Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro vẫy tay chào bên cạnh Bộ trưởng Quốc phòng Walter Braga Netto khi đoàn hộ tống quân sự đi qua Dinh Tổng thống Planalto ở Brasilia, Brazil, thứ Ba, ngày 10 tháng 8 năm 2021. Đoàn hộ tống diễu hành qua Dinh Planalto hôm thứ Ba, ngày diễn ra cuộc bỏ phiếu quan trọng của quốc hội về một đề xuất cải cách hiến pháp được ông Bolsonaro ủng hộ vốn sẽ thêm biên lai in vào một số thùng phiếu điện tử của quốc gia (Ảnh: Eraldo Peres / A)
SÃO PAULO – Khi Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro tăng cường lời lẽ khoa trương phản đối hệ thống bầu cử của đất nước, các Giám mục đang lên tiếng phản đối điều mà họ nhận thấy như là “một sự xói mòn đối với nền dân chủ”.
Ông Bolsonaro đã vận động mạnh mẽ cho một sự thay đổi trong hệ thống bỏ phiếu của quốc gia Nam Mỹ này. Năm 1996, các lá phiếu giấy được thay thế bằng máy đếm phiếu. Mặc dù hầu hết người dân Brazil đều chưa bao giờ đặt câu hỏi về phương pháp này, ông Bolsonaro đã tuyên bố kể từ cuộc bầu cử vào năm 2018 rằng các máy đếm phiếu rất dễ bị gian lận.
Trong một số trường hợp, ông Bolsonaro cho biết rằng sẽ không có cuộc bầu cử vào năm tới nếu Brazil không áp dụng một hệ thống dựa trên “những lá phiếu được in có thể kiểm tra được”. Các đồng minh của ông trong các lực lượng vũ trang và trong Quốc hội đang lặp lại thông điệp của ông, và nhiều người trong phe đối lập cáo buộc họ đang tạo ra “bầu không khí phản dân chủ” với ý định khiến cuộc bầu cử năm 2022 không thể tổ chức.
Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy 52% đại cử tri dự định bỏ phiếu cho cựu Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva trong vòng hai của cuộc bầu cử năm 2022, so với 32% ủng hộ Tổng thống đương nhiệm Bolsonaro.
Ông Bolsonaro chủ yếu đã nhắm mục tiêu vào Thẩm phán Tòa án tối cao Luís Roberto Barroso, người cũng đứng đầu Tòa án bầu cử cấp cao. Thẩm phán Barroso đã liên tục bảo vệ các máy đếm phiếu và độ tin cậy của hệ thống hiện tại.
Tổng thống đương nhiệm Bolsonaro đã cáo buộc Thẩm phán Barroso vì đã bảo vệ “sự trở lại của hành vi trộm cắp, và trạng thái miễn tội thông qua gian lận bầu cử” khi đề cập đến ông Lula. Cựu Tổng thống Lula đã bị kết án trong các vụ án tham nhũng và đã thụ án 580 ngày tại một trại giam đặc biệt, nhưng một quyết định của Tòa án Tối cao đã hủy bỏ kết tội của ông.
Các cuộc tấn công của ông Bolsonaro nhắm vào Thẩm phán Barroso ngày càng trở nên thâm độc hơn. Vào ngày 6 tháng 8, ông Bolsonaro đã chỉ trích các thành viên của Tòa án Tối cao và gọi ông Barroso là “thằng chó đẻ”.
Vào ngày 4 tháng 8, Hội đồng Giám mục Quốc gia Brazil (CNBB) đã ký một lá thư với các tổ chức công dân khác bảo vệ Tòa án Bầu cử Thượng thẩm.
Lá thư gửi cho Thẩm phán Barroso đề cập rằng Brazil hiện đang phải đối mặt với “cuộc khủng hoảng chăm sóc sức khỏe lớn nhất” với hơn 550.000 ca tử vong do COVID-19 gây ra, nhưng “đã mất nhiều thời gian và sức lực trong nỗ lực phá hủy nền dân chủ”.
“Theo nghĩa này, lời đe dọa không tiến hành cuộc bầu cử năm 2022 nếu kết quả bỏ phiếu mâu thuẫn với lợi ích của những người nắm quyền là một hành vi vi phạm nghiêm trọng và không thể dung thứ được”, lá thư cho biết.
Các bên ký kết, bao gồm Hiệp hội Luật sư Brazil và Hiệp hội Báo chí Brazil, nhấn mạnh sự ủng hộ hoàn toàn của họ đối với hệ thống máy đếm phiếu và đồng thời cũng cho biết rằng “việc kích động sự hỗn loạn” và “kích thích các hành động độc tài” không phải là một dự án mang lại lợi ích cho người dân Brazil.
