Những người ủng hộ chính quyền cầm quyền của Niger tụ tập khi bắt đầu cuộc biểu tình kêu gọi đấu tranh cho tự do của đất nước và đẩy lùi sự can thiệp của nước ngoài ở Niamey, Niger, ngày 3 tháng 8 năm 2023. Khi một số quốc gia châu Âu sơ tán khỏi Niger, chính quyền Biden đang thể hiện ý định ở lại một cách bất thường. Họ nhận thấy Niger là tiền đồn chống khủng bố tốt nhất cuối cùng của Hoa Kỳ và cho đến khi xảy ra cuộc đảo chính, một nền dân chủ đầy hứa hẹn trong một khu vực đầy bất ổn (Ảnh: Sam Mednick/AP)
YAOUNDÈ, Cameroon – Sau cuộc đảo chính VÀO ngày 26 tháng 7 ở Niger, các Giám mục Công giáo của Hội đồng Giám mục Burkina-Niger đã bày tỏ lo ngại rằng một cuộc can thiệp quân sự vào quốc gia châu Phi này có thể tháo gỡ tình hình an ninh mong manh ở Sahel, dẫn đến sự lan rộng hơn nữa của chủ nghĩa thánh chiến.
Trong một thông cáo vào ngày 4 tháng 8 được ký bởi Chủ tịch Hội đồng Giám mục, Đức Giám mục Laurent Birfuoré Dabiré Địa phận Dori ở Burkina Faso, các Giám mục bày tỏ lo ngại rằng một cuộc tấn công vào Niger trong nỗ lực khôi phục trật tự hiến pháp sẽ dẫn đến “một Libya thứ hai”.
Sự ám chỉ này là một cuộc can thiệp do NATO lãnh đạo vào năm 2011 ở Libya dẫn đến việc lật đổ chế độ Muammar Gaddafi, mà nhiều nhà phân tích đổ lỗi cho việc khiến quốc gia và khu vực xung quanh rơi vào hỗn loạn.
Vào ngày 26 tháng 7, Tổng thống được bầu cử dân chủ của Niger, Mohamed Bazoum, đã bị lật đổ và chỉ huy lực lượng bảo vệ tổng thống tuyên bố họ sẽ nắm quyền trong một bài phát biểu trên truyền hình.
Tướng Abdourahmane Tchiani tuyên bố: “Chúng tôi quyết định can thiệp và nắm lấy trách nhiệm của mình” nhằm khẳng định quyền lực đối với quốc gia”.
Thông báo đó đã nhận được sự hân hoan trên khắp các đường phố ở Niger, với việc người dân hô vang những lời hoa mỹ chống Pháp và xé cờ Pháp, phản ánh ấn tượng phổ biến rằng nhà lãnh đạo bị lật đổ là một tay sai của Pháp.
Đáp lại, Cộng đồng kinh tế của các quốc gia Tây Phi, ECOWAS, đe dọa rằng họ sẽ có hành động quân sự nếu Tổng thống Bazoum không được khôi phục trong vòng một tuần lễ. Chủ tịch của cơ quan khu vực, Tổng thống Nigeria Bola Tinubu, cho biết rằng các thành viên của tổ chức “sẽ không từ bỏ hoặc nao núng trong quyết tâm bảo vệ và duy trì trật tự hiến pháp của chúng tôi”.
Abdel-Fatau Musah, ủy viên phụ trách các vấn đề chính trị, hòa bình và an ninh của ECOWAS cho biết các chi tiết về một cuộc can thiệp quân sự đã được thảo ra, chỉ chờ quyết định của các nguyên thủ quốc gia.
“Tất cả các yếu tố sẽ dẫn đến bất kỳ sự can thiệp cuối cùng nào đã được vạch ra ở đây, bao gồm các nguồn lực cần thiết, cách thức và thời điểm chúng tôi sẽ triển khai lực lượng”, ông Musah nói khi kết thúc cuộc họp kéo dài ba ngày ở thủ đô Abuja của Nigeria.
Ông Musah cho biết rằng lựa chọn quân sự sẽ chỉ là phương án cuối cùng, nhưng ông nhấn mạnh rằng tổ chức phải được “chuẩn bị cho tình huống này”.
“Giải pháp quân sự là lựa chọn cuối cùng trên bàn, là phương sách cuối cùng, nhưng chúng tôi phải chuẩn bị cho tình huống này”, ông Abdulfatar Musa, Ủy viên phụ trách các vấn đề chính trị và an ninh của Cộng đồng kinh tế các quốc gia Tây Phi (ECOWAS), cho biết.
