Nghiên cứu mới nhất của Pew công bố ngày 5 tháng 6 năm 2025 cho thấy mặc dù Kitô giáo vẫn là tôn giáo lớn nhất thế giới, thì sự phát triển của Hồi giáo đã vượt xa mọi tôn giáo trong suốt một thập kỷ (Ảnh: Arthimedes/ Shutterstock)
Mặc dù Kitô giáo vẫn là tôn giáo lớn nhất thế giới trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2020, một nghiên cứu mới đây của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy số tín đồ Hồi giáo đã gia tăng nhanh hơn tất cả các tôn giáo khác trong cùng khoảng thời gian này.
Báo cáo vừa được công bố với tựa đề “Bối cảnh tôn giáo toàn cầu đã thay đổi ra sao từ năm 2010 đến 2020″ bao gồm dữ liệu thu thập từ hơn 2.700 nguồn khác nhau, như điều tra dân số quốc gia, các cuộc khảo sát nhân khẩu học và sổ đăng ký dân cư. Một số ước tính trong báo cáo dựa trên dữ liệu của năm 2020 nhưng chỉ được công bố muộn vào năm 2024 do đại dịch COVID-19 khiến ít nhất 65 quốc gia bị trì hoãn điều tra dân số.
Báo cáo khảo sát 201 quốc gia và tập trung vào bảy nhóm tôn giáo chính: Kitô giáo, Hồi giáo, Ấn giáo, Phật giáo, Do Thái giáo, người thuộc các tôn giáo ít được biết đến khác, và những người không liên kết với bất kỳ tôn giáo nào.
Theo báo cáo, tổng số Kitô hữu trên toàn cầu đã tăng thêm 122 triệu người từ năm 2010 đến năm 2020, trong khi số tín đồ Hồi giáo tăng đến 327 triệu — “nhiều hơn tổng số gia tăng của tất cả các tôn giáo khác cộng lại”. Dân số Kitô giáo toàn cầu vào năm 2020 là 2,3 tỷ người, trong khi dân số Hồi giáo đạt 2 tỷ người.
Ngoài người Hồi giáo, nhóm duy nhất khác gia tăng tỷ lệ so với dân số toàn cầu là những người tự nhận mình không thuộc tôn giáo nà, thường được gọi là người vô thần hoặc không tôn giáo.
Báo cáo gọi hiện tượng này là “đáng chú ý”, bởi vì những người không tôn giáo thường có độ tuổi cao hơn và tỷ lệ sinh thấp hơn, vốn là những yếu tố khiến họ ở vào thế “bất lợi” trong tăng trưởng dân số.
Tuy nhiên, đến cuối năm 2020, nhóm “người vô thần hoặc không tôn giáo” đã chiếm 24,2% dân số toàn cầu, trở thành nhóm lớn thứ ba trong nghiên cứu, chỉ sau các Kitô hữu và người Hồi giáo.
Theo báo cáo, “việc nhiều người từ bỏ căn tính tôn giáo sau khi được nuôi dưỡng trong môi trường Kitô giáo” là nguyên nhân chính khiến nhóm không tôn giáo tăng nhanh hơn nhóm có tôn giáo trong thập niên vừa qua. Sau Kitô giáo, Phật giáo là tôn giáo mất đi số tín đồ lớn thứ hai do hiện tượng cải đổi tôn giáo.
Hoa Kỳ là một trong nhiều quốc gia có tỷ lệ lớn dân số Kitô giáo trở thành người không tôn giáo trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2020. Tuy nhiên, Pew lưu ý rằng các dữ liệu kể từ năm 2020 cho thấy sự suy giảm này đã có dấu hiệu chững lại. Tính đến năm 2020, Hoa Kỳ có dân số không theo tôn giáo lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc.
Các cộng đồng Kitô giáo tiếp tục phát triển mạnh mẽ ở Châu Phi cận Sahara (Ảnh: AFP)
Xét về phân bố khu vực, vùng Hạ Sahara châu Phi hiện là nơi sinh sống của phần lớn Kitô hữu toàn cầu, với 30,7% sống tại khu vực này tính đến năm 2020. Đây là sự thay đổi đáng kể so với năm 2010, khi 24,8% Kitô hữu sống tại Hạ Sahara châu Phi và 25,8% — lúc đó là tỷ lệ lớn nhất — sống tại châu Âu.
