Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II ôm Đức Hồng Stefan Wyszynski người Ba Lan tại Vatican trong bức ảnh được chụp vào năm 1978 . Đức cố Hồng y Wyszynski dự kiến sẽ được tuyên phong Chân Phước tại Warsaw vào ngày 12 tháng 9 năm 2021 (Ảnh: Arturo Mari / CNS)
Khi trở thành Giáo hoàng, Thánh Gioan Phaolô II đã từng nói rằng: “Sẽ không có vị Giáo hoàng người Ba Lan nếu không có vị Tổng Giám mục (người Ba Lan) này”.
Vị Tổng Giám mục mà Thánh Gioan Phaolô II nhắc đến là Đức Hồng y Stefan Wyszyński người Ba Lan, người sẽ được tuyên phong Chân Phước vào ngày 12 tháng 9.
Đức Hồng y Wyszyński, “vị Tổng Giám mục thép” nổi tiếng vì sự kháng cự kiên quyết của Ngài đối với chủ nghĩa cộng sản, sinh tại Zuzela, cách Warsaw 75 dặm về phía đông, vào ngày 3 tháng 8 năm 1901, khi Ba Lan vẫn còn nằm giữa Nga, Đức và Áo sau những chia cắt cuối thế kỷ 18 của quốc gia độc lập trước đây.
Cậu bé Wyszyński chỉ mới 9 tuổi khi mẹ ngài, bà Julianna, qua đời. Khi bà Julianna hấp hối và một giáo viên bảo cậu hãy ở lại sau giờ học – các giáo viên được người Nga gửi đến trong khu vực của cậu – cậu bé Wyszyński nói rằng cậu không muốn đến một ngôi trường như vậy và vội vàng trở về nhà để chào tạm biệt người mẹ thân yêu của mình.
“Đó là một dấu hiệu ban đầu cho thấy bản lĩnh kiên định của cậu bé Wyszyński “, Ewa Czaczkowska, tác giả của cuốn tiểu sử dài 1000 trang về Đức Hồng y Wyszyński, viết.
Bà Julianna qua đời cùng ngày: “Tôi đã chuyển tất cả lòng yêu mến của mình từ một người mẹ sang một người Mẹ”, Đức Hồng y Wyszyński viết nhiều năm sau đó trong cuốn “Pro Memoria” của mình, đề cập đến Đức Trinh Nữ Maria, người mà Ngài tin tưởng đã hướng dẫn và bảo vệ Ngài trong những năm cộng sản đàn áp.
Đức Hồng y Wyszyński đánh cược mọi thứ vào Đức Trinh Nữ Maria
Vào tháng 2 năm 1953, sáu tháng trước khi Đức Tổng Giám mục Wyszyński bị chế độ cộng sản bắt giữ, Ngài nói: “Tôi đã đánh cược mọi thứ vào Đức Trinh Nữ Maria”.
Câu chuyện được kể lại trong cuốn sách của tác giả Czaczkowska: “Tổng Giám mục Wyszyński. Đức tin, Hy vọng, Tình yêu”. Tác giả lưu ý rằng Đức Gioan Phaolô II đã nói về mối quan hệ của Đức Tổng Giám mục Wyszyński với Đức Mẹ: “Ngài tìm thấy sự tự do thiêng liêng nơi lòng sùng kính tuyệt đối đối với Đức Trinh Nữ Maria. Vâng, Ngài quả là một con người tự do, và Ngài đang dạy chúng ta, những người dân Ba Lan, sự tự do đích thực”.
Đức Tổng Giám mục Wyszyński là một vị tử đạo của thời kỳ cộng sản – Ngài đã là Tổng Giám mục của Ba Lan khi bị chế độ giam giữ ba năm, bị giam giữ ở ba địa điểm khác nhau. Đức Tổng Giám mục Wyszyński thường xuyên bị theo dõi và bị giam giữ trong những điều kiện khắc nghiệt, vào mùa đông khắc nghiệt ở miền đông Ba Lan vào thời điểm đó khiến sức khỏe của Ngài bị suy giảm nghiêm trọng.
“Ngài không bao giờ phàn nàn, và không bao giờ nói xấu về những kẻ ngược đãi mình”, tác giả Czaczkowska viết. “Ngược lại – mỗi ngày Ngài cầu nguyện cho Bolesław Bierut”, Chủ tịch Ba Lan lúc bấy giờ.
Đức Tổng Giám mục Wyszyński kể lại rằng một ngày sau cái chết của ông Bierut vào năm 1956, vị Chủ tịch quá cố đã đến với Ngài trong một giấc mơ, điều này khiến Đức Tổng Giám mục Wyszyński càng thêm hăng say cầu nguyện cho linh hồn của người quá cố.
