Các đại biểu của Thượng Hội đồng trong các nhóm nhỏ lắng nghe sự hướng dẫn của Đức Thánh Cha Phanxicô vào ngày 4 tháng 10 năm 2023 cho những tuần sắp tới (Ảnh: Daniel Ibáñez/EWTN News)
Thượng Hội đồng về Hiệp hành tại Vatican đã có một buổi ra mắt khác vào tuần này, khi cuộc họp chuyển từ hoạt động nhóm theo các nhóm nhỏ sang một phiên họp toàn thể – một trong những “Congregationes Generales” (Đại hội đồng) chính thức. Cuối cùng, trong một khoảng thời gian, các nhà báo sẽ có thể theo dõi được các bài phát biểu và diễn biến thực tế trong hội trường.
Một bài phát biểu quan trọng là lời phát biểu của Đức Hồng Y Jean-Claude Hollerich trong vai trò Tổng tường trình viên, được đưa ra ở cuối phần thảo luận của mỗi phần của tài liệu.
Báo cáo tiếp theo – được gọi là “phần trình bày” trong lịch trình của Thượng Hội đồng – dự kiến vào ngày 13 tháng 10, và một báo cáo khác sẽ diễn ra vào ngày 18 tháng 10. Có khả năng những báo cáo này cũng sẽ được phát trực tiếp.
Tuần này mở ra với những bài phát biểu mới nhưng cũng có những chủ đề về những ảnh hưởng tiềm tàng từ bên ngoài, việc tìm kiếm sự hiệp thông hiệp hành, và những lời thì thầm về việc cải cách vang vọng khắp các hội trường Vatican.
Chương trình nghị sự đang diễn ra?
Người ta vẫn còn lo ngại về khả năng các nhóm gây áp lực có thể làm ảnh hưởng đến tiến trình của Thượng Hội đồng. Hầu như không phải ngẫu nhiên mà thứ Sáu tuần trước, Đức Hồng Y Fridolin Ambongo Besungu, Tổng Giám mục Địa phận Kinshasa, đã tuyên bố trong một cuộc họp báo rằng không ai mang theo các chương trình nghị sự cá nhân của mình chứ đừng nói đến việc cố gắng áp đặt chúng lên người khác. “Không có chương trình nghị sự; tất cả chúng ta đều là anh chị em”, vị Giám chức người châu Phi nhắc lại.
Vị Hồng Y người Congo cũng cho biết kết quả của quá trình này sẽ “được mọi người hoan nghênh như là thánh ý của Thiên Chúa”.
Bất kỳ suwj đề cập nào đến việc tìm kiếm sự hiệp thông tại Thượng Hội đồng đều không có gì đáng ngạc nhiên: Đó là một điệp khúc phổ biến trong nhiều cuộc trò chuyện bên lề, gợi lên cảm giác giống như déjà vu – hoặc một sự quay trở lại quá khứ.
Trước năm 2014, thuật ngữ “sự đồng thuận Thượng Hội đồng” là thuật ngữ phổ biến trong ngày, với việc các tài liệu phải được bỏ phiếu theo từng đoạn. Việc không có được đa số 2/3 phiếu đã dẫn đến việc từ chối công bố các tài liệu, một thực tiễn nhằm thúc đẩy sự hiệp thông nhằm tránh sự chia rẽ.
Trong nỗ lực đạt được sự minh bạch rõ ràng, Đức Thánh Cha Phanxicô trước đây đã liên tục tiết lộ tất cả các hình thức tài liệu chung kết và việc kiểm phiếu. Tuy nhiên, Thượng Hội đồng này sẽ chọn đi theo một con đường khác.
Thay vì một tài liệu chung kết, một tài liệu tóm tắt sẽ được phê duyệt, việc phê duyệt tài liệu này phụ thuộc nhiều hơn vào việc tường thuật lại chung kinh nghiệm của Thượng Hội đồng thay vì các chương cụ thể.
Đến tháng 10 năm 2024, sự tán thành của đại hội đồng đối với văn bản chung kết có thể đảo ngược tài liệu tóm tắt.
Điều gì đang bị đe dọa trong tuần này?
Nhiều dự đoán xung quanh những gì đã diễn ra vào chiều thứ Hai, khi ủy ban Thượng Hội đồng được chỉ định soạn thảo tài liệu tóm tắt sẽ bỏ phiếu. Những kết quả này – tiết lộ danh tính của các thành viên ủy ban – có thể cung cấp một cái nhìn sơ lược về cách thức xây dựng tài liệu hoặc ít nhất gợi ý về lối diễn đạt tổng thể của các bài thuyết trình và do đó, của toàn bộ Thượng Hội đồng.
Theo lịch chính thức, hai điểm chính trong Instrumentum Laboris, Tài liệu Làm việc, sẽ được thảo luận trong tuần này:
– Phần B1: “Làm thế nào chúng ta có thể trở thành dấu chỉ và công cụ đầy đủ hơn của sự kết hiệp với Thiên Chúa và sự hiệp nhất của loài người?”
– Phần B2: “Tinh thần đồng trách nhiệm đối với việc truyền giáo” với câu hỏi trọng tâm: “Làm thế nào để chia sẻ nhiệm vụ và ân sủng trong việc phục vụ Tin Mừng?”
