Bức tượng Chúa Kitô Phục sinh nhuốn máu trong vụ đánh bom xảy ra tại Sri Lanka vào năm 2019
ROME – Tổ chức từ thiện thuộc Giáo hoàng cho biết rằng ít nhất 2/3 dân số thế giới sống ở các quốc gia nơi tự do tôn giáo không được đề cao, và nhóm tôn giáo bị đàn áp nhiều nhất là các Kitô hữu.
Báo cáo về Tự do Tôn giáo năm 2021 của Tổ chức Việc trợ các Giáo hội Đau khổ (ACN) cho thấy khoảng 5,2 tỷ người sống ở các quốc gia có những vi phạm nghiêm trọng đối với tự do tôn giáo, bao gồm ba trong số các quốc gia đông dân nhất thế giới: Trung Quốc, Ấn Độ và Pakistan. Ở hầu hết các quốc gia này, các nhóm thiểu số tôn giáo là đối tượng bị nhắm mục tiêu nhiều nhất, và trong những năm gần đây, cuộc đàn áp dựa trên đức tin của các chính phủ độc tài ngày càng gia tăng.
Báo cáo cũng nhấn mạnh và tố cáo sự gia tăng của vấn đề bạo lực tình dục được sử dụng như một vũ khí chống lại các nhóm thiểu số tôn giáo – tội ác đối với phụ nữ và trẻ em gái bị bắt cóc, hãm hiếp và bị buộc phải chuyển sang tôn giáo khác.
Việc đề cao quyền tối thượng về sắc tộc và tôn giáo ở một số quốc gia Hindu và Phật giáo ở châu Á đã dẫn đến sự áp bức hơn nữa đối với các nhóm thiểu số, thường khiến các thành viên của họ trở thành những công dân hạng hai trên thực tế. Theo báo cáo, Ấn Độ là ví dụ cực đoan nhất, nhưng các chính sách tương tự được áp dụng ở Pakistan, Nepal, Sri Lanka, Myanmar và những nước khác.
Đức Hồng Y Mauro Piacenza, Chủ tịch quốc tế của Tổ chức ACN bảo vệ tầm quan trọng của tự do tôn giáo như một khía cạnh cố hữu của phẩm giá con người, đồng thời nhấn mạnh rằng “nó không thể bị chà đạp vì bất kỳ lý do gì, không phải bởi bất kỳ chính phủ nào, cũng không phải bởi bất kỳ chính sách chính trị hay bất kỳ chương trình nghị sự cụ thể nào”.
Trước khi phát hành báo cáo hôm thứ Ba, Đức Hồng Y Piacenza cho biết rằng tự do tôn giáo chứa đựng trong đó “hạt nhân của tất cả các quyền tự do, vì nó liên quan đến lương tâm con người và do đó liên quan đến phẩm giá của mỗi con người. Do đó, nó có thể không bị vi phạm dưới bất kỳ hình thức nào”.
“Tuy nhiên, thật đáng tiếc, bất chấp các sáng kiến – mặc dù quan trọng – của Liên Hợp Quốc và việc bố trí các Đại sứ về tự do tôn giáo, cho đến nay, phản ứng của cộng đồng quốc tế đối với vấn đề bạo lực dựa trên tôn giáo và việc đàn áp tôn giáo nói chung, có thể được coi là quá muộn”, ông Thomas Heine-Geldern, Chủ tịch điều hành của Tổ chức Viện trợ các Giáo hội Đau khổ Quốc tế, viết.
“Đằng sau các cuộc xung đột bạo lực, cho dù ở Syria, Yemen, Nigeria, Cộng hòa Trung Phi hay Mozambique – chỉ đề cập đến một số quốc gia – là những kẻ trong bóng tối, những người thao túng niềm tin sâu sắc nhất của nhân loại, đã công cụ hóa tôn giáo trong việc tìm kiếm quyền lực”, ông Heine-Geldern viết trong phần giới thiệu của báo cáo.
Báo cáo cho thấy tôn giáo bị đàn áp nhiều nhất là Kitô giáo.
Báo cáo năm 2021 là ấn bản thứ 15 của Báo cáo về Tự do Tôn giáo Thế giới của Tổ chức Việc trợ các Giáo hội Đau khổ, được thực hiện hai năm một lần. Báo cáo này được xuất bản bằng tiếng Anh, Pháp, Đức, Ý, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha. Với hơn 800 trang, ấn phẩm đã có nhiều thay đổi kể từ lần đầu tiên được xuất bản thành tập sách vào năm 1999.
