Vụ sát hại một Linh mục ở Mexico xảy ra vào ngày 20 tháng 10 năm 2024 (Ảnh: Martha Calderón/ACI Prensa)
Trung tâm đa phương tiện Công giáo (CCM, tên viết tắt tiếng Tây Ban Nha), một tổ chức theo dõi tình trạng bạo lực chống lại các thành viên của Giáo hội tại Mexico, đã công bố một báo cáo vào ngày 9 tháng 12 ghi nhận rằng kể từ năm 1990, có khoảng 80 Linh mục Công giáo đã bị sát hại tại nước này.
Giám đốc CCM, Cha Omar Sotelo Aguilar, trong một cuộc họp báo trình bày báo cáo đã lưu ý rằng “chưa bao giờ trong lịch sử Mexico, bạo lực lại đạt đến mức độ đáng lo ngại, ảnh hưởng đến mọi tầng lớp trong xã hội”.
Từ năm 2018 đến năm 2024, trong nhiệm kỳ 6 năm của cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador – người sáng lập đảng Phong trào Tái thiết Quốc gia (MORENA, tên viết tắt tiếng Tây Ban Nha) – các vụ giết người đã đạt mức cao nhất trong lịch sử hiện đại của Mexico, lên tới 199.621 vụ. Sự gia tăng bạo lực diễn ra trong quá trình thực hiện chính sách gây tranh cãi “abrazos, no balazos” (những cái ôm, không phải đạn dược) của López Obrador chống lại tội phạm có tổ chức.
Ý tưởng đằng sau chiến lược này là giải quyết tận gốc rễ của bạo lực bằng các chương trình xã hội thay vì trấn áp các băng đảng ma túy thông qua việc thực thi pháp luật mạnh mẽ.
Bối cảnh bạo lực này và “khoảng trống quyền lực và sự phá vỡ luật pháp”, vị Linh mục cho biết, đã buộc các nhân viên mục vụ, giáo dân, Linh mục và mục sư của các nhà thờ khác phải đảm nhận “vai trò mà chính quyền đã từ chối”.
“Ai đó phải chịu trách nhiệm về những gì nhà nước đã không làm được, do bất lực hoặc tệ hơn là thông đồng với những kẻ phạm tội ác trong một sự kết hợp mang tính hủy diệt: tham nhũng và vô luật pháp”, Cha Sotelo nhấn mạnh.
Báo cáo CCM cũng ghi nhận các hình thức xâm lược khác cản trở công việc của các Linh mục Công giáo, chẳng hạn như đe dọa, cướp bóc và các hành vi bạo lực.
Trong số những vụ giết người gây chú ý, Đức Hồng y Juan Jesús Posadas Ocampo, Tổng Giám mục Guadalajara, đã bị bắn chết vào ngày 24 tháng 5 năm 1993, tại sân bay Guadalajara. Vụ án vẫn chưa được giải quyết trong 31 năm. Người kế nhiệm ngài, Đức Hồng y Juan Sandoval Íñiguez, cáo buộc rằng vụ giết người này được dàn dựng bởi các tác nhân nhà nước.
6 năm gần đây
Theo báo cáo của CCM, trong nhiệm kỳ 6 năm của cựu Tổng thống López Obrador, 10 Linh mục đã bị sát hại, 14 Linh mục và Giám mục khác bị tấn công, trung bình mỗi tuần có 26 nhà thờ bị tấn công, bị xúc phạm hoặc hành hung, và gần 900 trường hợp tống tiền và đe dọa giết người đối với các thành viên của Giáo hội Công giáo đã được ghi nhận.
Báo cáo phát hiện ra rằng số vụ giết người đã giảm so với các nhiệm kỳ Tổng thống 6 năm trước đó. Trong thời kỳ chính quyền của Felipe Calderón (2006–2012), 17 Linh mục Công giáo đã bị sát hại, và trong thời kỳ chính quyền của Enrique Peña Nieto (2012–2018), con số này tăng lên 19.
Trường hợp đầu tiên được ghi nhận dưới thời chính quyền López Obrador xảy ra vào tháng 10 năm 2018 khi Cha Ícmar Arturo Orta Llamas thuộc Tổng Giáo phận Tijuana ở tiểu bang Baja California được phát hiện đã chết bên trong xe của mình với “vết thương do súng bắn”.
Năm 2019, Cha José Martín Guzmán Vega, một Linh mục của Giáo phận Matamoros ở tiểu bang Tamaulipas, cũng đã bị sát hại. Theo báo cáo của CCM, ngài đã đưa ra “những lời tố cáo cứng rắn và nghiêm khắc đối với chính quyền tiểu bang”.
Năm 2021 đặc biệt bi thảm. Cha Juan Antonio Orozco Alvarado, một Linh mục Dòng Phanxicô, đã chết trong một “cuộc đấu súng” trong cuộc đối đầu giữa các băng đảng ở biên giới của các tiểu bang Durango và Zacatecas. Cha Gumersindo Cortés González và Cha José Guadalupe Popoca Soto đã bị sát hại lần lượt ở các tiểu bang Guanajuato và Morelos.
Năm 2022, cũng có 3 trường hợp Linh mục bị sát hại. Trong số đó có Cha José Guadalupe Rivas của Tổng Giáo phận Tijuana, một người ủng hộ người di cư.
