Có những dấu hiệu cho thấy sự gia tăng những căng thẳng giữa chính phủ Ba Lan và hàng giáo phẩm của Giáo hội
Đứng trên một bục giảng ngoài trời tại một vị trí linh thiêng nhất của Giáo hội Công giáo La Mã tại Ba Lan, nhà lãnh đạo hàng đầu quốc gia này đã gửi một thông điệp tới tổng thống và thủ tướng đang an tọa trước mặt mình: Ba Lan cần phải tỏ lòng trắc ẩn đối với những người tị nạn và đồng thời phải tôn trọng Hiến pháp của mình.
Những lời phát biểu của Đức Tổng Giám mục Wojciech Polak đã được nhiều người dân Ba Lan hiểu như là những lời chỉ trích đối với các nhà lãnh đạo bảo thủ của đất nước này.
Những lời khiển trách của Đức TGM Polak, cùng với những lời nhận xét không tán thành từ các nhà lãnh đạo tôn giáo khác nơi quê hương của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, cho thấy rằng Giáo hội Công giáo vốn có một tầm ảnh hưởng lớn tại nước này cần phải chỉnh sửa lại đường lối của các chính trị gia đang điều hành nước này.
Những lời chỉ trích của Giáo hội, cho đến nay về mặt ngoại giao, đặt ra câu hỏi về việc liệu đảng Luật pháp và Công lý hiện đang cầm quyền nước này có thể có nguy cơ mất đi sự ủng hộ rộng rãi của các tín hữu ở một quốc gia nơi mà cứ 10 công dân thì 9 người đã là người Công giáo.
“Chúng ta cần phải cởi mở, động lòng trắc ẩn và sẵn sàng giúp đỡ những người nghèo khổ nhất, những người yếu đuối và bị bách hại, những người di cư và những người tị nạn”, Đức TGM Polak chia sẻ trong một Thánh lễ được cử hành tại Đền Đức Mẹ Jasna Gora tại thành phố Czestochowa nhằm tôn vinh các mối quan hệ giữa nhà nước và Giáo hội. “Chúng ta cần phải tôn trọng trật tự xã hội hơn là hủy diệt nó một cách vô tư lự”.
Một vị Giám mục nổi bật khác, Đức Cha Tadeusz Pieronek, gần đây cũng đã lên tiếng cáo buộc các nhà lãnh đạo vì đã “vi phạm Hiến pháp” một cách có ý thức khi họ sửa đổi hệ thống tư pháp. Ngài gọi đó là “một sự hèn hạ”.
Đảng Luật pháp và Công lý lên nắm quyền vào năm 2015 nhờ một phần sự hỗ trợ của Giáo hội. Các linh mục giáo xứ ở các thị trấn nhỏ và các làng mạc đã dùng các bài giảng của mình để giúp đỡ đảng này trong chiến dịch tranh cử của họ bằng cách ca ngợi những giá trị mà đảng này ủng hộ.
Cũng vậy, cha Tadeusz Rydzyk, một linh mục có đầu óc kinh doanh, người điều hành một mạng lưới truyền thanh có ảnh hưởng, cũng đã ủng hộ cho đảng này. Chính phủ trợ cấp cho mạng lưới này và các bộ trưởng nội các thường xuất hiện trên đài Radio Maryja.
Vào thời đỉnh cao cuộc khủng hoảng của những người nhập cư ở Châu Âu, xảy ra trong chiến dịch bầu cử năm 2015 của Ba Lan, nhà lãnh đạo Đảng Luật pháp và Công lý, ông Jaroslaw Kaczynski, đã ủng hộ thái độ chống lại những người di cư, đồng thời cho biết rằng những người di cư gây ra những mối đe doạ bởi vì họ có thể mang theo “những loại ký sinh trùng và động vật nguyên sinh”, một bình luận chỉ trích việc kích động chủ nghĩa bài ngoại.