Báo cáo bao gồm các nghiên cứu điển hình đưa ra các số liệu thống kê như Chile: Việc đốt phá các nhà thờ; Nigeria: Vụ bắt cóc hàng loạt học sinh; Pakistan: Bạo lực tình dục và cưỡng bức cải đạo.
Trong số nhiều phát hiện của báo cáo là sự cực đoan hóa lục địa châu Phi, đặc biệt là ở khu vực cận Sahara và Đông Phi, nơi đã có sự gia tăng đáng kể về sự hiện diện của các nhóm thánh chiến. Các hành vi vi phạm tự do tôn giáo – bao gồm cả sự ngược đãi cực đoan như giết người hàng loạt – hiện đang xảy ra ở 42% tất cả các quốc gia châu Phi, bao gồm Burkina Faso, Cameroon, Chad, Comoros, Cộng hòa Dân chủ Congo, Mali và Mozambique.
Tuy nhiên, sự cực đoan hóa này không chỉ ảnh hưởng đến lục địa châu Phi: Báo cáo theo dõi sự gia tăng của các mạng lưới Hồi giáo xuyên quốc gia trải dài từ châu Phi cận Sahara đến Comoros ở Ấn Độ Dương, và đến Philippines ở Biển Đông, với mục đích tạo ra cái được gọi là “đế chế Hồi giáo xuyên lục địa”.
“Cái gọi là tổ chức Nhà nước Hồi giáo và Al-Qaeda, với sự bảo trợ về ý thức hệ và vật chất từ Trung Đông, liên kết và cực đoan hóa hơn nữa, các dân quân vũ trang địa phương để thành lập các ‘tỉnh caliphate’ dọc theo Xích đạo; một hình lưỡi liềm của bạo lực thánh chiến trải dài từ Mali đến Mozambique ở châu Phi cận Sahara, đến Comoros ở Ấn Độ Dương và đến Philippines ở Biển Đông”, báo cáo cho biết.
Ngoài ra, báo cáo còn nói về một “đế chế Hồi giáo trên không gian mạng” (cyber-caliphate) với phạm vi tiếp cận toàn cầu, vốn đã trở thành một công cụ để tuyển dụng trực tuyến và sự cực đoan hóa ở phương Tây, với những kẻ khủng bố sử dụng công nghệ kỹ thuật số để tuyển dụng, cực đoan hóa và tấn công.
Trong số “những phát hiện chính” được liệt kê trong báo cáo, có ba kết quả đặc biệt nổi bật. Thứ nhất, phương Tây đã “loại bỏ các công cụ làm giảm cực đoan hóa”, chẳng hạn như ngừng giáo dục tôn giáo ở nhiều quốc gia, mặc dù các chính phủ thừa nhận rằng việc giảng dạy các tôn giáo trên thế giới làm giảm sự cực đoan hóa vì nó làm gia tăng sự hiểu biết về tôn giáo trong giới trẻ.
Thứ hai, ngày càng có nhiều “sự ngược đãi lịch thiệp”, hay điều mà Đức Thánh Cha Phanxicô gọi là sự gia tăng các chuẩn mực văn hóa mới quy định các tôn giáo “làm lu mờ lương tâm của cá nhân hoặc đưa họ vào nhữngranh giới khép kín của các Nhà thờ, các Giáo đường Do Thái hoặc các Đền thờ Hồi giáo”. Báo cáo lập luận rằng các luật mới này dẫn đến quyền tự do lương tâm và tôn giáo của một cá nhân xung đột với nghĩa vụ tuân thủ luật pháp. Theo báo cáo, sự ngược đãi lịch thiệp này là một thực tế ở một số quốc gia phương Tây, nơi mà quyền được phản đối theo lương tâm dựa trên cơ sở tôn giáo đối với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe liên quan đến các vấn đề về phá thai và an tử không còn được bảo vệ một cách có ý nghĩa trong luật pháp, và đặc biệt là những sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học thuộc tôn giáo ngày càng bị từ chối tiếp cận với một số ngành nghề nhất định. Tương tự như vậy, các trường tôn giáo ngày càng khó tuân giữ các đặc tính tôn giáo của riêng họ.
Thứ ba, báo cáo nhấn mạnh động lực mới của Vatican trong việc thúc đẩy đối thoại liên tôn, một sáng kiến được dẫn đầu bởi Đức Thánh Cha Phanxicô, người vào năm 2019 đã đồng ký tuyên bố về “Tinh thần Huynh đệ Nhân loại vì Hòa bình thế giới và Việc cùng nhau Chung sống” với Đại Imam Ahamad Al-Tayyib của Đại học Hồi giáo Al-Azar, thủ lĩnh của thế giới Hồi giáo Dòng Sunni.