Cùng năm đó, một trong những vụ bạo lực tiêu biểu nhất nhằm vào các Linh mục đã diễn ra: các tu sĩ Dòng Tên Javier Campos Morales và Joaquín César Mora Salazar đã bị sát hại bên trong nhà thờ của họ tại một cộng đồng thổ dân ở tiểu bang Chihuahua.
Bạo lực tiếp tục diễn ra vào năm 2023 với vụ sát hại Cha José Angulo Fonseca thuộc hàng giáo sĩ Giáo phận San Juan de los Lagos ở bang Jalisco, do chính anh trai của ngài gây ra, và Cha Javier García Villafaña thuộc Tổng Giáo phận Morelia, người đã bị bắn chết khi đang lái xe ở bang Michoacán.
Các Chủng sinh
Năm 2022, Chủng sinh José Dorian Piña, đang học năm thứ ba Thần học tại Chủng viện bang Zacatecas, đã bị sát hại khi bọn tội phạm nổ súng vào gia đình của thầy trong khi nỗ lực đánh cắp xe hơi của họ.
Các vụ tấn công nhắm vào các Giám mục và Linh mục
CCM đã ghi nhận ít nhất 6 vụ tấn công nhắm vào các Giám mục. Trong số đó, trường hợp của Đức Tổng Giám mục Faustino Armendáriz Jiménez Địa phận Durango là vụ việc nổi bật. Năm 2023, vị Giám chức đã bị một người đàn ông 80 tuổi tấn công bằng dao. Trong một vụ việc khác, những người đàn ông có vũ trang đã đột nhập vào một nhà xứ ở Giáo phận Cancún-Chetumal vào năm 2024, khiến nhiều giáo sĩ thiệt mạng. Tổng cộng, có 7 vụ tấn công nghiêm trọng nhắm vào các Linh mục được ghi nhận.
Các nhà thờ là mục tiêu của các vụ tống tiền
Theo báo cáo, mỗi tuần có khoảng 26 địa điểm linh thiêng, “từ các nhà nguyện và nhà thờ nhỏ cho đến các nhà thờ lớn hoặc các cơ sở trên khắp Giáo hội, bị xúc phạm bởi các tội ác nghiêm trọng, những hành vi phạm tội nhỏ, tội phạm thánh hoặc các hành vi báng bổ”.
Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng, trong số các vụ tấn công nhắm vào các địa điểm tôn giáo, 42% trong số đó được thực hiện bởi “các chuyên gia tội phạm có tổ chức chuyên trộm cắp nghệ thuật thánh”. 37% còn lại được thực hiện bởi các nhóm “tấn công vì nhiều động cơ khác nhau là phân biệt đối xử và bất khoan dung tôn giáo”, trong khi 21% các vụ tấn công được thực hiện bởi “những tên tội phạm chuyên trộm cắp nhanh các vật dụng tôn giáo ở quy mô nhỏ hơn và ít giá trị”.
Về vấn đề tống tiền và gian lận, báo cáo nhấn mạnh rằng những hành vi này “đang gia tăng”. Tuy nhiên, báo cáo cảnh báo rằng “con số không được báo cáo cao hơn số khiếu nại đã đệ trình”, điều này có nghĩa là “không có bức tranh rõ ràng về số liệu tội phạm và Giáo phận nào có tỷ lệ tội phạm này cao nhất”.
Thông tin này xuất phát từ các khiếu nại được đưa tin trên phương tiện truyền thông và mạng xã hội. Tuy nhiên, con số chính xác về thiệt hại tài chính vẫn chưa được biết.
Viễn cảnh tương lai
Cha Sotelo đã chia sẻ với ACI Prensa, đối tác tin tức tiếng Tây Ban Nha của CNA, mối lo ngại của ngài về xu hướng của các vụ giết người ở nước này, đồng thời cảnh báo rằng “có thể sẽ có nhiều vụ đổ máu hơn, có thể có nhiều vụ việc bạo lực hơn”.
Cha Sotelo chỉ ra rằng, trong thời gian chính quyền mới của Tổng thống Claudia Sheinbaum nắm quyền, kể từ ngày 1 tháng 10, “chúng ta đã chứng kiến các vụ thảm sát xảy ra ở nhiều nơi trong nước” nhắm vào dân thường. Ngoài ra, ngài lưu ý rằng “một số Linh mục ở Mexico đang bị tống tiền hoặc phải đối mặt với các mối đe dọa giết người”, điều này cho thấy rõ ràng rằng tình hình “đang âm ỉ”.
Mặc dù bày tỏ hy vọng điều này sẽ không xảy ra, ngài than phiền rằng “thật không may, xu hướng hiện tại đang không thuận lợi”.
“Đó không phải là điều chúng tôi muốn; tôi hy vọng chúng tôi đã sai. Tin tôi đi, chúng tôi thực sự muốn sự sai lệch về tình huống này”, vị Linh mục người Mexico nói.
Vài tuần sau khi chính quyền Sheinbaum bắt đầu, vào ngày 20 tháng 10, vụ sát hại Cha Marcelo Pérez đã được báo cáo. Cha Pérez đã bị 2 người đàn ông bắn sau khi ngài cử hành Thánh lễ. Vị Linh mục này được biết đến là người bảo vệ kiên cường cho người dân bản địa Chiapas và là “một Tông đồ không biết mệt mỏi của hòa bình”.
Minh Tuệ (theo CNA)
