khoát, họ nói: “Hãy nói không với bạo lực! Hãy sẵn sàng vì hòa bình!”.
“Vì hiện tại và tương lai của quốc gia chúng ta, chúng tôi mời gọi tất cả các chủ thể chính trị, xã hội và kinh tế, cũng như các nhà lãnh đạo tôn giáo, đặt lợi ích chung lên hàng đầu và thúc đẩy công lý, sự thật, hòa bình và công bằng xã hội, bằng lời nói và hành động của họ”, các giáo sĩ nói.
Các Giám mục kêu gọi người dân không lạm dụng quyền tự do biểu đạt theo hiến pháp bằng cách phát ngôn “một cách trung thực, tôn trọng, có trách nhiệm và mang tính xây dựng”.
Tình trạng bạo lực ở nước này cũng đã thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế, với việc Liên Hợp Quốc và Liên minh châu Phi đều kêu gọi sự bình tĩnh của tất cả mọi người.
Đại diện phát ngôn viên Liên Hợp Quốc Farhan Haq nói với các phóng viên hôm thứ Sáu rằng Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, ông Antonio Gutierrez, “lên án mạnh mẽ việc sử dụng bạo lực, kêu gọi sự bình tĩnh và thúc giục tất cả các bên liên quan kiềm chế”.
Theo Liên minh châu Phi, ông Moussa Faki Mahamat, Chủ tịch Ủy ban AU, đã lên án mạnh mẽ tình trạng bạo lực và kêu gọi các nhà chức trách kiềm chế không làm bất cứ điều gì có thể “làm hoen ố bộ mặt của nền dân chủ Senegal, nền dân chủ mà châu Phi luôn tự hào”.
Cộng đồng kinh tế của các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) kêu gọi tất cả các bên “bảo vệ danh tiếng đáng khen ngợi của đất nước như một pháo đài của hòa bình và sự ổn định”.
“Cộng đồng kinh tế của các quốc gia Tây Phi, ECOWAS, lo ngại về tình trạng bạo lực bùng phát ở Senegal sau phán quyết liên quan đến Ousmane Sonko”, tuyên bố cho biết.
“ECOWAS kiên quyết lên án tình trạng bạo lực nhắm vào lực lượng Luật pháp và Trật tự, hàng hóa công cộng, tài sản tư nhân và sự xáo trộn công cộng. ECOWAS lấy làm tiếc về sự thiệt hại nhân mạng và dồng thời kêu gọi kiềm chế và giải quyết xung đột một cách ôn hòa”.
Trong khi những người ủng hộ Sonko coi các cuộc biểu tình là sự đẩy lùi những nỗ lực nhằm bịt miệng phe đối lập, đặc biệt là trong quá trình chuẩn bị cho cuộc bầu cử Tổng thống quan trọng vào năm 2024, chính phủ đã mô tả các cuộc biểu tình là công việc của những kẻ vô lại.
Theo phát ngôn viên chính phủ Abdou Karim Fofana, bạo lực không được thúc đẩy bởi “các yêu cầu chính trị” mà là bởi “các hành động phá hoại và cướp bóc”.
“Đây là những thời điểm khó khăn đối với quốc gia Senegal mà chúng tôi sẽ phải vượt qua”, ông Fofana phát biểu hôm thứ Sáu trong một cuộc phỏng vấn.
Ông Sonko luôn là nhân vật cố định trên bàn cờ chính trị của Senegal, lên tiếng mạnh mẽ chống lại tình trạng nợ nần, nghèo đói, mất an ninh lương thực, hệ thống giáo dục và chăm sóc sức khỏe thiếu kinh phí, cũng như vấn nạn tham nhũng, và ông đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi trong giới trẻ Senegal.
Các Giám mục Công giáo đã kêu gọi người dân Senegal “tôn trọng luật pháp và các quy định cũng như các thể chế của quốc gia cộng hòa vốn đảm bảo cuộc sống chung của chúng ta”.
Họ cảnh báo giới trẻ không được đầu hàng “sự tuyệt vọng hoặc bị thao túng, đến mức đốt phá, lục soát và phá hủy tài sản của người khác cũng như của cộng đồng”.
Các Giám mục nhấn mạnh rằng điều quan trọng là các giá trị, đặc biệt là việc tôn trọng sự sống con người, thúc đẩy công ích và hòa bình được nuôi dưỡng và trân trọng.
Tổng thống Senegal, Macky Sall, đã sử dụng ngôn ngữ tương tự khi ông phát biểu khi bắt đầu cuộc đối thoại quốc gia vào thứ Năm tuần qua nhằm giảm sự căng thẳng.
“Không thể có dân chủ nếu không có tự do, cũng như không thể có tự do nếu không có tinh thần trách nhiệm”, ông Macky Sall nói.
“Mọi hành vi bạo lực thể xác, mọi hành vi bạo lực bằng ngôn từ, mọi lời nói căm thù, mọi tài sản tư nhân hoặc công cộng bị lục soát và trên hết, mỗi người dân Senegal bị giết hại là một vết thương sâu đối với đất nước chúng ta, và không ai nên tưởng tượng rằng chúng lớn hơn hoặc mạnh mẽ hơn quốc gia này, vốn đang che chở cho tất cả chúng ta”, ông Sall nói.
“Cùng với tất cả các thành phần chính trị xã hội quan tâm đến hòa bình, sự ổn định và đoàn kết dân tộc, chúng ta phải cùng nhau bảo vệ mô hình xã hội của chúng ta. Đây là một trong những lý tưởng nền tảng của cuộc đối thoại quốc gia này”, ông nói.
Minh Tuệ (theo Crux)