Mối đe dọa chiến tranh đã vấp phải phản ứng mạnh mẽ từ các nhà lãnh đạo của Burkina Faso và Mali, hai quốc gia mà các nhà lãnh đạo hiện tại của họ cũng lên nắm quyền thông qua các cuộc đảo chính.
Trong một tuyên bố chung, hai chính phủ cảnh báo rằng “bất kỳ sự can thiệp quân sự nào chống lại Niger sẽ tương đương với một lời tuyên chiến chống lại Burkina Faso và Mali”. Họ cảnh báo thêm về “hậu quả thảm khốc của một cuộc can thiệp quân sự vào Niger”, đồng thời cũng cho biết thêm rằng nó “có thể gây bất ổn cho toàn bộ khu vực”.
Hai nhà lãnh đạo cũng cho biết họ “từ chối áp dụng” “các biện pháp trừng phạt phi pháp, bất hợp pháp và vô nhân đạo đối với người dân và chính quyền Niger”.
Chuyên gia về chiến lược địa lý của Burkina Faso, Kalifara Séré, nói với Lefaso.net rằng không nên xem nhẹ lời đe dọa của ECOWAS.
“Từ quan điểm chiến thuật nghiêm ngặt, ECOWAS có đủ phương tiện để can thiệp vào Niger vì chỉ riêng Nigeria đã áp đảo tất cả các quân đội khác về nhân lực, hỏa lực, v.v. Từ quan điểm này, chỉ riêng Nigeria thôi cũng đã có khả năng thực hiện một hoạt động trả đũa chống lại một trong các quốc gia thành viên. Chỉ riêng Nigeria đã chiếm 68% GDP của toàn bộ khu vực ECOWAS”.
Căng thẳng sục sôi khiến Hội đồng Giám mục quy tụ các Giám mục từ Burkina Faso và Niger hết sức quan ngại.
“Sau cuộc đảo chính vào ngày 26 tháng 7, và những phản ứng khác nhau xảy ra sau đó, chúng tôi vô cùng lo ngại rằng chúng tôi, các Giám mục anh em của Hội đồng Giám mục hợp nhất hai quốc gia của chúng tôi, đang theo dõi diễn biến của các sự kiện”, các Giám mục nói trong tuyên bố vào ngày 4 tháng 8 của họ.
“Làm sao chúng tôi không lo ngại khi bóng ma chiến tranh xuất hiện trong các giải pháp dự kiến để thoát khỏi khủng hoảng, khiến chúng ta nghĩ đến một Libya thứ hai có thể xảy ra, cho dù hậu quả tai hại của sự mất ổn định ở đất nước này tiếp tục khiến dân số Sahel phải chịu đựng rất nhiều”, họ nói.
“Đây là lý do tại sao chúng tôi hoàn toàn không tin tưởng vào giải pháp vũ lực, mà chúng tôi rõ ràng nói không”, các Giám mục tuyên bố.
Tổng thống Mohamed Bazoum, 63 tuổi, lên nắm quyền vào năm 2021 trong sự kiện đã đi vào lịch sử khi là cuộc chuyển giao quyền lực hòa bình đầu tiên của Niger. Ông đã tiếp quản một trong những quốc gia nghèo nhất và bất ổn nhất thế giới, nơi đã xảy ra bốn cuộc đảo chính kể từ khi giành độc lập khỏi Pháp vào năm 1960. Sau khi thoát khỏi hai cuộc đảo chính có chủ đích, Tổng thống Bazoum cuối cùng đã bị các thành viên trong lực lượng cận vệ của ông lật đổ vào ngày 26 tháng 7.
Các Giám mục Burkina-Niger đã bày tỏ “sự hỗ trợ huynh đệ và sự liên đới của Giáo hội” với người dân Niger “bằng cách đảm bảo với anh chị em về những lời cầu nguyện của chúng tôi dành cho anh chị em cũng như cho toàn thể người dân Nigeria trong những thời điểm khó khăn mà anh chị em đang trải qua”.
“Nguyện xin sự chuyển cầu mạnh mẽ của Đức Trinh Nữ Maria, Nữ Vương Hòa Bình, và Thánh Cả Giuse, Đấng bảo vệ Giáo hội hoàn vũ, ban cho Niger và Sahel, ân sủng của một nền hòa bình lâu dài và sự chấm dứt cuộc khủng hoảng một cách ôn hòa”, các Giám mục nói.
Minh Tuệ (theo Crux)