Khẩu hiệu Giám mục của Đức Hồng y Tổng Giám mục Wyszyński là “Soli Deo” – “Chỉ mình Thiên Chúa” – được Ngài thêm vào trong suốt nhiều năm “Per Mariam Ad Jesum” – “Nhờ Mẹ Đến Với Chúa”
Tác giả Czaczkowska viết rằng Đức Hồng y Wyszyński đã cho xây dựng ngôi Thánh đường dâng kính Đức Mẹ Jasna Góra, Đền Thánh Đức Mẹ Đen Częstochowa, và đã đến kính viếng noi này 136 lần trong cuộc đời của mình.
Đức Hồng y Wyszyński được biết đến là người luôn dành thời gian cho mọi người, Ngài luôn tâm niệm rằng “thời gian là tình yêu”.
Một lần, tác giả Czaczkowska viết, Đức Hồng y Wyszyński đã thương lượng với Władysław Gomułka, lãnh đạo Đảng Cộng sản Ba Lan, trong suốt 11 tiếng đồng hồ để đạt được một số quyền tự do cho Giáo hội.
“Chính tình yêu dành cho tha nhân đã dẫn dắt Đức Hồng y Wyszyński đấu tranh cho quyền tuyên bố đức tin ở Ba Lan cộng sản, chế độ muốn tước đoạt ngay lập tức quyền con người đó ra khỏi người dân”, tác giả tiếp tục.
Đảng Cộng sản muốn thay thế Đức Hồng y Wyszyński bằng một vị Hồng y trẻ hơn – Đức Karol Wojtyła, vị Giáo hoàng tương lai Gioan Phaolô II. Nhưng Đức Wojtyła quyết định sống dưới cái bóng của Đức Hồng y Wyszyński: Khi Đức Hồng y Wyszyński từng bị chế độ cầm quyền từ chối cấp hộ chiếu và do đó không thể đến Roma, Đức Hồng y Wojtyła nói rằng Ngài cũng sẽ không đi.
Khi Tổng thống Pháp Charles De Gaulle đến thăm Ba Lan vào năm 1967 và chế độ từ chối cho ông gặp Đức Hồng y Wyszyński, Đức Hồng y Wojtyła tuyên bố rằng Ngài cũng sẽ không gặp nhà lãnh đạo Pháp tại Nhà thờ Chính Tòa Wawel. Khi trở thành Giáo hoàng, Đức Gioan Phaolô II nhắc lại rằng Ngài không muốn xúc phạm người Pháp – Ngài chỉ không thể làm những điều Đức Hồng y Wyszyński không được phép làm.
Đặt phụ nữ tại trung tâm của Giáo hội
Đức Wojtyła hết sức thân thiết với Đức Hồng y Wyszyński, thậm chí thỉnh thoảng còn đi cùng với Ngài trong các chuyến nghỉ dưỡng. Đức Gioan Phaolô II đã hết lòng vì vị chính khách lớn tuổi của Giáo hội Ba Lan.
Trong cương vị Giáo hoàng, Đức Gioan Phaolô II đã ghi nhận Đức Hồng y Wyszyński là người đưa ra chính sách bổ nhiệm nhiều phụ nữ ở những vị trí có tầm ảnh hưởng trong Giáo hội.
Cộng tác viên thân cận nhất của Đức Hồng y Wyszyński là bà Maria Okońska, người sáng lập “Ósemka” – “The Eight” – một nhóm phụ nữ giáo dân được chính thức gọi là “Viện trợ giúp giáo dân Đức Bà Jasna Góra”, vốn đã được đổi tên thành “Học Viện Tổng Giám mục Wyszyński” sau khi vị Hồng y này qua đời vào năm 1981.
Bà Okońska là Thư ký và cố vấn riêng của Đức Hồng y Wyszyński. Bà cũng đã ghi lại và chép lại từng bài giảng của Đức Hồng y Wyszyński, mà ngày nay là một nguồn tư liệu lịch sử quý giá. Bà Okońska cũng đã chụp hàng trăm bức ảnh về Đức cố Hồng y Wyszyński, những bức ảnh này tiếp tục được giới thiệu trong các cuộc triển lãm bảo tàng và trên các bìa sách.
Khi Đức Hồng y Wyszyński bị bắt, bà Okońska và những người phụ nữ trong viện đã kêu gọi hàng triệu người dân Ba Lan cầu nguyện cho Ngài được tự do.
Bà Okońska là người đã giúp soạn thảo một trong những dự án lớn nhất của Đức Hồng y Wyszyński – chương trình cầu nguyện hướng đến năm 1966 kỷ niệm 1000 năm sự hiện diện của Kitô giáo ở Ba Lan, một sự kiện bị chế độ phản đối.
Trong cuốn “Pro Memoria”, Đức Hồng y Wyszyński viết: “Mọi người thường ngạc nhiên về những gì nhóm phụ nữ trẻ này đang làm xung quanh vị Giám chức. Một số đang kết luận theo cách riêng của họ. Và điều này, rốt cuộc thì cũng rất đơn giản. Những người phụ nữ đó đang diễn giải – ở mọi chiều kích – Tình mẫu tử đối với tôi. Mỗi người trong số họ đều nhắc nhở tôi về một số khía cạnh của hình ảnh một người Mẹ”.
Minh Tuệ (theo Crux)