Chuyến viếng thăm vào năm 2016 của ĐTC Phanxicô đã không làm lay động chính quyền Ba Lan khỏi việc từ chối không thể khuất phục trong việc không đón nhận những người tị nạn hay những người nhập cư. Thủ tướng Beata Szydlo, mẹ của một vị linh mục, thường nhấn mạnh rằng Ba Lan đã trợ giúp những người tị nạn về mặt tài chính và y tế ở các trung tâm bên ngoài châu Âu, gần với quê hương của họ.
Hàng giáo phẩm Giáo hội một lần nữa lại bước vào lĩnh vực chính trị vào tuần trước. Với ngôn từ dịu dàng vốn không ít bày tỏ sự không hài lòng, năm vị Giám mục đã phản đối yêu cầu đổi mới của chính phủ Ba Lan đối với việc bồi thường chiến tranh đối với cuộc Thế chiến II từ Đức. Việc chiếm đóng của Đức quốc xã đã giết hại gần một phần năm dân số Ba Lan trong chiến tranh và khiến cho đất nước bị tàn phá nặng nề.
Các Giám mục nhấn mạnh rằng “các quyết định thiếu sáng suốt và những lời phát ngôn khinh suất” có thể dễ dàng phá huỷ sự hòa giải đã giành được một cách vô cùng khó khăn giữa Ba Lan và Đức. Các Giám mục cũng nhắc lại việc những người Đức đã giúp đỡ cho Ba Lan trong những ngày đen tối nhất của chủ nghĩa cộng sản.
Đức Tổng Giám mục Stanislaw Gadecki, người đứng đầu Hội đồng Giám mục Ba Lan, cũng đã tiến hành một cuộc tranh luận về chính trị liên quan đến những nỗ lực cải tổ hệ thống pháp lý của đảng cầm quyền. Đức TGM Gadecki đã ngỏ lời cảm ơn Tổng thống Andrzej Duda vì đã phủ quyết hai đạo luật do chính phủ đưa ra mà Ngài cho là quá khắc nghiệt.
Nhà khoa học chính trị của Đại học Warsaw, bà Anna Materska-Sosnowska, cho biết những lời phát biểu mạnh mẽ bất thường của Đức TGM Polak trong Thánh Lễ có thể làm lu mờ một số cử tri, nhưng hiệu quả sẽ chỉ trở nên rõ ràng trong các cuộc bầu cử địa phương trong năm tới và cuộc bầu cử nghị viện vào năm 2019.
Tuy nhiên, Kazimierz Kik, chuyên gia phân tích chính trị của Đại học Jan Kochanowski giải thích những lời lẽ của Đức TGM Polak như một lời khiển trách thân thiện và đồng thời biểu lộ mối quan tâm vốn có thể đảo ngược lại lòng tin của công chúng đối với các nhà lãnh đạo.
Những lời lẽ của Đức TGM Polak cho thấy “Giáo hội luôn luôn đồng hành với chính phủ, chứ không hề chống lại chính phủ và đồng thời cảnh báo họ vào đúng thời điểm để chống lại việc rơi quá xa vào một tình huống xung đột”, giống như sự xa cách của EU với những người di cư, ông Kik nói.
Câu hỏi đặt ra là liệu các cơ quan chức năng có chú ý đến lời cảnh báo này hay không.
Một số người dân Ba Lan đã không mong đợi những lời chỉ trích từ phía Giáo hội để rồi gây ra những sự tổn thất quá lớn đối với đảng cầm quyền.
“Người dân ở các thị trấn nhỏ sẽ tiếp tục lắng nghe các linh mục giáo xứ địa phương của họ, phần lớn trong số đó là những người ca ngợi chính phủ”, Andrzej Kaminski, 77 tuổi, một kỹ sư về hưu cho biết. “Hàng giáo phẩm của Giáo hội thì lại quá xa vời và các linh mục địa phương hiện diện ngay đây, cùng với họ”.
Minh Tuệ chuyển ngữ