Theo Đức Giám mục Phụ tá Joaquim Mol Guimarães Địa phận Belo Horizonte, người đứng đầu Ủy ban Truyền thông Xã hội của CNBB, bức thư là một “biểu hiện thẳng thừng liên quan đến một yếu tố cụ thể, hệ thống bỏ phiếu của Brazil, vốn được công nhận trên toàn thế giới, ngoại trừ chính phủ và những người theo dõi nó”.
“Chẳng còn có thể nói lời nào. Quá trình xói mòn dân chủ tiếp tục tiến triển. Chúng tôi không thể chấp nhận rằng hệ thống bỏ phiếu đang bị đặt vấn đề. Nó đã rất chuẩn mực”, Đức Cha Guimarães phát biểu với Crux.
Đức Cha Guimarães nhấn mạnh rằng tuyên bố không đề cập “tên tuổi nhưng chỉ ra các nhóm đã hoạt động chống lại nền dân chủ”.
“Các nhóm dân sự và quân đội có liên hệ với chính phủ phải chịu trách nhiệm về phong trào này. Tuy nhiên, rõ ràng là Tổng thống phải có trách nhiệm lớn hơn, vì ông ấy dường như là bộ mặt của sự xói mòn dân chủ này”, Đức Cha Guimarães cho biết thêm.
Nhắc lại ý tưởng của bức thư, Đức Cha Guimarães nhấn mạnh rằng có thể tránh được hàng trăm nghìn trường hợp tử vong nếu như “các biện pháp chăm sóc văn minh” được chính phủ thực hiện ngay từ đầu đại dịch.
Đức Cha Guimarães cũng đã trích dẫn tỷ lệ đói nghèo ngày càng gia tăng ở Brazil và tác hại đối với hình ảnh quốc tế của đất nước này trong thời chính quyền hiện tại, điều này đã làm rạn nứt mối quan hệ với nhiều quốc gia khác.
Lời chỉ trích của vị Giám chức dường như là một tín hiệu cho thấy CNBB, hoặc ít nhất là một phần của Hội đồng Giám mục Brazil, đã sẵn sàng lên tiếng phản đối Tổng thống Bolsonaro.
Tuy nhiên, Thần học gia Leonardo Boff, một thành viên sáng lập của phong trào Thần học Giải phóng Mỹ Latinh mạnh mẽ một thời, cảnh báo rằng Giáo hội Brazil đã không còn nhiều sự liên quan đến xã hội trong các Triều đại Giáo hoàng của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II và Đức nguyên Giáo hoàng Benedict XVI.
“Cả hai đều không khích lệ những lời chỉ trích của các Giám mục đối với các cơ quan hành chính bảo thủ. Vì vậy, các Giám mục địa phương đã mất đi tầm quan trọng của họ. Ngày nay, thật không may, không có một tiếng nói tiên tri nào trong CNBB”, ông Boff phát biểu với Crux.
Ông Boff lập luận rằng CNBB đã mạnh mẽ lên tiếng bảo vệ nhân quyền trong vài năm qua, nhưng một số giám mục Brazil đã đứng về phía Tổng thống Bolsonaro do chương trình nghị sự xã hội bảo thủ của ông, đặc biệt liên quan đến quyền LGBT và các giá trị gia đình truyền thống.
“Tại thời điểm này, có một khoảng trống tiên tri [trong hàng Giám mục], điều gì đó làm giảm tầm quan trọng xã hội của những biểu hiện của các Giám mục can trường và của chính CNBB”, ông Boff nói.
Mặc dù tỷ lệ chấp thuận của Tổng thống đang giảm trong mọi phân khúc dân số, nhưng một số lượng đáng kể người Công giáo Brazil vẫn ủng hộ ông Bolsonaro, người thu hút nhiều sự ủng hộ đối với ông từ các nhà thờ Tin lành trong nước.
Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy 20% người Công giáo dự định bỏ phiếu cho ông vào năm 2022.
Vào thời điểm của sự phân cực chính trị và có thể có nguy cơ phá vỡ nền dân chủ, vai trò của “các Giám mục có uy tín” – mà theo ông Boff, không còn tồn tại ở Brazil – sẽ là nền tảng.
“Mong muốn của Tổng thống Bolsonaro là tổ chức một cuộc đảo chính. Tôi tin rằng những tháng tiếp theo sẽ rất ảm đạm, với khả năng của các vụ đổ máu do những người ủng hộ ông Bolsonaro dưới quyền chỉ huy của ông gây ra. Điều đó có thể tạo ra một cuộc nổi dậy của quần chúng với quy mô lớn có thể dẫn đến việc từ chức của ông ấy”, Thần học gia Boff tuyên bố.
Tổng thống Bolsonaro đã mất một cuộc bỏ phiếu quan trọng tại Quốc hội vào ngày 10 tháng 8, khi một đề xuất yêu cầu biên lai in từ một số thùng phiếu điện tử không được thông qua.
Minh Tuệ (theo Crux)