Báo cáo cho rằng sự thay đổi này là do cả việc gia tăng dân số tự nhiên tại Hạ Sahara và “hiện tượng rời bỏ Kitô giáo trên diện rộng tại Tây Âu”. Báo cáo nhấn mạnh: “Đây là sự thay đổi địa lý lớn kể từ đầu thế kỷ XX, khi Kitô hữu tại Hạ Sahara chỉ chiếm 1% dân số Kitô giáo toàn cầu, còn hai phần ba số Kitô hữu sống tại châu Âu”.
Trên thực tế, Kitô giáo là tôn giáo chứng kiến sự thay đổi đáng kể nhất ở nhiều quốc gia hơn bất kỳ tôn giáo nào khác, với tỷ lệ sụt giảm trong dân số tại tất cả các quốc gia, trừ Mozambique, nơi tỷ lệ Kitô hữu tăng thêm 5 điểm phần trăm.
Báo cáo cũng ghi nhận sự thay đổi trong phân bố địa lý của người Do Thái: 45,9% hiện sống tại khu vực Trung Đông-Bắc Phi, trong khi 41% sống tại Bắc Mỹ. Vào năm 2010, phần lớn người Do Thái sống tại Bắc Mỹ. Sự chuyển dịch này phần lớn do dân số Israel tăng từ 5,8 triệu lên 6,8 triệu nhờ di cư và sự gia tăng tự nhiên trong vòng 10 năm.
Dù dân số Hồi giáo toàn cầu tăng mạnh nhất, báo cáo lưu ý rằng chỉ có rất ít quốc gia chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong tỷ lệ người Hồi giáo trong dân số của họ. Nguyên nhân là do sự tăng trưởng chủ yếu diễn ra tại những quốc gia mà Hồi giáo đã là tôn giáo chính. Tăng trưởng dân số Hồi giáo phần lớn được quy cho tỷ lệ sinh cao.
Ấn giáo là nhóm tôn giáo lớn thứ tư tính đến năm 2020, tăng khoảng 12% so với năm 2010. Mức tăng đáng chú ý nhất là tại khu vực Trung Đông-Bắc Phi, nơi dân số theo Ấn giáo tăng lên 3,2 triệu người — tức tăng 62%. Tuy nhiên, đa số người theo Ấn giáo vẫn sống tại Ấn Độ, và tỷ lệ của họ trên dân số toàn cầu vẫn giữ ổn định ở mức 14,9% trong suốt thập kỷ.
Trong tất cả các tôn giáo được khảo sát trong báo cáo, Phật giáo là nhóm duy nhất có mức suy giảm toàn cầu trong giai đoạn từ 2010 đến 2020. Số Phật tử trên thế giới giảm 5%, từ 343 triệu người vào năm 2010 xuống còn 324 triệu người vào năm 2020.
Báo cáo giải thích rằng: “Sự suy giảm này là do cả việc rời bỏ tôn giáo của các Phật tử tại Đông Á và tỷ lệ sinh thấp trong cộng đồng Phật tử, vốn tập trung tại những quốc gia có dân số già”.
Pew cũng phân tích sự gia tăng của nhóm người theo “các tôn giáo khác”, bao gồm Bahá’í, Kỳ Na giáo, Thần đạo, đạo Sikh, Đạo giáo, Wicca, Hỏa giáo (Zoroastrian), và các tôn giáo khác. Pew ước tính số tín đồ thuộc nhóm này tăng 12%, từ 154 triệu lên 172 triệu người trong khoảng thời gian từ 2010 đến 2020. Tuy nhiên, do dân số toàn cầu cũng tăng ở mức tương đương, tỷ lệ tín đồ của các “tôn giáo khác” vẫn giữ ổn định ở mức khoảng 2% dân số thế giới.
Minh Tuệ (theo CNA)