Các nhóm làm việc nhỏ – “circoli minori” – dự kiến trình bày các phát biểu đóng góp của họ vào ngày 11 tháng 10, sau đó hoàn thiện và gửi báo cáo của họ cho Tổng thư ký vào ngày 12 tháng 10.
Quá trình lên đến đỉnh điểm trong một buổi chiều rảnh rỗi dành cho một cuộc hành hương, có lẽ là đến khu hầm mộ La Mã. Từ ngày 13 tháng 10 trở đi, phần B2 của Tài liệu Làm việc sẽ được xem xét kỹ lưỡng.
Hai buổi chiều trong tuần này được dành cho “cuộc trò chuyện trong Thánh Thần”, được mô tả là thời gian phân định chung của Thượng Hội đồng. Được nêu trong các phần 37 đến 39 của Tài liệu Làm việc, quá trình này bao gồm ba giai đoạn: sự thận trọng sâu sắc trước khi phát biểu trước đại hội đồng, thinh lặng và cầu nguyện để cộng hưởng với những yêu cầu của những người khác, và một phiên họp để xác định các vấn đề chính và tạo nên sự đồng thuận chung.
“Cuộc đối thoại trong Chúa Thánh Thần” nhằm mục đích tạo ra một tài liệu thể hiện sự đồng thuận và tinh thần chung. Liệu mục tiêu này có được đáp ứng hay không vẫn chưa được biết. Việc Đức Hồng Y Hollerich đã gợi ý về lộ trình cho năm tiếp theo hàm ý rằng hiện tại nên hết sức thận trọng.
Đến năm sau, những “cuộc trò chuyện” này có thể tập trung vào các chủ đề cụ thể với trọng tâm rõ ràng hơn, mặc dù đó vẫn chỉ là địa điểm suy đoán.
Một chương trình cải cách nằm ngoài Thượng Hội đồng?
Vào thời điểm khai mạc Thượng Hội đồng, sự nhấn mạnh vào tính bảo mật – được bày tỏ bởi Đức Thánh Cha Phanxicô, Đức Hồng y Mario Grech và Đức Hồng y Hollerich – cho thấy mối quan ngại đối với các chương trình nghị sự do truyền thông điều khiển. Tuy nhiên, rõ ràng có những nỗ lực đang được tiến hành trong tuần này bởi một số nhóm lợi ích nhằm thúc đẩy chương trình nghị sự tương ứng của họ, với hy vọng thay đổi bản chất của Giáo hội Công giáo.
Các nhà cải cách tự bổ nhiệm đang chủ trì một hội nghị mang tên “Spirit Unbounded” (Tinh thần không giới hạn), dự kiến diễn ra từ ngày 8 đến ngày 14 tháng 10 và có thể truy cập trực tuyến. Hai tài liệu đóng khung sự kiện này là “Văn bản Bristol” và một đề xuất hiến pháp cho Giáo hội Công giáo.
Khám phá Văn bản Bristol cho thấy một chương trình nghị sự rõ ràng: Tài liệu miêu tả Giáo hội như một thực thể “thế tục”, kêu gọi “các cơ cấu dân chủ ở mọi cấp độ”, ủng hộ Giáo luật phù hợp với Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền và kêu gọi cải tổ mục vụ phụng vụ.
Tương tự như vậy, đề xuất hiến pháp cho Giáo hội Công giáo mang âm hưởng thế tục khi nó phác họa một hiến pháp do con người soạn thảo. Tuy nhiên, nó tái khẳng định Tin Mừng là tài liệu tham khảo hàng đầu cho mọi Kitô hữu.
Việc thúc đẩy một Giáo hội dân chủ hóa là điều quen thuộc với các nhà quan sát Con đường Công nghị Đức và các sáng kiến khác.
Chương trình cũng liệt kê nhà thần học Rafael Luciani, một trong những chuyên gia/điều phối viên của Thượng Hội đồng. Thần học gia Luciani đã nhiều lần nhấn mạnh quan điểm của mình rằng các cơ cấu của Giáo hội cần một cuộc đại tu mang tính hiệp hành.
Chương trình có sự góp mặt của nhà thần học giải phóng gây tranh cãi Leonardo Boff và cựu Tổng thống Ireland Mary McAleese. Bà đã sử dụng ngôn ngữ mạnh mẽ để chỉ trích Giáo hội Công giáo, sử dụng những cách diễn đạt như “kênh kỳ thị người đồng tính” và cho rằng việc rửa tội cho trẻ sơ sinh là hành vi vi phạm nhân quyền.
Một diễn giả khác là Cherie Blair, phu nhân của cựu Thủ tướng Anh Tony Blair. Chủ đề của bà là thái độ và Giáo huấn của Giáo hội Công giáo về phụ nữ.
Cả bên trong lẫn bên ngoài hội trường Thượng Hội đồng, câu hỏi trong tâm trí nhiều người trong tuần này sẽ là: Liệu hội nghị diễn ra song song với Thượng Hội đồng này có biểu thị một sự huy động các nhóm gây áp lực, hay đó là một nỗ lực nhằm gây ảnh hưởng đến các cuộc thảo luận trên các phương tiện truyền thông mà không có hy vọng thay đổi quỹ đạo của Thượng Hội đồng?
Minh Tuệ (theo CNA)