Sự đàn áp theo khu vực
Khi nói đến châu Phi, câu hỏi đặt ra không phải là liệu châu lục này có phải là chiến trường tiếp theo chống lại các tay súng Hồi giáo hay không, mà là khi nào sẽ có đủ số nhân mạng mất đi và các gia đình phải di dời để khiến cộng đồng quốc tế phải hành động? Con số đã lên tới hàng trăm nghìn người thiệt mạng và hàng triệu người phải di dời.
Theo báo cáo năm 2021, châu Phi cận Sahara đã chín muồi cho sự xâm nhập của các hệ tư tưởng Hồi giáo.
“Do nhiều thế hệ đói nghèo, tham nhũng, bạo lực cộng đồng đã tồn tại từ trước giữa những người chăn nuôi gia súc và những nông dân về quyền đất đai (ngày càng trầm trọng hơn do hậu quả của vấn đề biến đổi khí hậu) và cấu trúc nhà nước yếu kém, khu vực này đã trở thành nơi sản sinh ra những thanh thiếu niên bị gạt ra bên lề xã hội và nhụt chí”, báo cáo lưu ý. “Điều này đến lượt nó đã trở thành một cơ hội tuyển dụng cho những kẻ cực đoan, những kẻ săn mồi họ với những lời hứa hẹn về sự giàu có, quyền lực và lật đổ các nhà chức trách tham nhũng”.
Ở Mỹ Latinh và Caribe, vị thế trổi vượt của Kitô giáo không có gì đảm bảo rằng tự do tôn giáo được duy trì. Các vụ vi phạm nghiêm trọng nhất về tự do tôn giáo xảy ra ở các quốc gia có ky lục đáng ngờ về việc tôn trọng nhân quyền và dân chủ, bao gồm Cuba, Nicaragua và Venezuela.
“Các chính phủ này bày tỏ thái độ thù địch và gây hấn đối với các Nhà thờ Kitô giáo – cả Công giáo và không Công giáo – khi các nhà lãnh đạo tôn giáo tố cáo tình trạng tham nhũng, và các chính sách xã hội và chính trị được hiểu là có hại cho thiện ích chung”, báo cáo lập luận.
Một Linh mục và một Nữ tu cầu nguyện trong nhà nguyện Máu Thánh Chúa Kitô thuộc Nhà thờ Chính Tòa Managua, Nicaragua, ngày 31 tháng 7 năm 2020, sau khi nhà nguyện bị phá hủy trong một vụ tấn công đốt phá (Ảnh: Oswaldo Rivas / Reuters)
Khu vực Trung Đông-Bắc Phi đi từ Pakistan ở Nam Á đến Morocco ở tây bắc châu Phi. Khu vực xuyên lục địa này là nơi sinh sống của hơn 6% dân số thế giới, bao gồm nhiều nhóm văn hóa và sắc tộc khác nhau.
Nơi sản sinh ra các tôn giáo độc thần lớn trên thế giới – Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo – những quốc gia này bao gồm hơn 20% dân số theo Hồi giáo trên thế giới và 60% trữ lượng dầu mỏ của thế giới: Hai thực tế mà theo báo cáo, khiến nơi đây trở thành một khu vực toàn có tầm ảnh hưởng cầu hùng mạnh trong lĩnh vực chính trị và tôn giáo.
“Một số quốc gia trong lĩnh vực này đã trải qua những thay đổi tích cực về chính trị và xã hội trong giai đoạn đang được xem xét, nhưng đã dừng lại ở việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền”, báo cáo lưu ý. “Môi trường pháp lý và xã hội cho thấy sự miễn cưỡng phải thay đổi, vì các luật lệ và thực tiễn phân biệt đối xử, chủ yếu chống lại những người không theo đạo Hồi, vẫn tiếp tục diễn ra”.
Báo cáo lưu ý rằng tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo hiện đang suy yếu nhưng chưa bị tiêu diệt, và mặc dù các tội ác khủng khiếp do các nhóm thánh chiến gây ra đã ít hơn trong hai năm qua, nhưng chủ nghĩa cuồng tín Hồi giáo có vũ trang vẫn là mối bận tâm đáng kể về quân sự.
Minh Tuệ (theo Crux)
